Azerbeidzjan verovert strategische stad in Nagorno-Karabach, Armenië ontkent en zegt dat gevechten nog doorgaan
In Nagorno-Karabach, het betwiste gebied tussen Armenië en Azerbeidzjan, heeft Azerbeidzjan de strategisch belangrijke stad Shusha/Shushi (in het Armeens) veroverd op de Armeense strijdkrachten. De Azeri's vieren feest op straat in Baku, maar de Armeense zijde ontkent dat de stad in Azerbeidzjaanse handen is en zegt dat de gevechten nog aan de gang zijn.
Nagorno-Karabach is een betwist gebied tussen Armenië en Azerbeidzjan. Officieel is het Azerbeidzjaans grondgebied, maar de facto wordt het bewoond en geregeerd door etnische Armeniërs. Die Armeense inwoners hebben het gebied als onafhankelijk uitgeroepen, maar de Azeri's claimen dat Nagorno-Karabach aan hen toebehoort. Het islamitische Azerbeidzjan krijgt ruggesteun van Turkije. Azerbeidzjaans is ook een Turkse taal. Armenië kan rekenen op steun van Armeense diaspora over de hele wereld. Het is economisch ook veel zwakker dan Azerbeidzjan, dat beschikt over natuurlijke rijkdommen. Voor zijn veiligheid is Armenië aangewezen op Rusland, hoewel dat land ook wapens verkoopt aan Azerbeidzjan. Turkije is dan weer de aartsvijand van Armenië, omwille van de Armeense genocide door Turkije in het begin van de twintigste eeuw.
De stad Shusha of Shushi is strategisch van belang: het is de tweede grootste stad van Nagorno-Karabach, en ze is gelegen op een heuvel. Van daaruit zou het Azerbeidzjaanse leger een goede positie kunnen innemen om Stepanakert aan te vallen, dat is de hoofdstad van het gebied.
Maar Shusha/Shushi heeft ook een belangrijke culturele en historische waarde. Voor het conflict werd de stad overwegend bewoond door Azerbeidzjanen. Ook voor de christelijke Armeniërs heeft de stad een belangrijke waarde: er bevindt zich een belangrijke kathedraal.
In de straten van de Azerbeidzjaanse hoofdstad Bakoe zijn mensen op straat gekomen om de inname van de stad te vieren. De president van Azerbeidzjan Ilham Aliyev zei dat het een historische bevrijdingsdag was voor zijn volk. Ook de Turkse president Recep Tayyip Erdogan heeft de Azeri's gefeliciteerd met hun geclaimde herovering.
Maar vanuit het Armeense kamp in Nagorno-Karabach en vanuit het Armeense Ministerie van Defensie klinkt een ander geluid. Zij zeggen dat Shushi "een onbereikbare droom" blijft voor Azerbeidzjan en dat de gevechten nog aan de gang zijn.
Historische wortels
Het conflict in Nagorno-Karabach is een van de frozen conflicts of bevroren conflicten in de voormalge Sovjet-Unie die al decennialang woeden. De oorsprong ligt in het Sovjetbeleid. Armenië en Azerbeidzjan waren in de USSR allebei Sovjetrepublieken. Maar in de Sovjet-Unie werd er al eens met grondgebied gegoocheld: stukken grondgebied werden bij andere gebieden geplakt naarmate dat de partijleiding uitkwam.
Zo ook met Nagorno-Karabach. Onder Stalin werd dat gebied van Armenië naar Azerbeidzjan overgeheveld. Tijdens de Sovjetperiode werden culturele en etnische spanningen onderdrukt, maar in 1988, drie jaar voor de val van de Sovjet-Unie, werd de druk op de ketel in Nagorno-Karabach zo hoog dat er een oorlog uitbrak. Na 1991 begon een nieuwe oorlog tussen de onafhankelijke staten Armenië en Azerbeidzjan over hetzelfde gebied.
In 1994 werd er een wapenstilstand ondertekend tussen beide landen, maar geen vredesverdrag. Het conflict is blijven smeulen en is na al die jaren nog steeds een heet hangijzer dat de relaties tussen beide landen verzuurt. Elke toegeving met het oog op vrede zou langs beide kanten als politieke zelfmoord worden beschouwd. Het is ook moeilijk om onafhankelijke bronnen te vinden over dit conflict, omdat elke bron uit een van beide landen bijna automatisch een standpunt inneemt.
Conflict terug van nooit weggeweest
Na de laatste opflakkering in 2016 is sinds eind september het geweld in Nagorno-Karabach weer dramatisch toegenomen. Er zijn al zeker 1.000 slachtoffers gevallen, volgens sommige bronnen zelfs duizenden. Er zijn ook burgerslachtoffers gevallen, als is dat een bericht dat Azerbeidzjan 'desinformatie' noemt.
Azerbeidzjan heeft nu militair de beste papieren en rukt op richting Armenië. Verschillende wereldleiders hebben al opgeroepen om de gevechten te stoppen en ook de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties riep op tot een staakt-het-vuren. Dat werd onder bemiddeling van Rusland ook gesloten, maar hield geen stand. Beide partijen wijzen elkaar met de vinger voor het aanhoudende bloedvergieten.