Helft verenigingen in slechte papieren door coronacrisis

De coronacrisis werkt door op alle niveaus van de samenleving, ook in de vele verenigingen die ons land rijk is: vzw’s en stichtingen die zich inzetten voor cultuur, milieu, ontwikkelingssamenwerking, gezondheid en welzijn. 

De voorbije maanden kwamen al meerdere initiatieven in het nieuws, die het dit jaar met merkelijk minder geld moeten stellen. De beroemde stickerverkoop van het Rode Kruis leverde maar een tiende van de opbrengst van vorig jaar op. Broederlijk Delen strandde op de helft. Kom op tegen Kanker verkocht toch nog bijna 200.000 azalea’s online, meer dan verwacht, maar de opbrengst van dit jaar (ruim 1,35 miljoen euro) was ook wel beduidend kleiner dan vorig jaar (ruim 2,37 miljoen).  

Om van de jeugdbewegingen, sportclubs of harmonieën maar te zwijgen, die zich in bochten moeten wringen, nu alle verkoop en fundraisingetentjes al maanden stil liggen.  Ook 11.11.11-vrijwilligers met postkaarten of chocolade zult u dit jaar niet tegenkomen.

11.11.11, de koepel van de Vlaamse Noord-Zuidbeweging, maakt zich sterk dat het resultaat goed wordt, maar "is ook realistisch." Lokale vrijwilligers hebben alternatieve online-fundraising opgezet en vanuit de organisatie zelf wordt opgeroepen om een gift te doen. Directeur Els Hertogen: "Door het feit dat vrijwilligers momenteel niet deur-aan-deur komen of aan de winkel staan, kunnen veel mensen hun bijdrage niet leveren. Aan hen de oproep om 11 euro te storten voor de campagne van 11.11.11, ter ondersteuning van Changemakers, mensen die wereldwijd het verschil maken voor hun omgeving.

De Koning Boudewijnstichting volgt de financiële toestand van verenigingen op voet, want die "zijn onmisbaar in onze samenleving: ze versterken de goede werking van de democratie en de sociale cohesie en dragen bij tot de economie." Uit de nieuwe tweejaarlijkse "Barometer van de Verenigingen", een representatieve bevraging van zo’n 700 groepen aangesloten bij goededoelen.be, blijkt hoe hard de verenigingen zijn getroffen door de coronacrisis.

• 49 procent van de ondervraagde verenigingen zag hun financiële toestand achteruitgaan in de voorbije 12 maanden. Bovendien ziet een op de drie geen verbetering in 2021. 

• Vooral verenigingen actief in cultuur, vrije tijd en ontwikkelingssamenwerking zijn getroffen, maar ook in andere sectoren is de nood groot. Kleinere organisaties hebben het moeilijker dan grote; in het Franstalige landsgedeelte gaat het slechter dan in Vlaanderen.

• 65 procent van de verenigingen zag de opbrengst uit verkoop (stickers, wafels...) dalen. En een derde kreeg ook minder giften van particulieren.

• Subsidies van de overheid zijn wel redelijk stabiel en blijven de belangrijkste bron van inkomsten.

• 9 op de 10 verenigingen slagen er wel nog in om de eigen financiële verplichtingen na te komen, door reserves aan te spreken, minder activiteiten te organiseren, meer mensen tijdelijk werkloos te maken. Er zijn niet merkelijk meer ontslagen gevallen, maar nieuwe indienstnemingen worden uitgesteld.

• Verenigingen werken vooral met vrijwilligers, en ook daar heeft corona een enorme invloed. Bij een op de drie verenigingen is het aantal vrijwilligers gehalveerd.

• Ook de werking is aangepast tijdens deze pandemie. Verenigingen voor cultuur of vrije tijd hebben hun activiteiten tijdelijk stopgezet. In de sociale en gezondheidssector is dat anders: een derde heeft de activiteiten gestaakt, maar een vijfde doet net meer. 

• Verenigingen zijn wel flexibel en creatief en verzinnen andere manieren om te blijven werken (bijvoorbeeld een sociaal restaurant dat voedselpakketten aan huis brengt) en geld in het laatje te brengen. 

De Koning Boudewijnstichting roept op: "Meer dan ooit is solidariteit nodig, vandaag en morgen, om het verenigingsleven op koers te houden."

RaDiOrg, de koepel van 85 patiëntenverenigingen voor mensen die aan een zeldzame ziekte lijden, beaamt de financiële nood: "Het zijn zeer zware tijden. Activiteiten die geld opbrengen, zoals eetfestijnen of palingfestivals, zijn afgelast. Serviceclubs die hierbij helpen zijn nu ook vaak bezig met coronagerichte noodacties. Sommige organisaties zitten met een financiële put en dat brengt ook jobs in gevaar," vertelt Eva Schoeters. 

Ook het wegvallen van de centen van De Warmste Week - die dit jaar enkel inzet op vrijwilligerswerk - heeft effect: "Pijnlijk dat dit initiatief de focus heeft verlegd." Ook los van de financiën is het voor patiëntenverenigingen van cruciaal belang om te verbinden en samen te komen, wat nu niet kan. 

Eva Schoeters hamert op de toegevoegde maatschappelijk meerwaarde van vzw's. "Dit legt ook bloot hoe belangrijk verenigingen zijn en de gaten vullen van het beleid."

Luister hier naar het gesprek in "De wereld vandaag" op Radio 1:

De Antwerpse vzw Armen TeKort, die strijd levert tegen kansarmoede, reageert genuanceerd. Door het wegvallen van De Warmste Week missen we inderdaad 50.000 euro ofwel de helft van ons budget," verduidelijkt Theo Vaes. Ook bij de verdeling van de subsidies zijn er wegens corona andere prioriteiten gesteld.

Maar anderzijds is bij Armen TeKort wel nog privégeld binnengekomen van bedrijven en particulieren. Sommige bedrijven hebben ook werknemers ingeschakeld. Daardoor kan de organisatie de werking voortzetten: via digitale weg kansrijke vrijwilligers als buddy koppelen aan iemand in kansarmoede.