Verkiezingsdag in de VS: kiezen Amerikanen Trump of Biden als nieuwe president?
Na maanden van campagnevoeren is het vandaag eindelijk zover: de Amerikanen kiezen hun nieuwe president. Door de uitzonderlijke omstandigheden dit jaar, zijn er twee grote vraagtekens: wie wordt de nieuwe president en wanneer gaan we daar zekerheid over hebben? De eerste stembureaus zijn geopend om 11.00 uur Belgische tijd in de noordoostelijke staat Vermont. De eerste stembureaus sluiten om middernacht Belgische tijd, in grote delen van Kentucky en Indiana.
In "normale" verkiezingsjaren worden relatief snel exitpolls verspreid en is het op verkiezingsdag wel duidelijk wie de winnaar is (als de uitslag niet te nipt is). Dit jaar hebben echter meer Amerikanen dan ooit per brief gestemd (bijna 100 miljoen), mede om tijdens de coronapandemie niet in lange rijen te moeten gaan staan aan de stembureaus. De kans bestaat dat het even duurt vooraleer die stembrieven arriveren, en de meeste staten hebben ook beslist om stemmen mee te tellen die later aankomen. Zo geeft Ohio stembrieven 10 dagen extra de tijd om ter plaatse te geraken.
Mogelijk weten we dus op 3 november (in de nacht van 3 op 4 november voor ons) nog niet wie de nieuwe president wordt. Wel meldden de media dat Trump de overwinning zou willen opeisen als het er zelfs maar op lijkt dat hij voor ligt op Biden.
Door de grote hoeveelheden briefstemmen en het feit dat veel meer mensen op voorhand hebben gestemd, wordt verwacht dat de opkomst veel hoger zal liggen dan in 2016. Toen stemden ongeveer 137 miljoen Amerikanen of 56 procent van het electoraat. Volgens het US Elections Project hadden maandagavond al meer dan 97 miljoen Amerikanen gestemd, wat neerkomt op 70 procent van de opkomst in 2016.
Het blijft ondertussen koffiedik kijken wie de overwinning binnenhaalt. Joe Biden ligt goed voor op Donald Trump in de nationale peilingen, maar we hebben in 2016 geleerd dat die peilingen niets willen zeggen. Bovendien wordt de verkiezing beslecht in slechts enkele staten, de zogenaamde "swing states". Daar is meer een nek-aan-nekrace te zien tussen beide kandidaten. Het wordt onder meer uitkijken naar Ohio, dat bij iedere presidentsverkiezing sinds 1964 koos voor de uiteindelijke winnaar. En ook in Florida, North Carolina, Arizona en de staten van de Rust Belt (naast Ohio Pennsylvania, Michigan en Wisconsin) belooft het spannend te worden.
Kiesmannen
Om te winnen moet een kandidaat 270 kiesmannen verzamelen. De meest bevolkingsrijke staten leveren de meeste kiesmannen/vrouwen. Koploper is de staat Californië met 55 stuks, terwijl bijvoorbeeld Wyoming er slechts drie heeft. In de meeste staten krijgt de winnaar alle kiesmannen, behalve in Maine en Nebraska.
Naast de presidentsverkiezing is het ook uitkijken naar wie de beide kamers van het Congres wint. Momenteel hebben de Democraten het Huis van Afgevaardigden in handen en de Republikeinen de Senaat. Over het Huis, waar alle 435 zetels elke twee jaar worden herverdeeld, is dit jaar niet al te veel inkt gevloeid omdat de kans zeer groot is dat de Democraten de meerderheid behouden.
Afschaffen van de slavernij
Anders is de situatie in de Senaat. Die zou dit jaar wel eens opnieuw in Democratische handen kunnen komen. Vandaag hebben de Republikeinen een meerderheid van 53-47, maar de 35 zetels die dit jaar op het spel staan, zijn vandaag vooral in Republikeinse handen (23), waardoor die partij kwetsbaarder is. Bovendien denken kenners dat de Democraten kans maken om de zetels in Colorado, Arizona, Maine en North Carolina te kunnen overnemen.
Tot slot kiezen de Amerikanen voor talrijke lokale posten en mogen ze zich ook uitspreken in referenda. Zo kunnen ze in Nebraska stemmen voor de formele afschaffing van de slavernij, beslissen de kiezers in Arizona, Montana, New Jersey en South Dakota over de legalisering van marihuana en kiest Mississippi over het al dan niet afschaffen van zijn vlag, die het embleem draagt van het confederalisme.