België moet zijn kernwapens behouden

Uiteraard is iedereen voorstander van een wereld zonder nucleaire wapens.  Het afgelopen jaar mochten onder meer Lode Van Hecke, Tom Sauer en Robin Vanderborght hier hun pleidooi houden tegen kernwapens.  De realiteit gebiedt ons echter niet naïef te zijn.  Zoals zo vaak zijn de mooiste dromen ook hier bedrog:  het is zelfs zeer raadzaam om klaarwakker te blijven!

Rusland had zich in 1994 nog garant gesteld voor de Oekraïense territoriale integriteit in ruil voor de daar gestockeerde sovjet-kernwapens, maar dat belette Moskou niet om 20 jaar later de landsgrenzen met militair geweld te hertekenen.  Rusland ontketent lokale conflicten om zijn controle te behouden in gevoelige gebieden, bedreigt met hybride tactieken de stabiliteit in Europese landen, voert chemische aanvallen op het grondgebied van EU- en NAVO-lidstaten, lapt veiligheidsafspraken aan haar laars en ontwikkelt in het geniep nucleaire raketten,…  

Het is overduidelijk dat met een dergelijke onvoorspelbare partner duidelijke, maar vooral verifieerbare en wederzijdse afspraken absoluut noodzakelijk zijn.  En dan hadden we het hier nog niet over China, dat ook met militair geweld zijn gelijk nastreeft en dat op het vlak van kernwapens thans op het niveau van Frankrijk en het VK staat maar onder impuls van zijn president Xi Jinping een enorme inhaalbeweging ingezet heeft.  Deze Europese veiligheidsomgeving dwingt de Europese landen tot solidariteit en samenwerking.

Het verdrag van Lissabon dat de Europese Unie heeft opgericht, voorziet in clausules voor wederzijdse bijstand en solidariteit onder EU-lidstaten, maar kijkt voor collectieve verdediging naar de NAVO.  Brexit schaadt de militaire integratie-idee van de EU en maakt het voor de resterende EU-lidstaten nóg moeilijker om de vereiste schaal te bereiken.  

Frankrijk reserveert zijn nucleaire “force de frappe” voor de bescherming van Frankrijk en er bestaan geen gemeenschappelijke planning of consultatiemechanismen tussen Frankrijk en Europese landen, zoals die er sinds de jaren ’60 met de Verenigde Staten wel zijn.  De initiatieven van president Macron van begin 2020, die de vitale Franse belangen ook een Europese dimensie zouden geven, werden weinig enthousiast ontvangen.  

De EU beschikt dus niet over een autonome “supreme guarantee” om in het allerslechtste geval te kunnen stellen “tot hier en niet verder”.  Als Europeanen kunnen we dit misschien betreuren, maar de realiteit is dat Europese veiligheid de garanties nodig heeft die uitgaan van de NAVO en van de Amerikaanse kernwapens op het Europese vasteland.

Staten verzekeren in de multipolaire wereld hun basisveiligheid en hun afschrikking met nucleaire wapens, waardoor agressie tegen hen voor een potentiële tegenstander geen rationele optie is.  De kernwapens voor de verdediging en afschrikking van de NAVO komen van de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk, en Frankrijk reserveert zijn autonome systeem.  

Het is fout voor te stellen alsof België over kernwapens zou beschikken:  ons land mag dit immers niet doen volgens het Non-Proliferatie Verdrag (NPV, 1968) en respecteert het NPV voor de volle 100 procent.  Net zoals Duitsland, Nederland en Italië beschikt België wel over uitstekende en getrainde piloten en over “dual capable” gevechtsvliegtuigen (DCA) die naast het voeren van normale luchtoperaties ook de Amerikaanse nucleaire bom B61 kunnen vervoeren, indien de 30 lidstaten van de NAVO hiertoe gezamenlijk consensueel beslissen. 

Dit zou betekenen dat de afschrikking van het bondgenootschap en de ontrading van een potentiële tegenstrever mislukt zijn en dat er ultiem moet overgegaan worden tot een gezamenlijke verdediging van grondgebied, bevolking, waarden,...  In het Westen zijn de “nucleaire bommen van de NAVO” in hoge mate een politiek instrument.

Ook mogen we de geschiedenis niet vergeten.  De Amerikaanse kernwapens zijn in de jaren ’60 naar het Europese continent gebracht nadat de Europese landen hiertoe zelf gevraagd hadden na een eerder pijnlijk experiment van Europese multilaterale samenwerking.  Inzake nucleaire wapens verkozen Europese landen vervolgens Amerikaanse of eigen nationale wapens boven een Europese samenwerking.  

Onder De Gaulle besloot Frankrijk in 1966 op te stappen uit de militaire poot van de NAVO en een eigen nucleaire capaciteit te ontwikkelen, terwijl de andere Europese landen (en dus ook België) verkozen nauw samen te werken met de Verenigde Staten en als niet-nucleaire wapenstaten tot het NPV toe te treden.  Deze beleidskeuzes blijven vandaag onveranderd.

Op het vlak van conventionele wapens presteert ons land al jaren met zijn defensie ondermaats.  Ondanks goede voornemens van de nieuwe minister van Defensie Dedonder (PS) zal ons land tegen 2024 wellicht slechts de helft aan haar defensie besteden van wat onder druk van president Obama in 2014 op het niveau van staatshoofden en regeringsleiders werd afgesproken. 

Vandaag laat België als elfderijkste land onder de dertig NAVO-bondgenoten “gelukkig” toch nog Luxemburg achter zich.  Met president(‑elect) Biden zal de druk vanuit Washington zeker niet verminderen:  hij wil dat de Europese bondgenoten meer lasten torsen voor hun eigen verdediging en minder op de Verenigde Staten rekenen voor crisissituaties in hun eigen “backyard”.  Dit is een constante in het algemeen beleid op Capitol Hill in Washington.  

Je kan als land slechts geloofwaardig meespreken aan de grote tafel van ministers en staatshoofden en regeringsleiders van de EU en de NAVO, als je ook de afspraken nakomt en je deel van de lasten en risico’s draagt.  En laat net nu onze bijdrage van piloten en DCA-gevechtsvliegtuigen een significante en vitale bijdrage aan de lasten en de risico’s van het NAVO-bondgenootschap betekenen.  Dergelijke bijdrage sluit aan bij de intenties van president(‑elect) Biden. In tegenstelling tot zijn voorganger Trump, is hij wél een vurig voorstander van veiligheidssamenwerking binnen de NAVO en van een goede transatlantische relatie om gezamenlijk de ondermijnende Russische activiteiten te stoppen.

België voert traditioneel een beleid inzake wapenbeheersing en ontwapening.  Zo drukte België bijvoorbeeld effectief zijn stempel op het strategisch concept van de NAVO (2010) en op alle verklaringen van de laatste NAVO-topontmoetingen van staatshoofden en regeringsleiders en voeren we thans het voorzitterschap over de Nuclear Suppliers Group in het kader van het NPV.  

Vaak neemt België dergelijk initiatief eenzaam in de EU- of NAVO-middens.  Ons land wordt evenwel internationaal erkend voor zijn constante beleid en inspanningen.  Vandaag staat de huidige architectuur van wapenbeheersingsakkoorden onder druk, met het INF-verdrag als beste voorbeeld.  Blijvende multilaterale inspanningen zijn nodig en hier blijft voor België een geloofwaardige rol weggelegd.

De NAVO zal een nucleaire alliantie blijven zolang er in de wereld nucleaire wapens bestaan.  Het zou waanzin zijn de ultieme waarborg voor onze veiligheid eenzijdig van de hand te doen.  Dat zullen de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en ook Frankrijk nooit toestaan.  Noch de overige NAVO-bondgenoten, noch de andere  nucleaire wapenstaten zullen hun handtekening onder het VN-verdrag tegen kernwapens zetten.  

Praktische gevolgen van dat VN-verdrag zullen derhalve uitblijven.  Effectieve ontwapening kan immers enkel gebeuren op basis van geleidelijke en wederzijdse stappen.  Het VN-verdrag staat haaks op de realiteit en dreigt het fundament voor onze veiligheid weg te slaan, omdat het nauwelijks in verificatie en controles voorziet:  op het vlak van veiligheid mogen we nooit blindelings vertrouwen stellen in de andere partij.  Meer nog:  het VN-verdrag dreigt de goede constructie van het NPV uit te hollen, dat de afgelopen 50 jaar wel zijn degelijkheid bewezen heeft.

Na de implosie van de Sovjet-Unie en het einde van het Warschaupact beloofde de NAVO Rusland in de “Founding Act” (1997) geen kernwapens te zullen ontplooien in nieuwe lidstaten.  Laat nu juist de roep van die nieuwe lidstaten, met Polen op kop, steeds luider klinken om kernwapens van de NAVO naar het oosten te verplaatsen, wat voor onder meer ons land onaanvaardbaar is.  België houdt vast aan de beginselen van de Act, ook al willen de Oost-Europese landen hier niet van horen omdat die afspraken dateren uit de tijd dat ze nog geen lid van de NAVO waren en omdat Rusland inmiddels zowat alle principes van de Act met voeten heeft getreden.

België mag zijn beleid inzake kernwapens niet wijzigen, zeker nu niet.  Onze regering heeft zich voorgenomen na te gaan hoe het VN-Verdrag op het verbod op nucleaire wapens een nieuwe impuls kan geven aan multilaterale nucleaire ontwapening.  De NAVO zal een nucleaire alliantie blijven zolang er in de wereld nucleaire wapens bestaan.  De veiligheid van ons land heeft enkel baat bij een realistische en multilaterale benadering.  

Met de DCA-opdracht van onze gevechtsvliegtuigen dragen we betekenisvol bij tot de collectieve lasten en risico’s voor de gemeenschappelijke afschrikking en de collectieve verdediging.  Voor een EU- en NAVO-lidstaat is er vandaag geen ruimte voor unilaterale beslissingen, die de ultieme solidariteit met de Europese partners en de NAVO-bondgenoten zouden doorbreken en die Europa blootstellen aan dwang en bedreigingen;  ons land zou zelfs het risico lopen mee te werken aan de verplaatsing van kernwapens oostwaarts én zich hopeloos te isoleren (met de hoofdkwartieren van de EU en de NAVO op ons grondgebied).  Hiermee zou België dus zeker niet aan de juiste kant van de geschiedenis staan!