Waarom geen mondmasker in de studio's? En andere coronavragen
Waarom geen mondmaskers in de studio? Waarom blijft de redactie weekgemiddelden geven in plaats van dagcijfers? En moeten "sociale contacten" echt beperkt worden volgens de redactie? De nieuwsombudsman zocht er antwoord op.
Waarom geen mondmaskers in de studio ?
Studiogasten zijn geen knuffelcontacten van elkaar. Maar studiogasten komen ook niet om te knuffelen. De fysieke afstand wordt in de studio streng bewaakt en is overigens vaak groter dan hij op de camera soms lijkt. Ook bij de eerste golf in het voorjaar hebben presentatoren en gasten nergens in televisieland een mondmasker gedragen. Maar toch vinden sommige kijkers dat dat beter wel zou gebeuren. Die kijkers weten best wel dat er heel wat maatregelen worden genomen, maar ze vinden dat dat mondmasker in de tv-studio een symboolfunctie heeft.
Publieksreactie :
Het punt is, die maatregelen komen niet over op het scherm. Zou het tonen van mondmaskers/plexiglas, vandaag op het hoogst van de piek, niet bijdragen tot een grotere bewustheid? Een studiobeeld dat bewust storend overkomt en aantoont dat we ons gedrag moeten aanpassen?
Dat is natuurlijk geen beslissing van de nieuwsombudsman. Ik heb de vraag daarom voorgelegd aan Steven Samyn die hoofdredacteur is van de duidingsprogramma's:
"Net als in heel wat andere bedrijven is er binnen VRT een corona-coördinator aangesteld. Samen met de medische dienst van de VRT en de dienst preventie wordt er constant geëvalueerd welke maatregelen moeten worden genomen. Daarnaast wordt ook op regelmatige basis overlegd met virologen en andere experts.
Als het over het uitnodigen van gasten in de tv-studio’s gaat, is het advies dat uit dat breed overleg naar voren komt om vooral in te zetten op het houden van afstand en het vermijden van contacten. Dat zijn en blijven immers de belangrijkste elementen in het creëren van een veilige omgeving.
Er wordt over gewaakt dat de afstand tussen gasten en presentatoren of tussen gasten onderling altijd minstens 1,5 meter bedraagt. In studio’s waar dat voor de uitbraak van de pandemie niet het geval was, werden de nodige aanpassingen gedaan. Zo werd er bij "De afspraak" op Canvas gekozen om 3 in plaats van 4 gasten uit te nodigen en werd een grotere tafel gemaakt waarrond presentator en gasten plaats nemen.
Op dit moment wordt gewerkt om de afstand tussen de personen in de studio’s nog verder te vergroten tot 1m90. Daarvoor worden onder meer de tafels van "Het Journaal", "Terzake", "De afspraak", "Vandaag" en "De zevende dag" aangepast. Voorts is ervoor gekozen om in programma’s van de nieuwsdienst zoals "De zevende dag" of "Vandaag" niet langer publiek uit te nodigen. Waar mogelijk proberen we ook het aantal gasten in de studio’s te beperken door gebruik te maken van straal- of andere verbindingen
De vraag waarom presentatoren en gasten geen mondmaskers dragen, komt regelmatig terug. Zolang de camera’s niet draaien, vragen we natuurlijk aan iedereen een mondmasker te dragen. Dat die maskers niet gedragen worden tijdens de uitzendingen heeft een aantal redenen. Veel kijkers laten weten dat ze journalisten die bijvoorbeeld live verslag uitbrengen met een mondmasker, moeilijker begrijpen. Mondbewegingen en gelaatsuitdrukkingen zijn voor sommige kijkers belangrijk om de studiogasten goed te begrijpen. Daarnaast is er ook een groep kijkers voor wie liplezen essentieel is.
Het maken van dit soort afwegingen is nooit makkelijk. Daarom baseren we ons op het advies dat afstand houden en contact vermijden de belangrijkste richtlijn is. De gecontroleerde omgeving van een televisiestudio laat ons toe dat goed op te volgen. Voorts wordt ook de ventilatie van de studio’s nauwkeurig opgevolgd en zijn er een hele resem minder zichtbare maatregelen genomen. Zo wordt in zowat elke ruimte ontsmettingsgel voor de handen ter beschikking gesteld. Er wordt gewerkt met tafelmicrofoons. Op die manier is geen fysiek contact nodig met de gasten om een microfoon op te spelden. De tafels in de studio’s worden na elke gast ontsmet.
De veiligheid van onze medewerkers en gasten is voor ons heel belangrijk. We blijven dan ook de situatie op de voet opvolgen en winnen continu advies in over welke maatregelen aangewezen zijn."
Waarom blijft de redactie weekgemiddelden gebruiken in plaats van dagcijfers?
Tijdens de eerste golf in het voorjaar, gaf de redactie per dag mee hoeveel besmettingen werden vastgesteld, hoeveel mensen er in het ziekenhuis werden opgenomen en overlijden. Een cijfer per dag dus. Nu zijn het weekgemiddelden. Er zijn kijkers, lezers en luisteraars die zich daar vragen bij stellen.
Publieksreactie :
"In crisistijd zijn die dagcijfers sterk oplopend en is een zevendaags gemiddelde platstrijkend waardoor de crisis minder erg wordt voorgesteld. Stel u voor dat (i) bij de komst van een sterke storm de windsnelheden worden gespreid over zeven dagen. Dat publiek verspreiden is tegen het publiek zeggen ‘ge moet er u niets van aantrekken'."
Deze vraag heb ik overgemaakt aan Katty Allaert en Koen Wauters die op de redactie de epidemie dagelijks opvolgen :
“De redactie volgt in de eerste plaats natuurlijk gewoon de lijn van Sciensano en Sciensano gebruikt nu weekgemiddelden. Het lijkt ons alleen maar verwarrend als VRT NWS systematisch andere cijfers zou publiceren dan die die bekend worden gemaakt op de dagelijkse persconferentie van Sciensano. Dagcijfers kennen hogere pieken en dalen. Het is niet uitgesloten dat je daar een bepaalde tendens of trend sneller mee opmerkt, maar het is ook nooit zeker, want dagcijfers willen wel eens schommelen. Is een stijging het gevolg van de epidemie of gewoon het gevolg van het feit dat de cijfers met horten en stoten binnenkomen? Dat kan je vaak moeilijk inschatten.
Zo moesten we aan het publiek in het voorjaar, toen ook Sciensano nog vooral dagcijfers publiceerde, vaak uitleggen dat er op maandag en dinsdag vaak nog een “weekendeffect” in de cijfers zat. Cijfers zijn in het weekend lager omdat mensen dan minder snel naar de dokter stappen. En dan had je ineens een kleine piek op maandag of dinsdag, terwijl dat wezenlijk niet veel betekende.
Het weekgemiddelde vlakt inderdaad wat af, waardoor de indruk kan ontstaan dat niet altijd het meest dramatische cijfer wordt gegeven. Maar dat is misschien ook goed. Tendenzen zijn belangrijker dan momenten. Overigens, worden dagcijfers wel degelijk af en toe vermeld, bijvoorbeeld toen er voor het eerst weer meer dan 100 doden op de dag waren. Maar voor de dagelijkse berichtgeving, is het duidelijker als de nadruk op één cijfer ligt omdat je dan het beste beeld krijgt van een evolutie. Wie de dagcijfers graag wil raadplegen, kan ze vinden in het dagelijkse epidemiologische rapport van Sciensano. "
Nee, we moeten onze sociale contacten niet beperken
Een lezer wees me erop dat er vaak wordt gesproken over het beperken van "sociale contacten". Maar sociale contacten hoeven helemaal niet beperkt te worden. We moeten er alleen voor zorgen dat we elkaar niet besmetten en daarvoor beperken we "fysieke contacten". Via telefoon, videochat, mail en - waarom niet - ouderwetse post kunnen we wel degelijk sociale contacten onderhouden.
Publieksreactie:
"Wat we NIET moeten beperken zijn onze *sociale* contacten! Maar die moeten we natuurlijk wel op een veilige manier hebben: dus enkel op voldoende afstand en met masker (en beperkt), en daarnaast vooral op een niet-fysieke manier, dus per telefoon, chat of video-calls online. We hebben nu meer dan ooit nood aan *sociale contacten*! Misschien maar een kleine nuance, maar ik stoor me al maanden aan dit m.i. toch misleidende taalgebruik."
Ik vind dat mijnheer overschot van gelijk heeft. Het zijn overigens niet de journalisten maar de politici die de term "social distancing" zijn gaan gebruiken. Met name oud-premier Sophie Wilmès (MR) nam hem geregeld in de mond.
Er zijn trouwens heel wat mensen die me contacteerden omdat ze het moeilijk hadden met al die Engelse termen over de epidemie. Tijdens de persconferentie waarop de recente lockdownmaatregelen werden afgekondigd, sprak huidig premier Alexander De Croo (Open VLD) wel over "fysieke afstand". Ik roep de redactie dus op vooral "fysieke afstand" te gebruiken. En laat ons de komende tijd, vanop afstand, vooral veel sociale contacten onderhouden.
Noot : als u inhoudelijke vragen hebt over de maatregelen kan u die stellen aan het vragenteam. U vindt de knop "Hebt u een vraag" onderaan elk artikel. Mocht uw mobiele apparaat de knoppen niet aankunnen, dan vindt u ze zeker terug op de computer. U krijgt geen individueel antwoord, daarvoor zijn er echt te veel mails, maar de redactie publiceert wel geregeld artikels met het antwoord op de meest gestelde vragen. Ook bij de nieuwsombudsman krijgen we niet meer alle vragen over redactionele keuzes individueel beantwoord. We doen ons best om de meeste gestelde vragen en opmerkingen toch een persoonlijk antwoord te geven. Af en toe verschijnt er ook een overzichtscolumn zoals deze.