De Turkse president Erdogan wordt ontvangen door zijn bondgenoot Ersin Tatar in Noord-Cyprus.
Turkish Presidency

Turkse president Erdogan daagt EU en Griekenland uit met uitspraken over Cyprus en olie en gas in de Middellandse Zee

Tijdens een bezoek aan Turks-Cyprus heeft de Turkse president Recep Tayyip Erdogan harde taal gesproken aan het adres van Europa. Hij wil twee onafhankelijke staten op Cyprus en sluit hereniging uit. Tegelijk zei Erdogan dat hij de "diplomatieke spelletjes" over de olie- en gasvoorraden in de oostelijke Middellandse Zee beu is. Dat leidde eerder tot bitsige confrontaties tussen Griekse en Turkse schepen.

Dat het bezoek van Erdogan aan Turks-Cyprus niet onopgemerkt voorbij zou gaan, was verwacht. Erdogan woonde er een militaire parade bij en er stond ook een picknick in de verlaten badplaats Varosha in het oosten van het eiland op het programma.

Varosha werd bij het begin van de Turkse invasie in het noorden van Cyprus in 1974 verlaten, maar was onlangs opengesteld. Het ligt in Turks-Cyprus, net ten noorden van de demarcatielijn en dus vlakbij Grieks-Cyprus. Die symbolische picknick wordt door de Grieks-Cyprioten als een uitdaging beschouwd en de (Grieks)-Cypriotische president Nicos Anastasiadis had het over "een zware provocatie zonder precedent" en "een schending van de resoluties van de Verenigde Naties".

Er zijn twee volkeren en twee verschillende staten op Cyprus

De Turkse president Tayyip Erdogan

Daar is het niet bij gebleven, want de Turkse president schuwde de harde taal niet, vooral dan tegenover Europa. Zo wil hij dat Grieks- en Turks-Cyprus voortaan als twee aparte staten met elkaar overleggen en niet langer dus in het kader van een mogelijke hereniging op federale basis.

Het verharden van de toon past in de recente verkiezingen van de radicale nationalist Ersin Tatar tot president in Turks-Cyprus. Tatar kreeg voluit de steun van de Turkse president Erdogan en vervangt de meer gematigde president Mustafa Akinci, die eerder met Erdogan in de clinch was gegaan.

Hoe zit dat nu weer in Cyprus?

Cyprus of het Kopereiland is verdeeld sinds een Turkse militaire invasie in 1974. Die was een reactie op een mislukte staatsgreep van Grieks-Cypriotische militairen die het eiland wilden doen aansluiten bij Griekenland. Turkije houdt het noorden van het eiland in zijn greep en daar werd in 1983 een Turks-Cypriotische staat uitgeroepen. Die wordt internationaal door niemand erkend, behalve door Turkije zelf dan. (Lees verder onder de kaart).

Het zuiden van Cyprus -of Grieks-Cyprus zoals het genoemd wordt-heeft veel etnisch-Griekse vluchtelingen uit het noorden van het land -onder meer uit Varosha- opgevangen. De regering van dat land wordt als de regering van heel Cyprus beschouwd en dat Cyprus is sinds 2004 lid van de Europese Unie. De facto houdt Turkije dus een deel van de Europese Unie militair bezet. Al jarenlang zijn er gesprekken over hereniging van het eiland in allerlei vormen, maar die schieten niet erg op. 

Overigens zijn niet alle inwoners van Turks-Cyprus enthousiast over Erdogan. Vandaag is tegen zijn komst betoogd met de slogan "Cyprus voor de Cyprioten". De EU probeert overigens al jaren te bemiddelen tussen beide kampen op Cyprus over hereniging. 

Olie op het vuur, niet op de golven

Erdogan had overigens nog een boodschap voor Europa. Zo wil hij "diplomatieke spelletjes niet langer tolereren" als het gaat over olie- en gasreserves in de oostelijke Middellandse Zee. 

Vrede en stabiliteit zijn onmogelijk zolang Turkije en Noord-Cyprus geen eerlijk deel van de territoriale rechten op zee krijgen

De Turkse president Tayyip Erdogan

Turkije eist een deel van die reserves op, ook al liggen die volgens Griekenland en Cyprus in hun wateren. Onlangs kwam het bijna tot een confrontatie tussen Griekse en Turkse marineschepen toen een Turks onderzoeksschip in betwiste wateren actief was. Dat leidde ook tot spanningen met Frankrijk nadat president Emmanuel Macron zich achter EU-lidstaten Griekenland en Cyprus geschaard had en de Franse, Griekse en Italiaanse marines samen oefeningen hielden in het gebied. Duitsland heeft daarop wat geprobeerd om kool en geit te sparen, maar het conflict sluimert wel degelijk tussen de EU en Turkije.

Griekenland bezit de meeste eilanden in de Egeïsche en oostelijke Middellandse Zee tot vlak voor de Turkse kust. Volgens het internationale zeerecht heeft Griekenland recht op een erg grote exclusief economische zone in die zeeën en dus ook op de rijkdommen die er liggen. Turkije betwist dat. 

In dit artikel van de Amerikaanse denktank CSIS (Center for Strategic & International Studies) vindt u een kaart met de verschillende claims van Griekenland, Cyprus en Turkije en de energievoorraden in het oosten van de Middellandse Zee. 

Franse en Britse marineschepen op oefening nabij Cyprus.
Copyright 2020 The Associated Press. All rights reserved

Meest gelezen