Amerika-kenners zijn onze Wetstraat-watchers: een versmalde kijk op de werkelijkheid met spectaculaire vergissingen als gevolg
Oud-journalist en -politicus Siegfried Bracke overschouwt de politieke actualiteit. Hij doet dat afwisselend met oud-journalist Walter Zinzen en journalist Alain Gerlache.
Trump is weg, en dat is goed. Back to normal nu. Maar Bidens overwinning is geen landslide victory. En ook dat is goed: zijn beleid zal ‘gematigd’ democratisch zijn. Republikeinse politici zullen hem zelfs helpen. Al was het maar om Trump te doen vergeten.
Niet te onderschatten bij het verlies van Trump is – alweer ! – de emotionele component, waarbij stijl, toon en goede manieren zwaarder doorwegen dan inhoudelijke feitelijkheden. In The New Yorker legde flinke tijd vóór verkiezingsdag een Vlaamse Amerikaan – een slagerszoon uit Zulte die in Gent geschiedenis heeft gestudeerd, maar al 35 jaar goede zaken doet in de VS – de vinger op de zere plek.
“Trump is gonna lose the suburbs. Trump is losing the Republican middle and upper middle class – you can take that to the bank. They feel just like me: they like his economic policies, his attitude towards China. Some like his appointees. But the show is over. People are done with the circus. And they’re willing to take the bitter pill and vote for Biden.” De nagel op de kop, denk ik.
Biden heeft vooral gewonnen omdat Trump er een circus van heeft gemaakt, ook in de coronapandemie. De Amerikaanse cijfers zijn weliswaar een stuk beter dan de onze, maar wie over bleekwater begint als medicijn, stoot op the wisdom of crowds. Er zijn grenzen. En daar betaalt Trump de prijs voor.
Het is een les die de politieke partijen ook bij ons hebben geleerd: mensen houden niet van gekibbel, geruzie en gedoe. En wie electoraal mikt op de grote middengroep – de enige manier om te winnen – moet zijn manieren houden. Het luid applaus van de die-hard fanclub is altijd gevaarlijk misleidend.
Maar het is terecht vele keren gezegd en geschreven: het Trumpisme blijft, ook bij ons. En dat zal de politiek blijven pijn doen, dat zal blijven botsen op onbegrip en verontwaardiging. Want niets is nog wat het altijd is geweest.
De Amerikaanse Democratische Partij is altijd de blue collar-partij geweest. Vandaag stemmen de arbeiders voor rechts. De minderheden stemden overal en altijd blauw; ook dat is gedaan. De Democraten doen het eigenlijk alleen goed bij (de stedelijke, goed opgeleide en behoorlijk verdienende) elites die neerkijken op het achterlijke, racistische, bange, witte, christelijke klootjesvolk. The deplorables. Het woord waarmee vier jaar terug Hillary Clinton de Trump-kiezers omschreef, en tegelijk perfect de denkwereld verwoordde van haar partij.
De Clintons zijn overigens dé exponenten van die ‘nieuwe’ Democraten. Toen Bill president werd – intussen 27 jaar geleden – was zijn partij nog veel meer dan vandaag de partij van de werkmensen. Zijn allereerste beleidsdaad ging over de non-discriminatie van holebi’s bij de strijdkrachten. Zeer goed natuurlijk. Maar zijn kiezers hadden dus wel gedacht dat hij ook hún lot ging verbeteren… Quod non.
Hun jobs gingen tamelijk massaal verloren door NAFTA, het Noord-Amerikaanse Vrijhandelsakkoord. En door de MFN-status (Most Favored Nation) voor China. Begeleidende uitleg? Geen. Bescherming bij de overgang naar meer globalisering? Geen.
En dus gingen die mensen van lieverlee dan maar naar de ‘andere kant’. Zeker toen daar een man kwam zeggen dat de Chinezen de kluit belazerden, dat het ‘America first’ moest zijn. En à propos, zei hij nog, jullie zijn niet het vuil van de straat en beslist niet achterlijk: jullie houden terecht vast aan onze manier van leven. En toen trok ook de economie fors aan. Waardoor finaal de aloude ‘partij van de rijken’... hun lot verbeterde.
Het is, toegepast op onze eigen politiek, allemaal zeer herkenbaar. Overal in de westerse democratieën is de ontwrichting van het systeem hét kenmerk. Ontwrichting die door de media wordt versterkt: mediamakers behoren immers ook tot die elite, zegt niet alleen Trump. Over de Amerikaanse ‘flyover people’ (uit de ‘flyover states’, waarmee neerbuigend bedoeld wordt: alles wat niet aan de kust ligt, red.) worden reportages gemaakt, zij dienen als curiosa uit een rariteitenkabinet. Zoals VB-kiezers in Vlaanderen. Nadien komen in De afspraak dezelfde dertig mensen die elkaar meestal gelijk geven, nog eens zeggen hoe betreurenswaardig dom die allemaal zijn. En dat nadat een professor in Terzake hetzelfde heeft gezegd. Maar dan wetenschappelijk gefundeerd...
Overigens is nog maar eens bewezen dat Amerika-kenners in niets verschillen van onze Wetstraat-watchers: een versmalde kijk op de werkelijkheid met spectaculaire vergissingen als gevolg. Ze leggen die dan wel met enige verve uit, achteraf.
In de weekendkrant schrijft Mark Coenen dat alsmaar minder Amerikanen de tv-verslaggeving over de verkiezingen volgen. Ook dat is ontwrichting. Journalistiek als deel van het systeem waar wij alsmaar minder mee vandoen hebben.
Er is dus nog veel werk. In de politiek, én daarbuiten.