Sacha Baron Cohen: ‘Racisten zijn nu trots dat ze racistisch zijn’

Borat gebruikt het bloemperk voor het Trump International Hotel aan de Columbus Circle in New York City als toilet.

Sacha Baron Cohen speelt cello en heeft plannen om Zoom-lessen te volgen bij grote leermeesters.

Borat koopt chocoladegebak en vraagt de verkoopster om in glazuur te schrijven ‘Joden zullen ons niet vervangen’ – met een smiley erbij.

Sacha Baron Cohen is een alerte Jood die Hebreeuws spreekt en samenwerkt met de Anti-Defamation League (ADL) voor ‘Stop Hate for Profit’, een campagne tegen haatdragende boodschappen op sociale media.

Borat zingt een liedje over de Wuhan-griep en het in stukjes hakken van journalisten “zoals de Saudi’s doen”.

Sacha Baron Cohen zit klaar voor een Zoom-interview, getooid met een zwarte honkbalpet, een zwart T-shirt en een covid-stoppelbaard.

We praten twee uur lang honderduit, over zijn balorige Borat-sequel, over hoe hij verliefd werd op zijn vrouw, de roodharige actrice Isla Fisher, over hoe hij zich voorbereidde op zijn rol als Abbie Hoffman in de Netflix-film The Trial of the Chicago 7 van Aaron Sorkin, en over de reden waarom hij Mark Zuckerberg en de ‘Silicon 6’ ervan langs gaf.

Als u dacht dat de komiek het nooit bonter zou maken dan toen hij Dick Cheney in zijn reeks Who Is America? voor Showtime uit 2018 zover kreeg een waterboarding-set te tekenen, dan vergist u zich. Er zit een scène met een topadviseur van Trump in Borat Subsequent Moviefilm: Delivery of Prodigious Bribe to American Regime for Make Benefit Once Glorious Nation of Kazakhstan die u versteld zal doen staan.

Men zegt dat Trump de satire kapot heeft gemaakt. Baron Cohen bewijst dat dat niet klopt.

Ik volg zijn werk sinds zijn eerste hit in Amerika, toen hij gecamoufleerd als de pseudorapper Ali G belangrijke mensen strikte voor interviews. In 2003 polste hij bij Trump of die wilde investeren in een ijsjeshandschoen die zou voorkomen dat je hand plakkerig wordt bij het eten van een ijsje. Trump, die gedegouteerd wegstapte uit het gesprek, zei me later: “Ik dacht echt dat hij achterlijk was. Het was je reinste oplichting. Maar mijn dochter Ivanka zag het en vond het wel cool.”

Baron Cohen, die deze maand 49 werd, zegt: “Natuurlijk besef ik dat de president al lang een afkeer van me heeft. Daarom wilde ik hem ook interviewen als Ali G.” En: “Het was briljant van hem dat hij de term die tegen hem gebruikt werd – fake news – recupereerde en gebruikte tegen elke integere journalist.”

Als grappenmaker heeft Baron Cohen er geen probleem mee een luxehotel in New York uit te rennen en in roze kanten lingerie door de straat te lopen. Maar als hij geen personage speelt, is hij op zichzelf. Een beetje verlegen, zelfs.

Vele jaren lang weigerde hij interviews te geven als zichzelf. Wel sprak hij af en toe als een van zijn personages. Hij had de neiging niet in te gaan op kritiek, zoals toen journalisten zich afvroegen of Ali G kaderde in de traditie van Al Jolson, de witte Amerikaanse acteur en komiek die onder meer bekendheid verkreeg door in ‘blackface’ op te treden, of toen Abe Foxman, een voormalige directeur van de ADL uithaalde naar Borat, omdat hij vreesde dat het personage antisemitisme in de hand zou werken omdat veel mensen de ironie niet zouden vatten.

Carrière om zeep

Na de witte nationalistische bijeenkomst in Charlottesville in Virginia nam een verbijsterde Baron Cohen contact op met Jonathan Greenblatt, de directeur van de ADL, die de ster overtuigde om de hoofdspeech te geven op de ADL-conferentie vorig jaar.

“Ik was sterk onder de indruk van zijn intelligentie”, zegt Greenblatt. “Deze thema’s staan centraal in de motivering achter zijn unieke kunstvorm. Meer dan eender wie toont hij vooringenomenheid – of het nu gaat om antisemitisme, homofobie of racisme – zoals het is: beschamend en pijnlijk en dom.” (Baron Cohen liet in Borat ook Hebreeuws en Pools doorgaan voor de Kazachse taal.)

De acteur begon zijn speech met te stellen dat als hij het had “over racisme, haat en onverdraagzaamheid, ik het niet heb over de labradoodles van Stephen Miller (communicatieadviseur van Trump, red.).” Later gaf hij toe dat zijn stunts af en toe misschien “kinderachtig” en “studentikoos” kunnen overkomen, maar dat ze er vaak op gericht zijn mensen zover te krijgen dat ze uiting geven aan wat ze echt denken, “zoals toen Borat erin slaagde een heel café in Arizona te laten zingen ‘Gooi de Jood in een put’: het toonde aan hoe onverschillig ze zijn voor antisemitisme”.

Fat suit

In zijn kritiek op de internetreuzen stelde hij dat Facebook “eender welke politieke advertentie van wie ook” zou plaatsen en gericht sturen, zelfs als ze leugens bevatte. “Als Facebook er in de jaren 30 geweest was”, zei hij, “had het Hitler toegestaan advertenties van 30 seconden te plaatsen over zijn ‘oplossing’ voor het Joodse probleem.”

De speech ondersteunde de campagne Stop Hate for Profit van een coalitie van burgerrechtenverenigingen, waarbij Baron Cohen andere beroemdheden over de streep moest trekken. Die speech geven “ging helemaal buiten mijn comfortzone”, zegt hij, want “ik wilde nooit een beroemdheid zijn en heb mijn beroemdheid nooit willen gebruiken om mijn politieke opinies door te drukken”.

“Dat was de eerste keer dat ik met mijn eigen stem een grote speech gaf,” zegt hij, “maar ik had het gevoel dat ik aan de alarmbel moest trekken en duidelijk moest maken dat de democratie dit jaar in gevaar is. Het kon mijn carrière om zeep helpen, mensen zouden misschien zeggen ‘Zwijg toch man, het laatste wat we nodig hebben is weer eens een celebrity die ons zegt wat we moeten doen’ – en ik begrijp mensen die dat doen volkomen –, toch had ik het gevoel dat ik het moest doen, om met mezelf te kunnen leven.”

Baron Cohen begon antisemitisme te bestuderen aan Cambridge University, waar hij een thesis schreef over de zwart-Joodse alliantie en identiteitspolitiek in de burgerrechtenbeweging. Hij was dus de geknipte persoon om de tegendraadse Abbie Hoffman te spelen.

“Eigenlijk wilde hij een stand-upcomedian zijn”, zegt Baron Cohen over Hoffman, de oprichter van de Yippies (Youth International Party) die flowerpower predikte. “Hij was sterk onder de invloed van komiek en satirist Lenny Bruce en besefte dat als hij mensen kon doen lachen, hij hen ook achter een zaak kon scharen.”

Hij noemt zichzelf “een komiek die in de loop van de jaren in het acteren is gesukkeld”, en Baron Cohen is zoals alle grote clowns – ja, hij ging naar een clownsschool, de École Philippe Gaulier – in staat vlot te schakelen tussen licht en duister.

Sorkin, die de film over de Chicago 7 schreef en regisseerde, zegt dat de dag waarop Baron Cohen de scène opnam waarin hij op de getuigenbank plaatsnam hem deed denken aan de dag waarop Jack Nicholson de rechtbankscène in A Few Good Men deed. “Iedereen wilde die zien. Het kon de 120 figuranten niet schelen dat de camera niet op hen gericht was, ze bleven gewoon kijken.”

Baron Cohen zegt dat hij de Amerikaanse samenleving enorm heeft zien veranderen tussen zijn eerste Borat-film vijftien jaar geleden en nu. “In 2005 had je een misogyn, racistisch, antisemitisch personage zoals Borat nodig om mensen hun intieme vooroordelen te doen blootleggen”, zegt hij. “Nu zijn die vooroordelen open en bloot zichtbaar. Racisten zijn er trots op racistisch te zijn. Als de president een openlijke racist en een openlijke fascist is, biedt dat de rest van de samenleving de kans om ook hun discours te veranderen.”

“Het was niet mijn bedoeling racisme en antisemitisme aan de kaak te stellen”, zegt hij over de sequel. “Het is de bedoeling mensen aan het lachen te brengen, maar we leggen ook de gevaarlijke kantjes van totalitarisme bloot.” Hij vraagt zich af of Amerika onder een tweede ambtstermijn van Trump “alleen in naam een democratie zal worden, vergelijkbaar met een Turkse democratie of een Russische democratie”.

Hij zegt dat hij voor de nieuwe Borat een paar dagen met twee complotdenkers samenwoonde, om aan te tonen “dat dat gewone, goede mensen zijn, die alleen maar een dieet van leugens voorgeschoteld hebben gekregen. Ze zijn totaal anders dan politici die gemotiveerd worden door hun eigen macht, die beseffen dat ze angst kunnen zaaien door die leugens te verspreiden, via de meest effectieve propagandamachines uit de geschiedenis”: sociale-mediaplatformen.

In de nieuwe Borat, die gedeeltelijk tijdens de pandemie werd gefilmd, zegt hij, was “het moeilijkste wat ik moest doen vijf dagen met die mannen samenleven in een lockdown, en toch niet uit mijn rol vallen. Ik werd wakker, had ontbijt, lunch, avondeten, ging slapen als Borat toen ik dat huis deelde met twee complotdenkers. Je kunt het je niet veroorloven een moment uit je rol te vallen.”

Ook redelijk moeilijk: een scène waarin hij opdaagt tijdens een speech van huidig vicepresident Mike Pence tijdens een Conservative Political Action Conference dit jaar. Hij was verkleed als Trump en droeg de actrice die zijn dochter speelt op zijn schouder als geschenk uit Kazachstan voor “Vice Premier” Mike Pence.

“Ik droeg natuurlijk zo’n dikmakend pak”, zegt de komiek. “Hoe geraak ik daar binnen, hoe geraak ik buiten?” Er was security die “het lijf van iedereen inspecteerde die voorbijkwam. Vergeet niet: ik was die ochtend vijf uur bezig geweest in de make-up, met de mensen van de grime die mijn gezicht dat van Trump gaven. De fat suit was enorm; we hadden geschat dat er 140 centimeter bij moest om de buik van Trump te krijgen.”

Toen de detector van een bewakingsagent begon te piepen, improviseerde hij dat dat door zijn defibrillator kwam. “Ik kwam uiteindelijk in de wc terecht, waar ik vijf uur lang naar conservatieve mannen moest luisteren die naar toilet gingen. Toen ik buitenkwam waren we omsingeld door de geheime diensten, politie, interne security.”

Baron Cohen zegt dat veel streamingbedrijven waaraan hij Borat voorstelde bezorgd waren over de politieke inhoud en twijfelden om het voor de verkiezingen uit te brengen. Maar hij vond het belangrijk de film uit de brengen voor de dag van de verkiezingen, omdat “we vrouwen eraan wilden herinneren op wie ze stemmen – of niet zullen stemmen. Als je een vrouw bent en je stemt niet tegen die kerel, weet dan wat je je gender aandoet.”

Baron Cohen werd eerder al eens geconfronteerd met Trumps hang naar revanche. Tijdens het gala van de Oscars 2012 kapte hij verkleed als zijn personage in The Dictator per ongeluk de as van Kim Jong-il – in feite gewoon meel – over de smoking van presentator Ryan Seacrest. Trump, die vroeger voortdurend in de weer was met roddelen over beroemdheden, ging in zijn tweets helemaal over de rooie en maakte zelfs een YouTube-filmpje om te melden hoe brutaal hij de stunt wel niet vond. Volgens de vastgoedgigant had de veiligheidsagent van Seacrest Baron Cohen “zo vaak in het gezicht moeten slaan dat hij niet zou weten wat hem overkwam”. Hij vond dat de komiek in het ziekenhuis had moeten belanden.

Moedige vader

Terugdenkend aan het bizarre incident zegt Baron Cohen: “Ik weet nog dat mijn vader, die inmiddels overleden is, in 2016 aan het kijken was naar Trump tijdens zijn campagne. Ik vroeg: ‘Wat vind je van hem?’ Hij zei: ‘Twee dingen. Hij is extreem entertainend. Veel entertainender dan Hillary. Twee: hij is een fascist.’ Mijn vader werd in 1932 geboren. Hij had fascisten gezien in de straat, de zwarthemden van Mosley (Oswald Mosley, Brits fascistisch politicus, red.) die de Joden in elkaar sloegen. En hij wist wat fascisme was.”

Baron Cohens Joodse grootmoeder Liesel, een ballerina, ontvluchtte Duitsland in 1936. Ze leefde in Israël en werkte als conditiecoach. Baron Cohen filmde haar lessen voor een video – Exercise for the Over 60’s – en stuurde haar elke week een boeket bloemen tot ze overleed. Ook zijn moeder was fitnesscoach.

Hij zegt dat zijn vader, een in Wales geboren redacteur bij het in Fleet Street gevestigde magazine New Middle East die later in de kledingbranche terechtkwam, samen met hem aan de keukentafel zat toen hij nog thuis woonde om aan het eerste Ali G-scenario te werken.

“Hij zegt: ‘Dit is echt grappig, Sach’”, herinnert de zoon zich, terwijl hij helemaal opfleurt. “Hij was een echte steun voor me en een moedige, hysterisch grappige man. Ik weet zeker dat hij liever had gedaan wat ik doe dan boekhouder spelen voor een kleine zaak in herenkleding.”

Die zaak, zegt Baron Cohen lachend, “was zo onmodieus dat veel van de merken hun kleren uit de winkel van mijn vader weghaalden om opnieuw modieus te worden”.

Spotten met links

Hij zegt dat zijn vader in armoede opgroeide, maar dat zijn ouders hard werkten om hun drie kinderen naar een goede humaniora te kunnen laten gaan. Sacha deed het goed in zijn tests en bemachtigde een felbegeerde plek als geschiedenisstudent in Cambridge.

Toen hij werkloos was, werkte de 1 meter 90 grote Baron Cohen kortstondig als model. “Geloof het of niet,” zegt hij een beetje schaapachtig, “maar ik kreeg wat werk aangeboden in een tijd toen ze geen modellen wilden die eruitzagen als modellen.”

Hij wilde ook even chef-kok worden. “Na het middelbaar was er een kok genaamd Raymond Blanc die één Michelinster had”, zegt hij. “Ik trok naar zijn restaurant, Le Manoir aux Quat’Saisons, en vroeg of ik bij hem in de keuken mocht werken. Hij nam me niet aan, hij vond me te groot om in de keuken te staan. Toen heb ik die droom opgegeven.”

Isla Fisher, die zich voor Baron Cohen bekeerde tot het jodendom, zegt dat hij zich niet makkelijk geneert. “Ik geneer me wel degelijk soms”, zegt Baron Cohen. “Maar als ik in een rol kruip, dan ga ik daar volledig in op, tot het punt dat ik bijna in mijn personage opgesloten zit.”

Baron Cohen gelooft in het gezegde van Abbie Hoffman dat ‘heilige koeien de lekkerste hamburgers voortbrengen’. In Who Is America? zette hij links voor schut via een personage dat professor gender- en vrouwenstudies aan Reed College is. De professor vindt dat “het gevaarlijkste chemische wapen ter wereld testosteron is” en verwijst naar “president Hillary Clinton”. Hij zegt dingen zoals “In onze joert nemen we het op tegen genderclichés. Mijn zoon, Harvey Milk, mag niet rechtopstaand urineren. En onze dochter, Malala, is verplicht rechtopstaand te urineren.”

Baron Cohen zegt dat het zijn bedoeling was “ook de spot te drijven met de absurditeit van extreemlinks”, door “de ondoeltreffendheid van extremisten op l inks aan de kaak te stellen die er niet in slagen een simpele vraag te stellen omdat ze elke zin moeten laten voorafgaan door hopen nuanceringen om toch maar niemand te beledigen”.

Andere komieken praten met ontzag over zijn werk, en met name over de sketches waarin hij de draak steekt met links – die zijn kansen op prijzen in Hollywood danig verkleinen. Als je een lijst zou opstellen met de bestanddelen van uitmuntendheid, zegt de Amerikaanse komiek en tv-figuur Bill Maher, dan zou die belichaamd worden door Baron Cohen. “Originaliteit, moed, moeilijkheidsgraad, ronduit grappig. Wat hij de mensen doet onthullen over zichzelf en daardoor over het land, is verbluffend. Hij is een genie in een aparte klasse.”

Ik vraag Baron Cohen hoe twee topsterren, die ook nog eens drie kinderen hebben, hun leven zo op een rij hebben. “Gelukkig zijn we geen A-lijststerren”, zegt hij. “Ik weet nog dat ik in Hollywood op een keer probeerde te vermijden dat ik gefotografeerd werd door paparazzi. Ik hield iets voor mijn gezicht toen ik het restaurant uit kwam en die fotograaf riep: ‘Je bent maar een B-lijstster!’ En ik zei tegen Isla: ‘O mijn god, we zijn B-lijsters! We zijn er! We zijn B-lijsters!’”

© The New York Times

Borat Subsequent Moviefilm, te zien op Amazon Prime.

The Trial of the Chicago 7, op Netflix.