Daar komt de digitale euro: Europese Centrale Bank experimenteert met nieuw betaalmiddel

Een digitale euro, wat is dat nu weer?

Even gokken. U hebt een kredietkaart, een betaalkaart, wellicht nog wat kleingeld in uw zakken, en hoogstwaarschijnlijk ook apps als Apple Pay of Payconiq op uw smartphone. Middelen genoeg om uw geld kwijt te geraken. En toch is een nieuwe betaaloptie op komst. De digitale euro, door sommigen al de ‘deuro’ gedoopt. Die digitale euro zou de elektronische variant worden van het vertrouwde bankbiljet. De uitgever van zowel de papieren als de digitale euro is dezelfde, de Europese Centrale Bank (ECB). 

Die ECB onderzoekt nu de mogelijkheden van de digitale valuta. Een elektronische munt die toegankelijk moet worden voor alle Europese burgers en bedrijven. Enkele dagen geleden publiceerde de ECB een onderzoeksrapport van 55 pagina’s over die ontwikkeling, die – als het project groen licht krijgt – wellicht rond de zomer van 2021 het levenslicht zou zien. Nog tot 12 januari kan u als Europese burger een publieke enquête invullen, via de website van de ECB, en daarin aangeven wat u ervan vindt.

Waarom hebben we nóg een betaalmiddel nodig?

Het gaat de ECB niet in de eerste plaats om de consument. Het gaat om de stabiliteit van het financiële systeem, en dus om vertrouwen. Het geld dat op uw rekening staat is eigenlijk een tegoed dat u hebt op de bank. Dat heet particulier geld. U kan dat omwisselen in publiek geld, wat je doet als je bankbiljetten opneemt. Dat omwisselen verloopt in normale omstandigheden… normaal. Maar bij een natuurramp, een pandemie, of een financiële crisis zie je mensen wel vaker in rijen staan om hun geld om te wisselen en als biljetten bij te houden. Mensen doen wel vaker gekke dingen als het vertrouwen wegebt. Dat kan de financiële stabiliteit of de monetaire soevereiniteit in de eurozone ondermijnen. Herinner u de lange rijen aan de Griekse bankautomaten tijdens de crisis in 2015, wat bijna het einde van de euro inluidde. 

Met de digitale euro is ons particulier geld safe, want in handen van de ECB. Die bank der banken kan niet failliet gaan, dat heeft ze voor op de andere commerciële banken. Een bijkomende reden waarom die digitale euro er moet komen is om de toegang tot betalingsverkeer en de kosten daarvan laag te houden. We betalen allen steeds minder met cashgeld. Zonder cash krijgen de banken en andere betaalbedrijven een oligopolie op dat betalingsverkeer. Ook de tech-giganten azen op onze elektronische portefeuille. Denk bijvoorbeeld aan Facebook dat met een eigen munt – de libra – een eigen betaalsysteem op poten wil zetten. 

Is de ECB de enig bank die hiermee bezig is?

Neen, eerder de laatste. De Amerikaanse centrale bank, de Federal Reserve (Fed), is ook bezig met haar huiswerk omtrent de CBDC of de Central Bank Digital Currency. Jerome Powell de voorzitter van de Fed liet eerder vorige week zijn licht schijnen. “Het vergt tijd en handenvol werk om een digitale dollar te ontwikkelen en elke belanghebbende daarin mee te nemen. Het is voor Amerika belangrijker om dit proces goed voor te bereiden dan de eerste te zijn.” 

Het lijkt erop dat China de eerste grootmacht wordt met een eigen digitale munt. De centrale bank van China, de PBoC, zit al in de testfase van zijn digitale yuan. Op zondag 11 oktober werd door de centrale bank in de stad Shenzen zowat 10 miljoen yuan verdeeld over 50.000 mensen. Het geld werd in een elektronische wallet gedropt en het kon uitgegeven worden in enkele duizenden geselecteerde winkels. De centrale bank van de Bahama’s geeft de Sand dollar uit. Daarmee kunnen burgers een account openen om met die Sand dollar transacties uit te voeren. En de Marshall-eilanden experimenteren met de Sovereign (SOV), waardoor ze minder afhankelijk worden van de dollar. Dichter bij huis denkt Zweden al enige tijd na over een zogeheten ‘e-krona’. 

Gaat die digitale euro het contant geld vervangen?

Dat is uitdrukkelijk niet de bedoeling, zegt de ECB. Het wordt geen vervanging van cashgeld, maar een aanvullend alternatief. Vooral Duitsland loopt voorop in die strijd. Cashgeld kan je bijvoorbeeld in tijden van negatieve rente nog kosteloos thuis bewaren – al is dat wellicht vanuit veiligheidsoverwegingen geen goed idee. Op de digitale euro zou de ECB die negatieve rente rechtsreeks kunnen verrekenen. 

Een ander heikel thema is privacy. Met cashgeld kan je anoniem handelen. Die eigenschap is onmogelijk bij de digitale euro, alleen al omwille van de strenge regels tegen witwassen. Dat is een van de thema’s waarmee de ECB worstelt: persoonlijke data in handen van autoriteiten. De technische bollebozen binnen de ECB breken zich momenteel het hoofd over de ontwikkeling waarbij privacy én veiligheid gewaarborgd worden in een ideaal huwelijk. Bovendien is er nog een issue die opgelost moet worden: hoe vermijd je een algemene bankrun waarbij mensen gedurende een financiële crisis massaal hun geld op de bank omzetten in veilige digitale euro’s bij de ECB? Zo organiseert de ECB zélf de implosie van het hele financiële systeem, waardoor een dergelijke crisis een selffulfilling prophecy wordt. De centrale bank nuanceert dit risico door te schermen met een maximumbedrag dat in digitale euro’s kan worden omgezet. Al is daar nog huiswerk aan.