Mogelijk vervroegde invrijheidstelling voor gedetineerden die nog minder dan zes maanden moeten zitten

Eerder vandaag pakte De Standaard uit met een reportage waarin vertegenwoordigers van de gevangenissen de overbevolking van de gevangenissen aanklaagden, samen met de druk op de penitentiaire instellingen die toegenomen is door het groeiend aantal coronabesmettingen van personeel en gedetineerden. Ook de lockdown en andere coronamaatregelen zorgen ervoor dat er zorgwekkende situaties ontstaan in onze gevangenissen, klinkt het.

Minister van Justitie Van Quickenborne zegt dat de regering beslist heeft dat gedetineerden die op minder dan zes maanden van het einde van hun straftijd zijn gekomen, vervroegd kunnen vrijkomen. Er zijn wel enkele categorieën daarvan uitgezonderd, met name zware criminelen die meer dan tien jaar straf moeten uitzitten, en voorts ook plegers van zedenmisdrijven, gedetineerden die gestraft zijn voor terrorisme, gedetineerden met een terbeschikkingstelling en mensen zonder recht op verblijf.

Het gaat om een gelijkaardige maatregel zoals de overheid die al had genomen in de eerste lockdownperiode eerder dit jaar. Toen werden meer dan 700 gedetineerden vrijgelaten om de verspreiding van het virus in de gevangenissen tegen te gaan. 

Daarnaast wil de minister ook inzetten op een aantal maatregelen die de druk op de gevangenissen zal verminderen. Van Quickenborne stelt een tienpuntenplan voor. Een eerste maatregel bestaat erin de capaciteit te vergroten door de bouw van zes nieuwe gevangenissen, een aantal van deze dossiers zijn al in uitvoering. Het gaat om de nieuwe gevangenissen van Dendermonde en Haren die voorzien zijn voor deze legislatuur. Lantin, Verviers, Antwerpen en Leopoldsburg komen er op langere termijn bij.

Naast de bouw van nieuwe instellingen moet er ook een betere omkadering kommen, vindt de minister. Zo spreekt hij van een "zinvolle detentie", die mikt op een betere re-integratie in de samenleving. In de gevangenis van Andenne (Namen) wordt daar nu al werk van gemaakt en ook het gevangenisdorp van Haren (Brussel) zal een dergelijke modelfunctie krijgen.

Daarbovenop moet de penitentiair beambte naast een veiligheidsfunctie (het zuivere bewaken) in de toekomst ook een rol krijgen in de begeleiding van de gedetineerde naar een leven buiten de gevangenis. Daarvoor haalt de minister de mosterd bij Scandinavische modellen. De redenering is dat de rol die de penitentiair beambte krijgt in de begeleiding ook een nuttig effect zal hebben op het vlak van de veiligheid in de gevangenissen. 

Tot slot vindt de minister van Justitie dat een gevangenisstraf maar als "laatste remedie" mag toegepast worden. Hij verwijst daarbij naar de drugsbehandelingskamers die nu al bestaan in Gent en in Antwerpen en die ertoe leiden dat de recidive daalt met 20 procent. Dergelijke systemen moeten over het hele land uitgerold worden.