Spoiler alert: een mens slikt al eens een krop weg tijdens deze dEUS-docu

‘Een emotionele maagstoot.’ ‘Beter dan seks.’ ‘De muziek van dEUS heeft mijn leven gered.’ Het is slechts een sobere greep uit de lawine aan lof die glijdt over Antwerp’s Finest in Confessions to dEUS, een tourdocumentaire van Fleur Boonman. Deze regisseur en - niet toevallig - therapeut reisde vorig jaar in het zog van de band doorheen Europa. Dat was naar aanleiding van de jubileumtournee The Ideal Crash. Elke avond interviewde ze een dertigtal concertgangers over de voorbije twintig jaar van hun leven. Vaak wordt een link gelegd met de derde en diepst emotionele plaat van dEUS.

Niet onverwacht, in de roes na zo een concert, laten mensen makkelijker het achterste van hun tong zien. Sommige verhalen tikken eenzaamheid, verdriet, verraad, wanhoop en alle andere kwalijke uitwassen van liefdesverdriet aan. Maar net zo goed biecht een vrouw op dat ze een jaar geleden uit het leven wilde stappen. Een andere vrouw ontsnapte dan weer aan de dood in de Bataclan in Parijs vijf jaar geleden. Een jonge man spreekt over de zelfmoord van zijn vader, en hoe ‘One Advice, Space’ van dEUS hem heel even uit die rauwe werkelijkheid trok. Iemand die mogelijk bipolair is, meent dat de gitaren van de Belgische groep klinken zoals de chaos in zijn hoofd. En dan is er nog de ongeneeslijk zieke vrouw die ‘Instant Street’ op haar begrafenis wil horen. Spoiler alert: een mens slikt al eens een krop weg tijdens deze docu. 

Het is weliswaar niet alleen maar kommer en kwel op de biecht bij Boonman. “The Ideal Crash can start an ideal relationship”, oppert één concertganger bijvoorbeeld. En sommige anekdotes of homevideo’s van de groep zijn ook gewoon geinig.

Maar wat ons vooral opviel: heel wat dertigers en veertigers  – in de nabije omgeving, maar ook pakweg in Portugal of Frankrijk – herinneren zich haarscherp hoe ze ooit troost putten uit die derde plaat, of er een toeverlaat in zagen. Wat is dan precies het verschil met die minstens even iconische voorgangers Worst Case Scenario (1994) of In a Bar, Under the Sea (1996)?

Nieuwe crash

In de documentaire wordt de verklaring indirect gegeven. Zo legt Boonman al eens de nadruk op flarden songtekst, en dan valt eens te meer op dat de 27-jarige Tom Barman best wel wat bagage meetorste – zowel emotioneel als intellectueel. Probeert ù anders maar eens een woord als “haphazardly” in een songtekst te smokkelen zonder als een protserige minstreel afgeserveerd te worden.

“A break-up album if there ever was one”, noemde Barman The Ideal Crash ooit. Zijn allereerste serieuze relatie had hij net voor zijn ogen zien verpulveren. Traag en pijnlijk. Zijn enige kans op Grote Liefde leek verkeken. De luisteraar laat hij à la carte meeproeven van die pijn, onmacht, wraak, eindeloos verdriet en een sporadische paniekaanval. Voor elke rauwe emotie een riedeltje. Dat de plaat werd ingeblikt nabij de El Tajo-kloof, een beruchte zelfmoordplek in het zuiderse Ronda, lijkt bij momenten haast symbolisch wanneer je de teksten nog eens uitpluist. 

‘Out of the blue, out of the darkness. Into the new, out of the blackness’, klinkt het niettemin als een positief mantra in ‘Magdalena’, over een nieuwe liefde. Toch blijft één oog gericht op de onvermijdelijke, nieuwe crash: ‘Feels like something pulled me up, to see me fall right off.’ Het hart gaat al meteen in verdedigingsmodus. ‘But I’m feeling good / and if you don’t exist / you’re still one illusion / that I can’t resist.’ Heel persoonlijk zingt Barman over zijn nieuw liefje, maar net zo goed vindt zijn desillusie over eeuwige liefde universele weerklank.

Ook afkeer en zelfmedelijden – die andere apocalyptische ruiters van verdriet – krijgen de vrijgeleide: ‘One Advice, Space’ leent het gemoed bij de Tom Waits van ‘Tom Traubert’s Blues’, en verandert gaandeweg in een haatbrief van een nachtraaf onder invloed. Al even toxisch als diens bloedwaarden blijkt de doodlopende relatie. ‘This girl is a whore’, klinkt het giftig. Niemand die het grif zal toegeven, maar zij die steeds kuise gedachten over een ex hadden, werpe de eerste steen. In ‘Everybody’s Weird’ wordt en passant ook nog Leonard Cohen geciteerd middels een grimmig: ‘I will kill you if I must, I will help you if I can.’

Wie twintig jaar na The Ideal Crash als iets méér doorgewinterde liefdesveteraan terugblikt op dit album, hoort vandaag ongetwijfeld zijn eigen coming-of-ageverhaal verklankt. De plaat is dan ook een samenvatting van naïeve romantiek, dromerige beschouwingen en – niet onze woorden, wél die van Barman – een “bijna sociaal gehandicapt wereldbeeld”. En tegelijk is het ook de perfecte storm van liefdesverdriet, haat, ontgoocheling, wanhoop en – alwéér niet onze woorden – geilheid. 

Waarom we toch steeds weer in die verrekte storm verzeild geraken? Barman geeft fijntjes aan waarom we telkens opnieuw voor dat loeder dat liefde heet zullen blijven vallen: ‘Love’s the only thing that makes me do this’ vat hij het sadomasochistische walsje tussen lust en lijden samen.

Confessions to dEUS: vanavond om 21.20 u. op Canvas en via VRT NU