Trump wil het tellen van poststemmen laten stilleggen door het Hooggerechtshof. Maar kan dat wel?

Heeft de oproep van president Trump om de telling van stemmen in sleutelstaten te stoppen een wettelijke grondslag?

Nee. Volgens Benjamin L. Ginsberg, een pro-Republikeinse topjurist die gespecialiseerd is in kiesrecht, ging de president met zijn uitspraken zijn boekje fors te buiten. “Het is een verontrustend moment voor mij als Republikein om een oproep te zien van de president om te proberen van zoveel mensen het kiesrecht te ontnemen”, zei hij aan CNN. “Wat de president zei is niet alleen ongezien, het ontbeert ook een grondslag in de wet. President Trump moet alle stemmen laten tellen. Als je bezwaren hebt tegen specifieke stembiljetten of tegen het verkiezingsproces, kun je dit nadien in staten aanvechten of hertellingen vragen als de verschillen te klein zijn.” Maar, voegde hij daaraan toe, de stemmen waar Trump op doelde “zijn wettelijk uitgebrachte stemmen, of zullen zo worden bestempeld door de lokale ambtenaren uit kiesdistricten. Als een president zegt dat hij deze biljetten wil laten afkeuren is dat buitengewoon.”

Heeft de president andere wegen om de uitslag juridisch te betwisten?

“Ja, de betwisting van kiesresultaten is altijd eerst de bevoegdheid van de rechtbanken op het niveau van de staten”, zegt hoogleraar Herman Matthijs (VUB). “Mogelijk doelde Trump dus op de lokale hooggerechtshoven van sleutelstaten zoals Wisconsin, Michigan en Pennsylvania, want daar kunnen zijn advocaten wél juridische procedures beginnen tegen poststemmen. Je kan ervan uitgaan dat zijn juristen klachtendossiers klaarliggen hebben, waarmee ze bijvoorbeeld hertellingen eisen, extra controles van handtekeningen, of het tellen van poststemmen in sommige kiesdistricten willen laten staken.”

Er is wel een tijdsbeperking voor elke procedure: 14 december. Dan moeten de gouverneurs de kiesmannen van de winnaar naar het kiescollege sturen. Matthijs verwacht daarom dat eventuele klachten snel worden ingediend. In de stad Philadelphia probeerden de Republikeinen afgelopen nacht al om tellingen stil te laten leggen, maar hun klacht werd verworpen. Na een schorsing wordt daar vandaag verder geteld. Het federale Hooggerechtshof had in de staat Pennsylvania eerder een Republikeinse klacht verworpen tegen de bepaling dat poststemmen die tot drie dagen na verkiezingsdag ontvangen worden geldig zijn. De poststempel moest uiteraard dateren van vóór de sluiting van kieskantoren.

Kan een zaak terechtkomen bij het federale Hooggerechtshof, waar Trump persoonlijk een conservatieve meerderheid benoemde?

“Ja”, zegt Matthijs. “In principe kan het federale Hooggerechtshof de knoop moeten doorhakken, zoals in 2000.” Twintig jaar geleden werd de verkiezingsstrijd tussen George W. Bush en Al Gore beslist doordat in Florida de stemmen zo vaak moesten worden herteld, dat de deadline van het Kiescollege niet dreigde te worden gehaald. Onder die druk besloot het Supreme Court, toen met vijf conservatieven tegen vier progressieven, dat het genoeg was. Hoewel een lagere rechtbank in Florida had geoordeeld dat tienduizenden slecht geponste stembiljetten die wellicht niet goed waren geregistreerd door machines opnieuw met de hand moesten worden geteld, zette het Hof in Washington die procedure stil. Democraat Gore besloot zich bij dit besluit neer te leggen. Zo won Bush: hij had op dat moment 537 stemmen meer dan Gore.

Wat is het verschil met 2000?

In 2000 was er een concreet geschil over stembiljetten. Vandaag is er nog geen enkel bewijs van een betwiste uitslag. Twintig jaar geleden werd het Hooggerechtshof ook door beide partijen gerespecteerd. Sindsdien zijn de rechters van het Hof veel meer gepolariseerd. Er is op dit moment een conservatieve meerderheid van zes tegen drie. Trump benoemde al drie conservatieve rechters, onder wie onlangs nog Amy Coney Barrett.

In het eerste tv-debat liet Trump uitschijnen dat hij het Hooggerechtshof ziet als een instrument dat hem kan helpen om president te blijven, ook als er ‘een geschil’ is. Debatmoderator Chris Wallace vroeg Trump toen: “Reken je op het Supreme Court, en opperrechter Barrett, om een mogelijk geschil op te lossen?” Toen antwoordde Trump: “Ik reken inderdaad op hen om naar de stembiljetten te kijken, absoluut. Ik denk niet dat we ze... ik hóóp dat we ze niet nodig hebben voor de verkiezingen zelf. Maar voor de stembiljetten wel, ja.”

Zoals onze correspondent Michael Persson onlangs schreef: “Het klinkt als bluf, maar als Trump één ding duidelijk heeft gemaakt, is het dat je daarmee in zijn land veel verder kunt komen dan de founding fathers voor mogelijk hadden gehouden. Als Trump een weg ziet om iets te doen, dan is die weg er waarschijnlijk ook. Trump wijst het land in feite al vier jaar op zijn zwakke plekken – om daar vervolgens met een geweldig instinct gebruik van te maken.”

‘So, see you in court, Mr. President.’ Maar welke president?

Niet alleen het Trump-kamp heeft advocaten klaarstaan, ook de Democraten hebben een leger juristen om mogelijke betwistingen van stembiljetten of overtredingen van kieswetten in hun nadeel aan te vechten. Als de tellingen in sommige sleutelstaten in het voordeel uitdraaien van Trump, wat bij publicatie van deze editie nog kan, valt niet uit te sluiten dat ook Biden verzet aantekent.