Wat Trump kan doen om de verkiezingsuitslag naar zijn hand te zetten

Kan Trump het Hooggerechtshof zomaar vragen het tellen van de stemmen te stoppen?

Nee, zo werkt het niet. Eerst zal de Trump-campagne een rechtszaak moeten aanspannen bij een federale rechter of een rechtbank van de staat waarop de klacht betrekking heeft. Als die de klacht afwijst kunnen Trumps advocaten beroep aantekenen en komt de zaak uiteindelijk misschien bij het Amerikaanse Hooggerechtshof terecht.

De enige snelle route die mogelijk wel voorhanden is, betreft een protest van de Republikeinen tegen een uitspraak van het hooggerechtshof in Pennsylvania, dat bepaalde dat alle poststemmen die uiterlijk drie dagen na de verkiezingen nog binnenkomen, moeten worden meegeteld. Het hof wees dat protest af, waarop de zaak naar het Amerikaanse Hooggerechtshof ging. Dat besloot met 4 tegen 4 stemmen de uitspraak van het hof uit Pennsylvania te laten staan. Maar drie conservatieve rechters lieten wel de mogelijkheid open dat de zaak na de verkiezingen nog eens voor het Hof zal komen.

Welke stappen hebben de Republikeinen nu genomen?

Allereerst heeft Trumps team een hertelling aangevraagd van de stemmen in Wisconsin, waar Joe Biden met 20 duizend stemmen meer heeft gewonnen. Trump heeft dat recht, omdat het verschil minder dan één procent van de stemmen is. Ook in Michigan overweegt Trump een hertelling aan te vragen. Experts betwijfelen of het veel nut zal hebben. Doorgaans levert het nauwelijks veranderingen op. Een hertelling die de groene kandidaat Jill Stein bij de vorige presidentsverkiezingen aanvroeg in Michigan, leverde Trump bijvoorbeeld zo’n honderd extra stemmen op.

Daarnaast hebben Trumps advocaten rechtszaken aangespannen in Pennsylvania en Michigan om het tellen van de stemmen te stoppen, omdat Republikeinse waarnemers onvoldoende toezicht zouden kunnen houden op het openen van de per post uitgebrachte stemmen. Ook zou een aantal kiezers in Pennsylvania de gelegenheid gekregen hebben een fout op hun stembiljet te corrigeren, maar dat gaat slechts om 93 stemmen. In Nevada hebben Trumps mensen een klacht ingediend omdat tienduizend stemmen afkomstig zouden zijn van kiezers die niet meer in de staat wonen.

Verder heeft Trumps team ook de eerste stappen genomen om de rechtszaak over de poststemmen die na 3 november binnenkwamen weer voor het Hooggerechtshof te brengen. In Georgia heeft de Trump-campagne de rechter gevraagd te bevelen dat laat binnengekomen poststemmen apart worden gelegd, zodat ze later eventueel kunnen worden afgekeurd.

Hoeveel kans maken de rechtszaken?

In ieder geval werden de eerste twee klachten van de Republikeinen, in Michigan en een specifieke klacht in Georgia, afgewezen. In Michigan bepaalde een rechter dat het tellen door mag gaan. Een rechter in Nevada wees een verzoek het tellen te staken af. Trumps team klaagde dat Republikeinse waarnemers onvoldoende toezicht konden houden, maar de rechter vond dat het toelaten van te veel waarnemers problemen zou opleveren met de coronaregels.

Rechters zullen eisen dat Trumps team met sterke aanwijzingen komt dat het gaat om echte onregelmatigheden die de uitslag kunnen beïnvloeden, niet om procedurele kleinigheden.

President Trump heeft het zijn advocaten niet makkelijker gemaakt door al tijdens de verkiezingscampagne te roepen dat hij alleen de verkiezingen zou kunnen verliezen als er kiesfraude zou worden gepleegd. Dat zal door de juristen van Joe Biden ongetwijfeld worden aangevoerd als bewijs dat de klachten vooral van politieke aard zijn.

In ieder geval lijkt de rechtszaak over het verlengen van de periode voor het toelaten van binnenkomende poststemmen in Pennsylvania het gevaarlijkst voor Biden. Als het Hooggerechtshof die stemmen ongeldig verklaart, zal dat mogelijk ook gevolgen hebben voor de einduitslag in andere staten.

De conservatieve rechters hebben nu een ruime meerderheid in het Hooggerechtshof. Kortom, Trump krijgt vast zijn zin?

Dat staat niet vast, ook al is de verhouding op zes tegen drie komen te liggen nu Amy Coney Barrett het conservatieve blok is komen versterken. Eerdere uitspraken wijzen erop dat het Hof in de zaak van Pennsylvania geneigd zal zijn zich te laten leiden door wat het parlement van de staat en het hooggerechtshof daar hebben besloten.

Vier conservatieve rechters wilden het tellen van poststemmen die na 3 november zouden binnenkomen wel verbieden, ook al waren ze op tijd verstuurd. Brett Kavanaugh, een van de rechters die door president Trump is benoemd, waarschuwde dat de geloofwaardigheid van de verkiezingen zal worden ondermijnd als er na de verkiezingsdag nog een stroom stemmen binnenkomt waardoor de uitslag anders uitvalt.

Bidens advocaten zullen er ongetwijfeld op wijzen dat de uitslag pas vast staat na het tellen van álle stemmen. Door een verbod achteraf zouden bovendien tal van kiezers hun stem kwijtraken hoewel ze er op basis van eerdere uitspraken van het Hof ervan mochten uitgaan dat ze nog op tijd waren met het insturen.

De grote vraag is of Barrett zich zal aansluiten bij haar vier oerconservatieve collega’s. De Democraten vinden dat zij zich niet met de rechtszaak zou mogen bemoeien, omdat Trump openlijk heeft gezegd dat hij haar zo snel mogelijk in het Hooggerechtshof wilde hebben met het oog op mogelijke rechtszaken over de uitslag van de verkiezingen. Daarmee heeft Trump het er niet makkelijker op gemaakt voor de pasbenoemde Barrett om zich meteen aan een zo politiek beladen vonnis te wagen.

In ieder geval lijkt opperrechter John Roberts, die steeds meer naar het midden opschuift, heel bezorgd dat de reputatie van het Hooggerechtshof zal worden besmeurd door het politieke gevecht waarin president Trump zijn hof probeert mee te slepen. Het Hooggerechtshof heeft ook jaren last gehad van het vonnis in 2000, toen de conservatieve meerderheid met vijf tegen vier stemmen de kant koos van George Bush in de slag met Al Gore om de uitslag van de verkiezingen.

Hoelang gaat het allemaal nog duren?

Vermoedelijk weken. In ieder geval zou het hertellen van de stemmen in Wisconsin pas op 1 december kunnen beginnen, nadat de staat de officiële uitslag heeft goedgekeurd.

De uiterste datum waarop alle uitstaande zaken moeten zijn afgerond is dit jaar 8 december, oftewel ‘Safe Harbor’. Dan moet duidelijk zijn hoeveel kiesmannen Biden en Trump achter zich hebben weten te krijgen. Maar er is nog een (onwaarschijnlijk) nachtmerrie-scenario waarin het Congres de knoop op 6 januari volgend jaar moet doorhakken.