Waarom niet ouderen, maar jongeren mogelijk als eersten coronavaccin zullen krijgen

Hoe gaan we dit allemaal organiseren?

In een land als het onze is het wellicht een van de belangrijkste vragen: wie gaat wat doen als het vaccin er eenmaal is? Woensdag kwam de Interministeriële Conferentie Volksgezondheid (IMC), de vergadering van de negen federale en regionale bevoegde ministers, al een eerste keer samen rond de kwestie. Hoewel de vergadering volgens betrokkenen heel constructief verliep, zijn er nog geen knopen doorgehakt.

De uitdagingen zijn dan ook groot. De bedoeling is om een gemeenschappelijke strategie op te stellen en te vermijden dat er door bevoegdheidsdiscussies problemen of vertragingen ontstaan, zoals dat ons tijdens de eerste coronagolf parten heeft gespeeld. En dus moeten er antwoorden gevonden worden op de vragen als: wie zorgt voor personeel dat de vaccins kan toedienen? En wie zorgt voor het goed bewaren en verdelen van de vaccins? Het vaccin waar nu iedereen naar kijkt, dat van Pfizer, moet namelijk bewaard worden in een temperatuur tot -70°. 

Zaterdag zit de IMC opnieuw samen.

Wie moet eerst gevaccineerd worden?

Ook daar moet de IMC een antwoord op geven. De Hoge Gezondheidsraad stelde in juli al in een rapport dat in eerste instantie de gezondheidswerkers gevaccineerd moeten worden. Daarna volgen de 65-plussers en patiënten met chronische aandoeningen tussen 45 en 65 jaar.

Volgens Vlaams minister van Welzijn Wouter Beke (CD&V), die momenteel voorzitter is van de IMC, zal er in de eerste plaats rekening gehouden worden met het advies van de Hoge Gezondheidsraad. “Daarnaast kijken we ook naar groepen die essentieel zijn voor de veiligheid en de functionering van de staat, zoals het leger, de politie en de brandweer”, zegt minister Beke. Ook groepen die werken of verblijven in omstandigheden waar fysieke afstand niet mogelijk is moeten prioriteit krijgen, zoals ook de Europese Commissie eerder al aanbevolen heeft. Dan gaat het om bijvoorbeeld fabrieksarbeiders of gedetineerden.

Maar aangezien al die prioritaire groepen met te veel zijn om allemaal tegelijk een vaccin te krijgen, zal aan de Hoge Gezondheidsraad gevraagd worden om een verdere prioritering binnen die groepen te maken. Een verfijning dus, op basis van informatie van onder andere de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), de Europese Commissie en de strategie in andere landen. Zo moet, volgens Beke, duidelijk worden wie van de prioritaire groepen de hoogste prioriteit krijgt.

Maar ook de IMC-leden blijven niet doof voor de kritiek die her en der te horen is op het feit dat de oudere bevolking prioriteit zal krijgen. Zo opperde Dirk Devroey, professor huisartsgeneeskunde aan de VUB, in Het Laatste Nieuws dat het nuttig kan zijn om de jongere en mobiele mensen eerst in te enten, om zo de ouderen te beschermen. Volgens hem is het helemaal niet zeker dat het vaccin bij ouderen even goed zal aanslaan als bij jongeren. Bovendien zijn het vooral de jongere generaties die de motor zijn van deze epidemie.

Het is een kwestie die ook binnen de IMC voor discussies zorgt, zegt een van de betrokkenen. “De vraag wie eerst een spuit krijgt, hangt ook samen met de vraag waar we precies naartoe willen”, klinkt het. “Willen we zo weinig mogelijk coviddoden? Of willen we de epidemie zo snel mogelijk klein krijgen? In het eerste scenario moet je voor de ouderen gaan. In het tweede voor de groepen die de motor zijn van de epidemie, de jongeren en de actievere bevolking dus. Maar dat is een erg moeilijke keuze om te maken.”

Moet vaccinatie tegen corona verplicht worden?

Ook al lijkt het logisch om vaccinatie te verplichten, omdat zoiets maar helpt als een grote meerderheid van de bevolking zich ook laat inenten, toch zijn daar maar weinig voorstanders van. De ervaring leert namelijk dat zoiets niet goed werkt. In ons land is nu enkel het poliovaccin verplicht. Elk kind moet voor de leeftijd van 18 maanden de prikjes tegen kinderverlamming hebben. Andere vaccins, zoals tegen mazelen of rode hond, worden sterk aanbevolen.

Een verplichting kan namelijk leiden tot argwaan bij een deel van de bevolking. Volgens viroloog Marc Van Ranst (KU Leuven) is verplichten het slechtste wat we kunnen doen. Uit een aantal onderzoeken blijkt dat de Belgische bevolking best wel bereid is om zich te laten vaccineren.

Ook binnen de IMC lijkt er consensus te zijn om het vaccin niet te verplichten. “De bedoeling moet zijn om het vaccin sterk aan te bevelen”, zegt een betrokkene. “We moeten de bevolking heel duidelijk informeren waarom vaccinatie belangrijk is.”

Zal het vaccin gratis zijn?

Ook daarover is nog niets beslist. Al heeft ons land een traditie om vaccins die sterk aanbevolen worden door de overheid ook gratis aan te bieden. Het zou erg contraproductief zijn om de bevolking te doen betalen voor iets waarvan je als overheid wil dat ze het absoluut doet. Mocht het coronavaccin niet gratis aangeboden worden, dan zou de hele campagne weleens haar doel voorbij kunnen schieten.