Hoe vreedzaam zullen de verkiezingen verlopen? De Amerikanen houden hun hart vast

Met enkele tientallen waren ze, de Texaanse Trump-aanhangers in zware pickup-trucks die de campagnebus van Joe Biden en Kamala Harris omsingelden, dwongen te stoppen en daarna bleven achtervolgen. Noch Biden noch Harris zaten in de bus, maar de intimidatiepogingen van de Trump-supporters dit weekend, sommigen met zware wapens, waren toch voldoende voor de FBI om een onderzoek op te starten. Uit veiligheidsoverwegingen werd een campagnebijeenkomst van de Democraten in Austin afgelast. 

Het incident oogde uiteindelijk misschien nog relatief onschuldig - er vielen geen gewonden of slachtoffers - maar het lijkt wel exemplarisch voor de stijgende spanning in de VS rond de verkiezingen van vandaag. Amerikaanse veiligheidsdiensten zien die spanning al langer toenemen, aangepord door de polarisatie - niet in het minst op sociale media - tussen links en rechts. Tel daarbij de Black Lives Matter-protesten, het protest van sommige burgers over de lockdownmaatregelen rond het coronavirus en een stijgende werkloosheid, en de verschillende hoge politie-ambtenaren spreken tegenover persbureau Reuters van een “giftige cocktail” die de komende dagen kan uitbarsten.

Proud Boys

De dreigingen zijn dan ook divers en gaan van spontane uitbraken van geweld tot georganiseerde en geplande aanslagen of aanvallen. Sommigen handelen alleen - de zogenaamde lone wolves, anderen in extremistische groeperingen en gewapende milities als de Proud Boys of de ‘Bogaloos’. Vorige maand nog ontmantelde de politie na een undercoveroperatie een groep van 14 extreemrechtse samenzweerders die het plan hadden opgevat om de Democratische gouverneur van Michigan, Gretchen Whitmer, te ontvoeren en te “berechten”. Acht van de leden maakten deel uit van de zwaarbewapende militie ‘Michigan Wolverine Watchmen’. 

Waarnemers vrezen nu dat ook de verkiezingsdag en de komende dagen niet vrij zullen blijven van geweld. Openlijk een wapen dragen op straat is in veel Amerikaanse staten niet abnormaal. Maar met een wapen staan zwaaien in de buurt van een stembureau zijn toch eerder beelden die meer aan een oorlogszone doen denken dan aan een westerse democratie. En toch is dat op heel veel plaatsen in de VS het geval. Her en der verzamelen wapenfreaks aan de kiesbureaus, meestal om te supporteren voor president Donald Trump en de Republikeinen. 

Veteranen

Democraten en burgerrechtengroeperingen spreken dan ook van flagrante gevallen van bewuste intimidatie, met de bedoeling kiezers af te schrikken. Meer links geïnspireerde groeperingen proberen dan ook op diverse plaatsen kieslokalen te ‘beschermen’. Zo hebben ongeveer 200 veteranen uit het Amerikaanse leger zich onlangs verenigd in de groepering Common Defense en een naar eigen zeggen niet-gewelddadige ‘quick reaction force’ opgericht, met de bedoeling snel te kunnen ingrijpen in een noodsituatie. “Als veteranen hebben we een eed gezworen om onze democratie te beschermen. Dat betekent ook dat we een eerlijke verkiezing moeten verzekeren, waarbij alle stemmen in alle transparantie worden geteld”, aldus Stephanie Flores, de woordvoerster van Common Defense en zelf veteraan bij de US Navy.

Dat president Donald Trump er niet meteen de man naar is om de situatie te bedaren, integendeel zelfs, helpt ook niet echt. Na de intimidatie van de Biden-bus in Texas tweette Trump “I love Texas”, en de president is al maandenlang de eerste in de rij om ongefundeerd te beweren dat de Democraten de verkiezingen zullen “stelen”. Tijdens het eerste debat met Joe Biden weigerde hij de Proud Boys-groepering te veroordelen en riep hij ze zelfs op “zich klaar te houden”. Bij verkiezingsrally’s heeft de president het ook consequent over zijn “leger" van kiezers.

Vitrines dichtgetimmerd

In verschillende steden waaronder New York bereiden ze zich hoe dan ook voor op een nacht vol geweld. Verschillende winkels en bankkantoren hebben de voorbije dagen hun vitrines al preventief dichtgetimmerd uit vrees voor rellen en plunderingen. De miljoenenstad zet deze week extra patrouilles in om de orde preventief te bewaren, en oefende de voorbije weken met zogenaamde ‘tabletop-oefeningen’ op maquettes van de stad. Ook in Miami zal vandaag de helft meer agenten aan de slag zijn dan op een normale dag, met daarbij een grote focus op de verkiezingsbureaus. 

Het departement Binnenlandse Veiligheid van New Jersey zegt dan weer online activiteiten te zullen monitoren om gewelddadige samenscholingen aan kiesbureaus te voorkomen. En in Pittsburg in de cruciale swingstaat Pennsylvania moeten agenten dezer dagen shiften van 12 uur werken in plaats van 8 uur. Ook het Witte Huis zelf is ondertussen dichtgebarricadeerd.

Of het allemaal nodig zal zijn, zal uiteraard moeten blijken, want uiteindelijk is er nog een groot verschil tussen online dreigementen en echt in actie komen. Tegelijkertijd schuilt daarin ook het gevaar, want het verleden heeft al geleerd dat er maar weinig nodig is om de boel in brand te steken. Sommige extremisten kunnen ook zonder enige voorafgaande waarschuwing of zonder dat ze op de radar van de veiligheidsdiensten staan, toeslaan.