Bellen met onze VS-specialist Maarten Rabaey: ‘Dit is meer dan een woordenoorlog, de uitspraak van Trump moeten we heel ernstig nemen’

‘Wij trekken naar het Hooggerechtshof. Wij willen dat het stemmen stopt’, stelde Trump, die het over ‘major fraud’ had. Hoe analyseert u die uitspraak?

“Het is ongezien in de Amerikaanse geschiedenis dat er nog voor alle stembiljetten volledig geteld zijn over fraude wordt gesproken. Trump dreigde ook al naar het Hooggerechtshof te stappen, om de uitslag zo in zijn voordeel te laten bevriezen. Dit is een openlijke poging tot sabotage. Trump lijkt zijn pijlen te willen richten op stemmen die Democraten vooraf hebben uitgebracht via de post of via een early vote in kieskantoren. Net die stemmen worden morgen en wellicht de komende dagen nog geteld. ”

Waarom doet hij dit nu?

“Mogelijk beschikt het Republikeinse kamp over projecties dat de verkiezingen toch verloren kunnen worden. Want in de publiek vrijgegeven tellingen lag Trump nog op koers om in sleutelstaten als Pennsylvania te winnen. Met zijn uitspraken lijkt Trump het geloof te hebben opgegeven dat hij op de gewone manier nog kan winnen, en bevestigt zo paradoxaal de eerdere inschatting van Biden dat hij op winst afstevent.

“Dit is dus meer dan enkel een woordenoorlog, dit moeten we heel ernstig nemen. Het zou me verbazen als dit zonder gevolg blijft. Zelfs serieuze Republikeinen stellen hier nu al ernstige vraagtekens bij, zoals oud-presidentskandidaat Rick Sanctorum.”

Was het niet voorspelbaar dat Trump voortijdig de overwinning zou claimen?

“Ja, maar ik ben toch verrast door de snelheid waarmee hij deze uitspraken doet. Mochten er op het einde van de rit een paar duizend stemmen verschil zijn, zouden er rechtszaken en betwistingen zijn langs beide kanten. Maar het is niet eens ‘too close to call’, het is ‘too early to call’. Verkiezingsnacht is nog niet eens voorbij, en Trump wil de klok al stilzetten.”

In tegenstelling tot vier jaar geleden zijn de Democraten nog steeds in de running. Maar goed doen ze het niet, toch?

“Het klopt dat Trump het veel beter doet dan verwacht. Ondanks alle kritiek over zijn aanpak van de coronapandemie, kan hij toch nog op veel steun rekenen. Zijn basis is hem in veel staten trouw gebleven. Maar ik geef de Democraten nog steeds een kans om het zeil alsnog naar zich toe te trekken in staten als Georgia en Pennsylvania. Het is een nek-aan-nek-race.”

Is de enige vaststelling op dit moment dan dat de peilingen er opnieuw flink naast zaten?

“Dat vind ik te verregaand. Er waren ook peilingen, zoals die van Trafalgar, die een overwinning van Trump of een nek-aan-nekrace hadden voorspeld. De meeste hadden de voorsprong voor Biden inderdaad wel hoger ingeschat in de sleutelstaten die er nu zo om spannen. Er blijken vooral weer veel Trump-kiezers te zijn die hun stem in enquêtes niet prijsgeven of een sociaal wenselijk antwoord geven.

“Anderzijds was wel voorspeld dat Biden in Arizona kon winnen. De uitslag daar toont mooi aan hoe de onderliggende demografische evoluties de politieke kaart in de Verenigde Staten langzaam aan het hertekenen zijn. Zo kunnen Latino’s in een staat als Arizona duidelijk hun stem laten wegen, maar ook jongeren uit andere staten die er naar toe verhuisd zijn.”

Vreest u dat de verkiezingsuitslag niet alleen in het gerecht maar ook op straat wordt uitgevochten?

“Die kans bestaat helaas. De retoriek van Trump kan niet alleen zijn radicale aanhangers opzwepen, maar ook de radicalen uit het Democratische kamp provoceren. Als die groepen tegenover elkaar komen te staan in sommige steden, komt er geheid hommeles van. Dit kan zeker tot demonstraties en onrust leiden. Laat ons vooral hopen dat iedereen de kalmte bewaart.”