Biostatisticus Geert Molenberghs: "Aanvaardbare coronacijfers gaan we dit jaar niet meer zien"

Er klonk voor het eerst sinds lang weer een beetje hoop op de persconferentie van Sciensano gisteren: "Het ziet ernaar uit dat we de piek van de tweede golf bereikt hebben." Zowel het aantal nieuwe bevestigde besmettingen als het aantal ziekenhuisopnames is aan het dalen. Op intensieve zorg stijgt het aantal patiënten wel nog, maar die stijging is nog maar heel klein. 

De vraag is dan: hoe snel kan die daling nu gaan? Wanneer zullen de coronacijfers opnieuw op een veilig, aanvaardbaar niveau zitten? Biostatisticus Geert Molenberghs (UHasselt en KULeuven) zei een paar dagen geleden al dat de grens voor dat veilige niveau op een vijftigtal nieuwe besmettingen per dag ligt. Kan hij ook voorspellen wanneer we daar zullen raken?

"Het is natuurlijk heel moeilijk om te voorspellen wanneer we precies waar zullen staan", zegt Molenberghs. "We weten nog niet wat de gevolgen zullen zijn van de scholen die volgende week weer open gaan, of van de terugkeer van mensen die in de herfstvakantie op reis zijn gegaan. Maar een veilig niveau verwachten we pas in de periode januari-februari. Dit jaar gaan we daar niet meer geraken."

Bekijk hier het gesprek met Geert Molenberghs in "Het Journaal" en lees voort onder de video:

Wil dat dan zeggen dat er dit jaar geen versoepelingen van de maatregelen meer kunnen komen? "Nee, dat is niet zo. Het blijft een beslissing van de politici natuurlijk, wij als wetenschappers adviseren alleen maar. Maar als het goed blijft gaan, worden er in de tussentijd wel dingen mogelijk."

Volgende week heropenen de scholen na twee weken herfstvakantie. 1,2 miljoen Vlaamse leerlingen gaan dan weer naar school. "Dat op zich is al een enorme operatie, en dan heb je nog onze Franstalige landgenoten en al het personeel. Het is dus belangrijk om te bekijken of dat invloed heeft op de curve", benadrukt de biostatisticus. "Daarna kunnen we verdere versoepelingen bekijken. We hebben geleerd dat we elke grote stap rustig de tijd moeten geven en moeten evalueren. Beter iets langer wachten dan te vroeg versoepelen en de curve weer te doen stijgen. Dat kunnen we ons nu absoluut niet permitteren."

De mogelijke gevolgen van de heropening van de scholen worden op dit ogenblik berekend. "We kunnen ons daarvoor niet helemaal baseren op wat we dit voorjaar hebben meegemaakt, zegt Molenberghs. "Toen zijn de scholen wekenlang helemaal dichtgegaan, en ook als laatste weer geopend. We zitten nu in een heel ander scenario. Maar we kunnen ervan uitgaan dat het geen positieve invloed zal hebben op de daling die we nu zien."

Daarnaast ziet Molenberghs nog meer factoren die problemen kunnen veroorzaken: "De positiviteitsratio (het aantal positieve tests gedeeld door het totaal aantal tests, red.) daalt veel minder snel. Dat zou erop kunnen wijzen dat we minder besmettingen vinden, omdat er minder getest wordt. Maar die besmettingen zouden er dus wel nog kunnen zijn. Dat horen we ook van mensen uit het veld: dokters en apothekers melden ons dat ze mensen zien die wel symptomen hebben, maar die zich niet willen laten testen. Het gaat vaak om mensen uit de brede middenklasse, die denken "Als ik me een beetje rustig houd, dan komt het wel goed". Maar die mensen worden dus niet getest, komen niet bij de statistieken en hun contacten worden ook niet opgevolgd."

De statisticus vindt het dan ook belangrijk dat het "veilige niveau" niet alleen wordt vastgelegd op basis van het aantal bevestigde besmettingen, maar ook op basis van het aantal ziekenhuisopnames: "Daar moeten we aan tien à twintig nieuwe opnames per dag geraken. Het niveau waar we in juni zaten. Daar zijn we dus ook nog lang niet. Het is wel positief dat we een stabilisatie zien bij de opnames op de intensieve-zorgafdeling. We zullen wellicht onder de 1500 kunnen blijven, en dus ook niet aan de bovengrens van 2000 patiënten geraken.

Nadat Pfizer en BioNTech gisteren met de goede testresultaten voor een coronavaccin kwamen, volgden al snel heel wat hoeraberichten. Ook Molenberghs klinkt hoopvol: "We zien nu een vaccin dat zeer werkzaam is. Die 90 procent is een enorm resultaat, beter dan heel wat wetenschappers hadden gehoopt. We mogen dus echt wel hoopvol zijn. Dat gezegd zijnde, het vaccin moet ook nog goedgekeurd worden. Daarna volgt nog een enorme logistieke operatie om dat vaccin uit te rollen. Er gaat dus wel nog wat tijd over."

Wanneer komt dat vaccin er dan? "We moeten mikken op een periode tussen de lente en de zomer van volgend jaar.", vindt de biostatisticus. "Pfizer zal wel het hele jaar nodig hebben om aan hun doel van 1,3 miljard dosissen te geraken. Je moet weten dat elk persoon het vaccin twee keer toegediend moet krijgen, dus dan kan je 650 miljoen mensen vaccineren. Maar we zijn met meer dan tien keer zoveel op de wereld. Er zal nog meer nodig zijn dan dit vaccin alleen. Eens er een vaccin is, en laten we hopen dat er nog anderen zullen volgen, kunnen we alvast de meest kwetsbare groepen beginnen vaccineren. Dan los je al een groot deel van het probleem op."