Steven Van Gucht: ‘Zet, als je dat kan, een vuurkorf op kerstavond en zit daarrond’

“We moeten ons geen illusies maken: mensen zullen elkaar opzoeken, wat de overheid ook zegt”, aldus viroloog Steven van Gucht. Dat is ook wat de Grote Coronastudie van de Universiteit Antwerpen duidelijk maakt: een op de drie zegt plannen te hebben om met een grote groep kerst te vieren. En hoe langer het advies van de regering uitblijft, hoe concreter die plannen zullen worden. Zeker nu ook de politiek en de experts er in Nederland, waar ze intussen met ongeveer dezelfde cijfers over besmettingen en ziekenhuisopnames zitten als in ons land, er al uit zijn: Kerstmis vieren mag er met zes gasten, maar liefst mensen uit de buurt. 

“Dat advies zal er komen. Maar de overheid wil daar nog mee wachten: hoeveel mensen we precies mogen zien met de eindejaarsfeesten en wie dat dan mag zijn, hangt nog altijd van de cijfers af. Bovendien is dat een politieke beslissing, dus ik ga daar niet over speculeren. Maar zelfs al zijn de cijfers over twee weken nog veel beter dan ze nu al zijn, de heropflakkering van de verspreiding van het virus hangt als een zwaard van Damocles boven Kerstmis en Nieuwjaar. Dat weet de politiek ook, en daarom wil men zo lang mogelijk wachten om te beslissen wat wel en niet zal kunnen. 

“Ik ben bang om toe te laten dat we met een bepaald aantal mensen aan tafel mogen zitten – over het precieze aantal zal nog gecommuniceerd worden – en dat we ons aan dat aantal zullen houden, maar dan wel gaan switchen van groepjes op kerstavond, kerstdag, oudjaar en Nieuwjaar. Dat kan echt niet de bedoeling zijn.”

Premier Alexander De Croo (Open Vld) zei dat hij Kerstmis enkel met zijn gezin viert. Wordt dat de regel?

Van Gucht: “We mogen de mensen niet vergeten die geen gezin hebben – dat zijn er miljoenen. Want zelfs al heb je een leuk gezin met twee kinderen, je hebt misschien wel een alleenstaande moeder, vader of grootouder. Of er is de oude tante die al jaren weduwe is, geen kinderen heeft en alleen op haar appartement woont. Zij hebben er nu net het meeste behoefte aan om vrienden of familie te zien. Dus, we moeten zorgen dat we dat op een veilige manier kunnen organiseren. Laat al zeker die drie kussen zeker achterwege – dat is de natte droom van het virus. En zet, als je dat kan, een vuurkorf of een terrasverwarmer in de tuin en zit daarrond. Dat is veel veiliger dan binnen, en het is nog gezellig ook.”

Voor de zomer hadden we hetzelfde fenomeen als nu: de lockdown dreef het virus terug, de curves daalden, de druk op de politiek om te versoepelen nam toe en plots gingen we van vier nauwe contacten naar vijftien, en dan nog wisselend per week. Dat gaan we toch niet meer doen?

“Wordt er versoepeld, zal het geleidelijk moeten gebeuren en met kleine stapjes. Niet meer van niks naar alles. Dat was nefast. Bovendien zitten we nu in de allermoeilijkste fase van de pandemie: de wintermaanden. We zijn het beu. We zijn moe. Maar het virus zit nog altijd overal.”

Moeten we duidelijke doelen stellen, waar motivatiepsycholoog Maarten Vansteenkiste altijd op drukt?

“We moeten opletten dat we geen doelen stellen die onrealistisch zijn. Het belangrijkste is dat we naar een veilige zone moeten. De ziekenhuisopnames moeten absoluut ver onder de 100 per dag, en liefst naar het niveau van juni – toen zaten we aan 20 per dag. We zitten nu aan 380. We weten dat ongeveer 10 procent van de besmettingen leidt tot een ziekenhuisopname, dus dan zullen we zeker onder de 1.000 besmettingen moeten zitten voor we ook maar kunnen dénken aan versoepelingen.”

Voor Marc Van Ranst kan de horeca pas open bij minder dan 50 besmettingen per dag, terwijl we nu nog altijd aan 4.805 dagelijkse besmettingen zitten.

“We werken nu aan die drempels om te bepalen wanneer een versoepeling mogelijk is. Maar ook dat is een politieke beslissing. Die 50 besmettingen per dag is héél ambitieus, hoor. In juni zaten we, op de bodem van de curve, op 85 besmettingen per dag. Ik vraag me af of we wel zo laag zullen kúnnen zakken, in winterse omstandigheden en met de scholen die open zijn. Wat het effect van de scholen is, weten we nog niet – daarvoor moeten we nog een week wachten. We zien wel dat de daling van het aantal besmettingen minder snel gaat dan de voorbije dagen: tot voor kort zaten we met een daling van 50 procent per week. Nu vertraagt het tot een daling van 39 procent. Ik hoop dat dat geen voorbode is van een verdere afremming.”

Wat zal er op 1 december – mits de cijfers voldoende gedaald zijn – soepeler kunnen?

“De heropening van de winkels is een van de eerste dingen die de politici op de agenda zullen zetten. Dat hebben ze ook aangekondigd om dat op 1 december te bekijken. De horeca weer open krijgen, is iets waar we kunnen naartoe werken – op een heel veilige manier, weliswaar. We kunnen bijvoorbeeld wel inzetten op buitenterrassen met verwarming, want dat is – opnieuw – veiliger dan binnen zitten. Maar dat zie ik de komende weken nog niet gebeuren. De essentie blijft: we gaan tot de lente serieus op onze tanden moeten bijten.”