De bom uit Wilrijk die de vips moest wegvagen: reconstructie van een op het nippertje verijdelde zware bomaanslag
Op 30 juni 2018 ontsnapte de wereld aan een bomaanslag die een net zo grote impact kon hebben als 9/11 of Parijs 2015. Een auto met een bom vertrok aan een Wilrijks appartement, waar een slapende cel van de Iraanse geheime dienst al tien jaar klaarzat. Een reconstructie.
Achteraf valt enkel te speculeren over hoe Donald Trump zou hebben gereageerd als hem was verteld dat zijn nationale veiligheidsadviseur John Bolton in de buurt van Parijs was omgekomen bij een aanslag. En met hem Rudy Giuliani. En de voormalige presidentskandidaat Newt Gingrich. En Linda Chavez, politiek analiste bij Fox News. Hoe zou Frankrijk hebben gereageerd op de dood van Ingrid Betancourt en de vroegere ministers van Buitenlandse Zaken Michèle Alliot-Marie en Bernard Kouchner? En Canada, op de dood van oud-premier Stephen Harper en gewezen minister van Buitenlandse Zaken John Baird?
Al deze mensen stonden op het vip-podium, die dag.
Was alles volgens plan verlopen, dan was zaterdag 30 juni 2018 ook de overlijdensdatum geworden van Farzin Hashemi van de Nationale Iraanse Weerstandsraad (NCRI). Hij zoomt vanuit Londen: “Op basis van wat we nu weten kunnen we zeggen dat er honderden, misschien wel duizend doden of meer zouden zijn gevallen. Deze aanslag zou er een met een ongeziene impact zijn geweest. Achteraf zou men enkel vermoedens hebben gehad over wie erachter zat.”
De jaarlijkse Free Iran Rally in de reusachtige congreshal in Villepinte, iets ten noorden van Parijs, is een massa-evenement. Tijdens dat weekend is het een komen en gaan van zo’n 100.000 mensen. Iraanse opposanten vooral, maar ook heel veel organisaties die ijveren voor de afschaffing van de doodstraf. Iran is op dat vlak de wereldwijde koploper. Die zaterdag zijn er 25.000 mensen aanwezig.
Farzin Hashemi: “Onder wie zeshonderd politieke hoogwaardigheidsbekleders. Het voornaamste doelwit was Maryam Rajavi, de leidster van de Iraanse Volksmoedjahedien. Zij leeft in ballingschap in Parijs en zou de conventie toespreken. De andere slachtoffers zouden collatoral damage zijn geweest, en ook een waarschuwing aan al die politici: blijf daar weg. De bom moest ontploffen onder het vip-podium.”
Veel heeft dat niet gescheeld.
Wilrijk, woensdagochtend 13 juni 2018
De Archos van Amir S. trilt. Het is Danial, die vraagt: “Ben je wakker?’
‘Ik ben wakker.’
‘Hoeveel kan je van kopen?’
‘Voor 24 personen, 12 euro per stuks kunnen we een zeer luxe aardappelen kopen.’
‘Is er ook meer mogelijk?’
‘Geen probleem, 15 euro per stuks is goed.’
‘28 stuks kopen, voor Monshi is beter.’
Amir is een 38-jarige gewezen matroos, havenarbeider en magazijnier. Hij vluchtte in 2003 naar België en bewoont met zijn vier jaar jongere echtgenote Nasim N. een appartement aan de Boomsesteenweg in Wilrijk. Nasim kwam in 2006 naar België en deed het opvallend goed in de Nederlandse les. Ze is kassierster in een supermarkt. Mensen vinden haar super-vriendelijk. Amir drinkt na het werk graag een pintje met vrienden die zich dan wel eens laten ontvallen “dat het een betere wereld zou zijn als iedereen zo geïntegreerd zou zijn als Amir en Nasim”. Amir zit nu al een maand of twee zonder werk, maar dat geeft niet.
Sinds hij in 2015 Danial leerde kennen, stroomt het geld binnen.
Amir kent een hoop mensen bij de Iraanse Volksmoedjahedien (MEK) en aanverwante organisaties in België en Frankrijk. Tijdens hun ontmoetingen bezorgt hij Danial altijd wat inside-weetjes. Je zou het spionage kunnen noemen, maar zelf ziet Amir dat niet zo. Het betaalt in elk geval beter dan de haven. Nu eens spreken hij en Nasim met Danial af in een koffiebar in Salzburg, dan weer in Milaan. Soms krijgt Amir 3.500 euro cash toegeschoven, soms 4.000.
‘Luxe aardappelen’ is codetaal voor Luxemburg. 28 is de kalenderdag waarop ze elkaar daar zullen ontmoeten en 12 en 15 zijn de afgesproken uren.
Wilrijk, maandag 18 juni
Danial mailt zoals hij appt. Hij schrijft in het Perzisch en voor hij zijn zinnen verzendt via mishoo_boonty84@yahoo.com laat hij ze door Google Translate omzetten naar het Nederlands. Met als resultaat: ‘Dag, in verband met het schoonmaken van de pansion, ik ben u dankbaar. Het is zeer goed gelukt en nu kan Danial een bezoek brengen aan Mosen en hij kan zich daarna klaarmaken voor het feest van hanabandon. Met hoop dat het een goed feest zal zijn, zodat iedereen tevreden kan zijn. Gelieve de volgende week elke avond Danial te contacteren zodat hij zich niet alleen voelt.’
Nasim en Amir hebben zich bij de organisatoren in Villepinte opgegeven als vrijwilligers voor het bedienen van het hotdogkraam, naast de viptribune. Ze hebben een pasje voor de personeelsingang. Ze hoeven niet langs de security.
Wenen, vrijdag 22 juni 2018
Assadollah A. (47) toont om 6.05 uur ’s ochtends op de luchthaven van Wenen-Schwechat zijn Iraanse diplomatieke reispas aan de grenspolitie. Hij is net met vlucht OS872 van Austrian Airlines uit Teheran geland. Hij heeft een koffer bij zich met de status van diplomatieke post. De Oostenrijkse grenspolitie mag niet vragen om die te openen. Op een van de computerschermen is code 43 gaan opflikkeren: ‘Optreden. Waarnemen. Niet confronteren. BVT verwittigen.’
De BVT, de Oostenrijkse antiterreurdienst, is getipt door de Israëlische geheime dienst Mossad. Die volgt A. al jaren. Voor de Mossad is zijn baan als derde secretaris op de ambassade in Wenen en zijn gezin, met twee bijna volwassen zonen, enkel een cover. De Mossad ziet in hem een senior official van de Iraanse geheime dienst MOIS. A. is de afgelopen zes maanden zes keer heen en weer gevlogen tussen Wenen en Teheran. Na de Free Iran Rally van 2017 verraadde de TomTom van zijn huurauto hoe hij heen en weer had zitten rijden tussen het congrescentrum zelf, Parijse adressen van Iraanse dissidenten en de hotels van buitenlandse gasten. De Mossad heeft ontdekt dat A. de voorbije weken onder het pseudoniem Danial cryptische mails en tekstberichtjes uitwisselde met een koppel in Wilrijk.
De Belgische Staatsveiligheid (VVSE) wordt ingeseind.
Brussel, maandag 25 juni 2018
Op het WK voetbal in Rusland zet Karim Ansarifard in minuut 93 van de wedstrijd tegen Portugal namens het mathematisch al uitgeschakelde Iran een strafschop om. Zo heeft Iran op het WK tenminste een doelpunt gescoord en kan het huiswaarts met een punt. Eerder die dag heeft administrateur-generaal Jaak Raes van de VVSE federaal procureur Frédéric Van Leeuw gemaild: ‘Van een partnerdienst van de VVSE konden we het volgende vernemen. Amir S. en Nasimeh N. zijn mogelijk betrokken bij de uitvoering van gewelddaden of een poging daartoe in Frankrijk.’
Amir en Nasim zijn totale onbekenden voor elk databestand waarin ze die dag worden nagetrokken. Hun namen komen op geen enkele terreurlijst voor.
Wilrijk, donderdag 28 juni 2018
In de voormiddag zien speurders van de speciale eenheden (DSU) Amir en Nasim in hun Mercedes CLC stappen. Hij rijdt, zij zit naast hem. Amir rijdt de A12 op, dan de Brusselse ring, dan de E411. De auto rijdt door en voorbij de grens nemen de Luxemburgse speciale eenheden over.
Luxemburg, donderdag 28 juni 2018
Iets na de middag parkeert Amir de Mercedes in de Rue Aldringen, hartje Luxemburg-stad. Zij wandelt naar de Pizza Hut op de Place d’Armes, gaat op het terras zitten en bestelt iets. Amir komt haar achterna. Samen wandelen ze het drukke winkelcentrum in en daar spelen hun achtervolgers hen kwijt. Als ze het koppel om 14.48 uur bij het binnengaan van bakkerij Alima terug in het vizier krijgen, merken de Luxemburgse agenten dat Amir en Nasim het gezelschap hebben gekregen van een derde man. Het is Assadollah A..
Even later stappen Amir en Nasim weer in hun Mercedes. Hij links vooraan, zij rechts achteraan. Na vijf minuten stapt hij weer uit en opent het portier voor haar, waarna ze vooraan rechts instapt. Het is de Luxemburgse politie ontgaan, maar Nasim heeft op de achterbank iets vastgezet. Iets dat tijdens de terugrit niet te veel mag schudden.
Het Wilrijkse koppel heeft in Luxemburg-stad ook een mobiele telefoon gekregen van A.. Er zit een Oostenrijkse simkaart in. Om 15.21 uur stuurt A. in het Perzisch: ‘God zij met jullie.’ En later die avond: ‘Als jullie alles verkocht hebben zondag, dus de dag na de trouw, zal ik in het land van Ali met jullie afspreken. Hij zal ons belonen.’
Met Ali wordt mogelijk gedoeld op de Iraanse ayatollah Ali Khamenei.
Ergens in Duitsland, vrijdag 29 juni 2018
Assadollah A. bezoekt met vrouw en kinderen Bonn. Morgen is de bestemming Keulen, waar ze de zoo zullen bezoeken. Om 20.08 uur sms’t hij Nasim en Amir: ‘Is alles goed? Is de spel geïnstalleerd?’
Nasim: ‘Ja, de spel is geïnstalleerd. We zullen zondagmorgen balspelen.’
Balspelen is codetaal voor ‘verslag uitbrengen’. In Luxemburg-stad hebben Nasim en Amir mondelinge instructies gekregen over hoe ze de afstandsbediening van de bom moeten opladen. Er is hen door A. op het hart gedrukt om voor het activeren van het ‘ding’ de congreshal te verlaten en minstens 200 meter afstand te houden.
St-Pieters-Woluwe, zaterdag 30 juni 2018
De Mercedes rijdt de A12 op. Amir bestuurt, en hij doet dat zoals dat overal ter wereld in de contraspionage wordt aangeleerd. Hij gaat op de A12 van 130 per uur naar 180, terug naar 130, terug naar 180. Zo kun je zien of iemand je achtervolgt. Maar Amir is een enkel theoretisch getrainde chauffeur. De mensen in de wagens van de DSU zijn ervaren. Ter hoogte van Meise sms’t Nasim aan A.: ‘We gaan de beker winnen! Alles is geregeld.’
A.: ‘Je team zal winnen, zo God het wil.’
Nasim: ‘Liefs! Dag!’
Er is file op de Brusselse ring. Amir probeert een shortcut via Sint-Pieters-Woluwe. Daar wordt de Mercedes om 12.30 uur in de Hinnisdaallaan klemgereden door de DSU. In de toiletzak van Nasim ontdekt de politie de afstandsbediening, een ontsteker en een bom met 550 gram TATP-poeder. Dat is het in 2015 door Islamitische Staat gepropageerde zelfbouwexplosief, te vervaardigen met bij elke doe-het-zelfzaak of drogist te bekomen grondstoffen waterstofperoxide en aceton. De ontmijningsdienst DOVO wordt erbij geroepen.
Villepinte, later die dag
Er is ook een Belgische delegatie op de Free Iran Rally, met onder meer MR-Europarlementslid Gérard Deprez. De Belgen hebben plaatsen toegewezen gekregen vlak bij de hotdogtent.
Een van de leden is de in Ukkel wonende Iraanse vluchteling Mehrdad A.. Ook hij is in de Iraanse Volksmoedjahedien (MEK) geïnfiltreerd, maar hij werkt voor de MOIS, de Iraanse geheime dienst. Tenminste, dat is de aanname van advocaten Rik Vanreusel, Christophe Marchand en Georges-Henri Beauthier. Zij treden op voor 29 burgerlijke partijen onder wie MEK-leidster Maryam Rajavi. In hun conclusies voor het nakende proces schrijven ze: “Op de dag van de aanslag gedraagt A. zich abnormaal. Hij heeft een toegangskaart en kan dus in de white area. In tegenstelling tot wat men zou verwachten, gaat hij niet één keer naar de vip-zone maar blijft hij op het einde van de grote hal, dicht bij een van de uitgangsdeuren. Anderen uit België verzochten hem om bij hen te komen zitten en hij weigerde.”
Mehrdad A. wordt in de vooravond gearresteerd door de Parijse antiterreurdiensten. Als zijn Nokia wordt onderzocht, blijkt hij daarin welgeteld één contact te hebben, onder de naam Dadash, wat in het Farsi ‘broer’ betekent. Het is het Oostenrijkse nummer van A..
St-Pieters-Woluwe, eerder die dag
De robot die aan de slag moet met de bom is een van de nieuwe exemplaren die pas in oktober 2017 in Oud-Heverlee aan de media zijn voorgesteld door DOVO. Voor de nog steviger dan alle vorige gepantserde robotten is na de aanslagen in Parijs en Brussel 5 miljoen euro uitgetrokken. Bij de aanslagen in Zaventem werd zo’n 100 kilo TATP gebruikt. In deze handtas zit een half procent van die hoeveelheid. Dit lijkt een lichte bom te zijn, maar als de robot ze heel voorzichtig aanraakt, ontploft het ding en raakt de robot ernstig beschadigd.
In hun conclusies schrijven de advocaten: “Ondanks een perimeter van een paar honderd meter veroorzaakte de drukgolf nog lichte verwondingen aan een agent van de speciale eenheden. De bom ontplofte in open lucht, dus zonder rondvliegende schadepartikels. Een schokgolf van meer dan honderd meter door de massa in Villepinte zou catastrofale gevolgen hebben gehad.”
In een rapport zegt DOVO over de bom: “De algemene constructie is zeer professioneel.” Het verslag leert ook nog dat het bompakket zo was samengesteld dat alle onderdelen zichzelf zouden vernietigen. Na de explosie zou de politie zich suf kunnen zoeken naar aanknopingspunten over waar deze bom vandaan kwam. En niks vinden.
Antwerpen, later die avond
In de lokalen van de Antwerpse federale politie (FGP) moet Amir S. uitleggen wat dit allemaal te betekenen heeft. Hij zegt dat hij Danial in 2015 heeft leren kennen en hem samen met Nasim meerdere keren heeft ontmoet. In München, Salzburg, Milaan, Venetië, Teheran en laatst nog in Luxemburg. “Danial sprak over de samenkomst in Parijs en dat ze daar iets wilden doen met een toestel”, zegt Amir. “Hij moest nog met Teheran overleggen, want het toestel moest eerst nog getest worden. Eergisteren heeft hij ons dat toestel gegeven. Hij had het in zijn rugzak, in een kleine donkerblauwe vrouwenhandtas. Hij zei dat we het toestel moesten opladen, er was ook een afstandsbediening bij.”
Nasim is minder praatvaardig. Zij beweert dat haar vader in Iran ziek is, en er niet meer voor hem zal worden gezorgd als ze de bevelen van Danial niet uitvoert. Ze zegt op geen enkel moment te hebben vermoed dat ze een bom vervoerde.
Nasim: “Ik dacht dat het een feestje met vuurwerk was. Ik heb nog gevraagd of dit schade zou brengen aan de mensen, of dit slachtoffers zou maken. Ze hebben ons gezegd dat dokters in Iran dit getest hebben en dat dit enkel veel lawaai zou maken. We mochten niet in de buurt van vuur staan met de tas, maar verder zou dit geen schade veroorzaken.”
Als haar ondervragers haar vragen of het werkelijk de bedoeling is dat dit zo in alle ernst wordt genoteerd in het proces-verbaal, knikt Nasim heftig ja: “De organisatie was op de hoogte van de gezondheidstoestand van mijn vader, die is erg ziek. Ze hebben mij onder druk gezet.”
Rohnbrun, Beieren, zondag 1 juli 2018
Het zit Assadollah A. een beetje dwars dat er op het avond- noch ochtendnieuws nog steeds niks is gezegd over een bomaanslag in Villepinte. Met Nasim is afgesproken dat zij in de vooravond zal ‘balspelen’. A. is met zijn echtgenote en zonen in een gehuurde Ford S-Max net voorbij Frankfurt gereden en maakt een stop aan het Aral-tankstation Spessart Süd langs de A3 in Rohnbrun. Voor iemand kan uitstappen is de wagen omringd door Duitse speciale eenheden. Als de politie hem vraagt waar hij naartoe moet, zegt hij: “Ik ben op vakantie met mijn gezin.”
A. schermt met zijn diplomatieke status en het Verdrag van Wenen. Tussen zijn spullen vindt de politie een rood notitieboekje vol Perzische lettertekens. Op de voorlaatste pagina is een handleiding neergepend voor het gebruik van de afstandsbediening: “Opladen tot de lamp groen is, of één nacht is voldoende. Opgeladen houdt het 60 uur. Om de garagepoort te openen moet de sleutel een paar seconden ingedrukt worden.”
Hij heeft ook een soort handgeschreven boekhouding bij zich, die betalingen vermeldt die verdacht perfect overeenstemmen met wat Amir en Nasim de voorbije maanden hebben ontvangen. Als een Duitse agent hem vraagt wat dit te betekenen heeft, antwoordt A.: “Ik zeg niks.”
Antwerpen, enkele maanden later
Het speurwerk onder leiding van de Antwerpse onderzoeksrechter Isa Van Hoeylandt situeert alle verdere sporen richting Iran. Hoewel ze naar België kwam als vluchtelinge, is Nasim N. tussen 2010 en 2018 dertien keer met een speciaal voor haar aangemaakt Iraans paspoort naar Teheran gereisd. Acht keer reisde ze alleen, vijf keer ging Amir met haar mee. Hij vertelt de speurders over hoe hij en Nasim in 2015 in Teheran in het Esteghlal International Hotel verbleven, in 1962 ten tijde van de sjah gebouwd door de Amerikaanse groep Hilton. Het hotel staat er al jaren om bekend te worden gebruikt door de geheime dienst MOIS.
Amir: “We verbleven er een week en mochten het hotel niet verlaten. We konden zelfs geen bezoek brengen aan onze families. We ontmoetten in Teheran de superieuren van Danial.”
Het is vermoedelijk daar dat Amir werd aangeleerd hoe je op de autosnelweg van 130 naar 180 moet gaan en bij een ontmoeting met een spion direct een mensenzee moet induiken. Als de echtelingen elkaar in de gevangenis van Beveren even mogen zien, luistert de politie mee. Nasim neemt het Amir kwalijk dat hij de politie zoveel heeft verteld over Danial.
Nasim: “Jij moet aan de politie zeggen dat je hem in Iran nooit hebt gezien.”
Amir: “Maar ik héb ze dat al gezegd!”
In hun conclusies schrijven de advocaten dat ze “de indruk hebben dat Nasim N. dichter bij A. en de MOIS stond dan bij haar echtgenoot”. En dat gevoel heeft ook Farzin Hashemi van de Nationale Iraanse Weerstandsraad (NCRI): “Zij had onder hun tweeën de leiding, dat is overduidelijk. Wij denken zelfs dat dat hele huwelijk al van in 2006 deel uitmaakte van het hele plan. En dat er op meerdere plaatsen in de wereld nog meer van deze slapende cellen zijn.”
Als slapende cel kun je slapend rijk worden. Tussen 2011 en 2018 werd via tussenpersonen, verspreid over 122 stortingen, 118.820 euro overgemaakt op de rekeningen van Amir. Nasim kreeg in diezelfde periode 106.495 euro gestort. Daarnaast ontving het koppel tijdens ontmoetingen met Assadollah A. altijd ook cash. In Luxemburg-stad nog eens 22.000 euro. Bij een huiszoeking op het adres aan de Boomsesteenweg wordt 30.000 euro ontdekt. Bij het uitvlooien van mails en berichtjes blijkt dat Nasim en Amir hun oog hadden laten vallen op een villa van 400.000 euro. Kennelijk was het de bedoeling om de villa contant te betalen. In een berichtje aan een Iraanse tussenpersoon schrijft Nasim: “We komen nog 150.000 euro tekort.”
Op het proces, straks, wordt Nasim N. verdedigd door advocaat Johan Platteau. Hij zegt: “Goed, er is springstof aangetroffen in die auto, maar ik denk niet dat mijn cliënte wist hoe erg het zou zijn geweest. Ik denk dat deze mensen voorgelogen zijn.”
Sven Mary, advocaat van Amir S.: “Ik heb erg te doen met die man. Het is verschrikkelijk wat hem is overkomen.”
Farzin Hashemi: “Dit was een gecommandeerde operatie, gebaseerd op een organisatie die was opgezet in Teheran. Het zou goed zijn als Oostenrijk en ook andere landen zich vragen zouden gaan stellen bij wat zich in hun Iraanse ambassades afspeelt.”
Gevangenis Hasselt, 9 maart 2019
Vijf maanden na zijn uitlevering door Duitsland is Assadollah A. elke poging tot ondervraging blijven ondergaan met een grijns. Hij zegt niks. Teheran heeft na zijn uitlevering de Duitse ambassadeur al op het matje geroepen.
Even is er sprake van dat België A. zou omruilen voor de in 2017 op een schijnproces tot de doodstraf veroordeelde VUB-gastprofessor Ahmadreza Djalali. A. lijkt maandenlang te hebben gespeculeerd op zo’n deal.
Vandaag is zijn geduld op en heeft hij via de gevangenisdirectie om een onderhoud gevraagd met de onderzoeksleider bij de FGP Antwerpen.
Die rapporteert achteraf: “De heer A. verklaart dat er gewapende groeperingen klaarstaan om tot actie over te gaan indien de uitspraak van de Belgische rechtbank ongunstig zou zijn en hij zou veroordeeld worden.”
Dimitri de Béco, advocaat van Assadollah A.: “Dit was niet bedoeld als een dreigement. Mijn cliënt wou enkel aangeven dat deze rechtszaak niet zonder politieke gevolgen zal blijven. En ja, dat is ook gewoon zo.”
Wilrijk, dinsdag 17 november 2020
André Horemans (90), ex-drummer, heeft nog door de States getourd met de Belgische nationale muziektrots Toots Tielemans. Hij was de buurman van Amir en Nasim, maar had weinig contact met hen. “Daar, waar die schotelantenne hangt”, wijst hij. “Het is hier een komen en gaan van vreemde mensen. Vroeger kende je je buren. Ik vind de wereld altijd maar akeliger worden.”
Vrijdag start in Antwerpen het proces tegen Amir S., Nasim N., Assadollah A. en Mehrdad A. Het zal twee dagen duren.