Topdokter Baki Topal: ‘Door deze maatregel van de overheid zullen er méér kankerpatiënten sterven’
‘De overheid vraagt ons een groot deel van de ziekenhuisbedden vrij te houden voor coronapatiënten. Hierdoor moeten we sommige kankerbehandelingen uitstellen. Onze kankerpatiënten reageren hier verbijsterd op. Terecht, want door deze maatregel verkleint hun kans op genezing. Er zullen nu meer mensen aan kanker sterven’, zegt professor kankerchirurgie Baki Topal (UZ Leuven), vooral bekend van het tv-programma ‘Topdokters’.
Alle algemene en universitaire ziekenhuizen in ons land kregen van de federale overheid een brief waarin staat dat 60 procent van de bedden op intensieve zorgen vanaf maandag vrijgehouden moet worden voor Covid-patiënten. Bovendien moet er 15% extra intensieve zorg-bedden gecreëerd worden. Tegelijkertijd moet er een groot aantal ‘gewone’ bedden voorzien worden voor coronapatiënten. De maatregel geldt alvast voor vier weken, en zal geëvalueerd en eventueel bijgesteld worden binnen twee weken.
Deze inspanning op zo’n korte termijn kunnen de ziekenhuizen volgens professor Baki Topal (55) enkel leveren ten koste van andere patiënten. “Meer dan 50% van de zorg die de ziekenhuizen bieden, is kankerzorg. En ook vóór de coronaperiode was onze beddencapaciteit al vaak verzadigd. Om tegemoet te komen aan deze vraag zijn we in het UZ Leuven deze week al begonnen met het uitstellen van ingrepen en operaties. Daarnaast zijn we gestart met personeel vrij te maken en op te leiden om coronapatiënten te verzorgen.”
Kankerpatiënten reageren verbijsterd: ‘Kanker is toch even gevaarlijk als Covid?’. Ze zijn bang dat ze hun kans op genezing zullen missen. En ze hebben gelijk. Voor de overgrote meerderheid van de patiënten is een operatie hun enige kans om te genezen.
“Het zijn de mensen van ons secretariaat die de patiënten opbellen om hen van het uitstel op de hoogte te brengen. Ze reageren enorm bezorgd. Verbijsterd ook: ‘Kanker is toch even gevaarlijk als Covid?’. Ze zijn bang dat ze hun kans op genezing zullen missen. En ze hebben gelijk. Voor de overgrote meerderheid van de patiënten is een operatie hun enige kans om te genezen. Elke dag dat de operatie uitgesteld wordt, stijgt het risico op uitzaaiingen. Globaal is het risico om te sterven aan kanker veel groter dan dat aan corona. Kankerpatiënten hebben dus evenveel recht op zorg. Door deze maatregel van de overheid zullen er méér kankerpatiënten sterven dan in niet-corona-tijden.”
Levertransplantatie uitgesteld
Professor Topal wijst erop dat er elk jaar 31.000 Belgen sterven aan kanker, terwijl er tot hiertoe 11.038 coronadoden zijn. “Dat is dus een derde van het totale aantal kankerdoden. Natuurlijk kan Covid-19 heel dodelijk zijn als het virus de juiste zwakke gastheer vindt. Dat hebben we gezien tijdens de eerste golf. Maar dat wil niet zeggen dat mensen met kanker niet prioritair behandeld moeten worden en niet de nodige zorgen moeten krijgen. Dat zégt de overheid ook in de brief die ze naar de ziekenhuizen stuurde: de kankerzorg moet blijven doorgaan. Maar dat gáát niet, als we tegelijkertijd zo’n groot aantal bedden moeten vrijhouden voor coronapatiënten. Het ene is in tegenspraak met het andere.”
Voor alle duidelijkheid: het is niet zo dat álle kankerbehandelingen worden uitgesteld. Chemotherapieën en bestralingen, waarvoor meestal enkel een dagopname nodig is, gaan gewoon door. Dringende ingrepen die nodig zijn omdat de patiënt anders zou overlijden of omdat de ziekte anders in ernstige mate zou verergeren, worden ook gepland. Alle andere zorg wordt deze week uitgesteld, zelfs dringende zorg zoals voor patiënten met een hersentumor die zouden geopereerd moeten worden of mensen die wachten op een levensreddende levertransplantatie. Tijdens de eerste golf werden deze operaties in het UZ Leuven niet uitgesteld, maar tijdens deze tweede golf wel.
“De verplichting om de gevraagde bedden en personeel vrij te houden voor coronapatiënten samen met onze plicht om kankerpatiënten te behandelen zorgt voor een enorm ethisch dilemma. Elke arts wil zijn patiënten, met welke aandoening dan ook, corona of kanker, de beste zorgen geven. Ik wéét dat de overheid niet de boodschap wou geven dat Covid-19 belangrijker is dan kanker, maar ze moet wel beseffen dat de maatregel die ze de ziekenhuizen oplegt, consequenties heeft. Die zal ernstige gevolgen hebben voor kankerpatiënten.”
Het alternatief is dat we de verspreiding van Covid de vrije loop laten en ons zorgsysteem laten imploderen. Ik geloof dat dit niet het scenario is dat we ambiëren.
“Zowel het aantal nieuwe Covid-besmettingen als het aantal ziekenhuisopnames stijgt zeer snel. Vandaag zijn er bijna evenveel ziekenhuisopnames als tijdens de eerste golf. Het grote verschil is dat er toen op een bepaald moment meer dan 300 mensen per dag stierven. Nu blijft het dagelijkse dodenaantal beneden de 80, wat een vierde minder is. Misschien is het een optie om het aantal bedden dat vrij moet zijn voor coronapatiënten niet zo strikt te interpreteren en de situatie van dag tot dag te bekijken? Met andere woorden: de bedden gebruiken van zodra ze daadwerkelijk nodig zijn.”
“Eigenlijk is het eenvoudig: hoe meer nieuwe coronabesmettingen er bijkomen, hoe meer mensen ziek zullen worden en mogelijks opgenomen moeten worden in het ziekenhuis. Hiermee stijgt ook het risico dat er meer mensen intensieve zorgen nodig zullen hebben of zelfs sterven. Laat ons allen samen vechten tegen het virus zodat iedereen de beste zorgen kan krijgen, zowel corona- als kankerpatiënten. Het alternatief is dat we de verspreiding van Covid de vrije loop laten en ons zorgsysteem laten imploderen. Ik geloof dat dit niet het scenario is dat we ambiëren.”