Duitse studie: 2.500 coronadoden in België gelinkt aan slechte luchtkwaliteit

Wereldwijd kan 15 procent van alle coronadoden gelinkt worden aan een langdurige blootstelling aan luchtvervuiling, zo stellen de auteurs van de studie die vorige week gepubliceerd werd in het wetenschappelijk tijdschrift Cardiovascular Research. Omdat de luchtkwaliteit sterk verschilt per locatie, maakten de auteurs een aparte berekening per land en continent.

Volgens hen is zo’n 19 procent van de coronadoden in Europa te linken aan door de mens veroorzaakte luchtvervuiling. In Noord-Amerika zou dat 17 procent zijn en in Oost-Azië spreken ze van 27 procent.

Voor België zou het gaan om 21 procent. Afgaand op het sterftecijfer van 12.126 doden dat Sciensano woensdag op zijn website had staan, zou het dus om ongeveer 2.500 doden gaan.

Foutenmarge

Let wel: de studie heeft een erg grote foutenmarge. Voor ons land kan het percentage bijvoorbeeld schommelen tussen de 10 en 44 procent. “Maar dat betekent ook dat volgens onze berekeningen minstens 10 procent van de coronadoden vermeden had kunnen worden als er geen uitstoot was”, zegt hoofdauteur dr. Andrea Pozzer (MPIC).

Voor hun onderzoek baseren Pozzer en zijn collega’s zich op eerder onderzoek uit de Verenigde Staten. Dat laat zien dat er een link is tussen het dodental uit eerdere corona-uitbraken in de VS en China en luchtpollutie. Die resultaten leggen de onderzoekers van het Max Planck Instituut naast een statistisch model over de aanwezigheid van fijn stof over de hele wereld.

Het onderzoek baseert zich met andere woorden op statistische berekeningen en niet op metingen bij patiënten in het ziekenhuis. Het verklaart meteen waarom de foutenmarges zo groot zijn. Het gaat om een correlatie tussen luchtvervuiling en corona. Er is geen causale relatie.

“Je kunt niet één op één de personen aanwijzen die zijn overleden door het langdurig inademen van slechte lucht”, zegt medeauteur en hoofd van het Max Planck Institute for Chemistry (MPIC) Jos Lelieveld daarover aan de Nederlandse krant Het Parool. “We geven risico-inschattingen en die zijn met onzekerheid omgeven.”

Roken 

Al is de link tussen de twee niet onlogisch. “De kans dat je van een besmetting met Covid-19 ziek wordt, of nog erger, komt te overlijden, hangt sterk af van een aantal zaken: leeftijd, geslacht en andere ziektes”, zegt professor pneumologie Guy Brusselle (UZ Gent). “Die andere ziektes zijn een hogere bloeddruk, hart- en vaatziekten en ook suikerziekten.”

Van die ziektes weten we dat roken er een sterke risicofactor voor is. “Daarnaast zorgt roken er ook voor dat de receptor waar het virus zich op bindt in de neus, keel en longen, ACE2, meer tot expressie komt en dus een grotere kans op een ernstiger ziektebeeld geeft, zegt Brusselle. “Voor luchtpollutie en vooral de blootstelling aan fijn stof is dat waarschijnlijk ook zo.”

Kort samengevat: dat er een link is tussen luchtpollutie en de kans om te sterven aan corona is niet verbazingwekkend. Het vernieuwende van de Duitse studie is vooral dat ze probeert om daar een getal op te kleven. De vraag is dan of de berekeningen uit de studie betrouwbaar zijn. Pozzer geeft toe dat de foutenmarge groot is, al is hij er naar eigen zeggen gerust in dat toekomstig onderzoek de bevindingen zal bevestigen.

Foute conclusies

“De belangrijkste boodschap is dat we moeten denken aan luchtkwaliteit”, zegt hij. “Dat heeft niet alleen een rechtstreeks effect op het lichaam, maar ook een heleboel indirecte effecten, zoals het verergeren van het ziektebeeld van andere ziektes.” Pozzer ziet er dan ook vooral een pleidooi voor een strikter beleid om onze ecologische voetafdruk te verkleinen.

Brusselle, die aangeeft geen statisticus te zijn, heeft bedenkingen bij de hoge cijfers. Ze mogen wat hem betreft niet leiden tot foute conclusies. “Je mag deze studie dus niet interpreteren als ware luchtvervuiling een van de grootste risico’s op het krijgen van corona. Dat blijft nog altijd iemands gedrag.”