Verpleegkundigen komen in opstand met eigen vakbond: ‘De politiek heeft voor mij alle krediet verloren’

In februari 2019 ging voor Christian Toumpsin (59) even het licht uit. De Brusselaar werkt al sinds 1982 als verpleegkundige, de laatste dertig jaar vooral op intensieve zorg. Een fysiek en mentaal erg zware job, die hem toen ei zo na in een burn-out deed belanden. Hij zag heel wat collega’s met dezelfde problemen worstelen. “Ik heb tijdens mijn hele carrière de arbeidsomstandigheden alleen maar zien verslechteren”, zegt hij. “Door onder andere drastische besparingen in de gezondheidszorg, kortere ziekenhuisverblijven en de vergrijzing die dan weer leidt tot ‘zwaardere’ patiënten die we onder onze hoede krijgen.”

Als verpleegkundigen de afgelopen jaren aan de alarmbel trokken, nam niemand hen echt serieus, meent Toumpsin. Er zijn wel beroepsverenigingen voor verpleegkundigen, maar die kunnen enkel adviezen geven aan de politiek. Adviezen die vaak gewoon werden genegeerd. En dan zijn er nog de drie grote erkende vakbonden waarbij hij niet echt zijn gading vond. “Die ijveren niet voor de rechten van een bepaalde beroepsgroep, maar voor alle werknemers in een bepaalde sector. De vakbonden gebruikten vaak het beeld van de overwerkte verpleegkundige om alle werknemers in de hele zorgsector dezelfde, kleine verbeteringen te geven. Daardoor werd er eigenlijk nooit echt iets wezenlijks verbeterd aan de werkomstandigheden van onze specifieke groep.”

Hypocriet applaus

Met Covid-19 werd de situatie nog enkele gradaties erger. “De bevolking applaudisseerde en dat deed deugd. Maar ik vond het van in het begin ook hypocriet. Veel politici hebben toen wonderen beloofd. Maar wat blijft er over van die steunbetuigingen, van die beloften? Niet veel. Neem nu de loonsverhogingen die beloofd zijn na de eerste golf. Dat geld was ons eerder ook al eens voorgehouden.”

De verpleegkundigen zijn kwaad. Heel kwaad. Er leeft een unanieme verontwaardiging in de beroepsgroep, zegt Toumpsin. Om die woede te kanaliseren in iets constructiefs richt hij nu met een aantal gelijkgezinde collega’s een eigen vakbond op. Union4u moet een politiek onafhankelijke vakbond worden, die zich enkel en alleen op verpleeg- en  zorgkundigen richt. Ongeacht of ze in loondienst of zelfstandige zijn, of in welke sector ze werken, ziekenhuizen, woon-zorgcentra, thuiszorg, gevangenissen of scholen. Naar analogie met de al bestaande politie- of artsensyndicaten dus. Aan Franstalige kant is Union4u al een feit. Aan Vlaamse kant staat die in de steigers. Het hele project wordt volgende week, op 19 november, officieel voorgesteld.

Wetsvoorstel

Aan Vlaamse kant is Pierre Fourier (63) een van de trekkers. Hij is Blankenbergenaar en hoofd van een zelfstandige thuisverplegingsdienst. Voor hem was de druppel een tijdelijke wet die onlangs goedgekeurd werd in de Kamer. Die geeft niet-verpleegkundigen de toestemming om pakweg een baxter te steken of bloed te prikken als er geen verpleegkundige voorhanden is. Zorgnet-Icuro, de grootste koepel van zorginstellingen, reageerde verheugd op de tijdelijke wet. Zij zijn al langer vragende partij om de wet te hervormen die regelt welke handelingen een verpleegkundige mag uitvoeren. “Deze tijdelijke regeling kan voor wat meer ademruimte zorgen. Alle bijkomende handen zijn welkom.”

Maar dat is helemaal niet naar de zin van vele verpleegkundigen. In Wallonië dreigen sommige beroepsverenigingen met acties. Vrijdag besloten enkele verenigingen om naar de Raad van State te stappen tegen het voorstel. “We hebben hulp nodig in deze crisis, dat klopt”, zegt Pierre Fourier. “Maar dan spreken we over logistieke hulp. Het komt erop neer dat je de mensen inzet waar ze nodig zijn. Om een covidpatiënt die beademd moet worden op zijn buik te draaien, heb je geen vier verpleegkundigen nodig. Evenmin om de vuile was weg te brengen. Maar we hebben geen mensen nodig die onze zorgtaken, waarvoor wij opgeleid en getraind zijn, overnemen.”

Uitgehold beroep

Ook al is het wetsvoorstel bedoeld als tijdelijke maatregel tijdens deze crisis, toch vrezen heel wat verpleegkundigen dat het een gevaarlijk precedent kan zijn. Na corona zal er nog altijd een tekort aan verpleegkundigen zijn. “Ons beroep verder uithollen is zeker niet de goede weg om hieruit te geraken”, zegt Fourier. “Er is net een tekort omdat er nooit echt werk gemaakt is van de arbeidsomstandigheden en verloning, waardoor maar weinig mensen zich geroepen voelen om met de job te beginnen of hem te blijven doen. We moeten de baan aantrekkelijker maken en het imago opkrikken. Dat doe je niet door te zeggen dat eigenlijk iedereen het kan doen.”

Volgens Fourier, die al meer dan veertig jaar actief is als verpleegkundige, is een eigen beroepsvakbond de enige weg naar beterschap. Als vakbond zit je mee aan tafel waar de beslissingen genomen worden. “Dan moeten ze wel naar ons luisteren. Nu zijn we de grootste beroepsgroep in de sector, maar hebben we nergens iets in de pap te brokken. Dat moet veranderen. De politiek heeft in mijn ogen alle krediet verloren. We zullen dit zelf moeten doen.”

www.union4u.be