Verbinding met nabestaanden: Brugge is eerste "compassionate city" van België

Verlies, verbinden, versterken. Dat zijn de drie sleutelwoorden die Brugge vanaf nu vastklikt aan het project Compassionate Brugge. Het project werd eind september boven de doopvont gehouden en moet burgers op een laagdrempelige manier verbinden bij rouw- en verlieservaringen. Die insteek behelst de brede samenleving en is uniek in ons land. Brugge treedt in de voetsporen van onder andere Ottowa (Canada) en Melbourne (Australië), die al langer werken rond het thema. Immers: rouw en verlies treft iedereen, ongeacht leeftijd, woonplaats en sociale klasse.

Corona heeft de noden op dat vlak de voorbije maanden nog sterker in de verf gezet. We maken momenteel een tweede lockdown door. Uitvaarten mogen door maximaal 15 mensen bijgewoond worden, kinderen tot 12 jaar niet meegerekend. Fysieke begroeting bij nabestaanden tijdens de uitvaart is verboden, net als een eventuele koffietafel achteraf. Rouwprentjes mogen niet uitgedeeld worden, maar moeten klaargelegd. Het maakt van elke rouwervaring een afstandelijke en strikt geregisseerde gebeurtenis, waarbij emoties quasi geen plaats meer krijgen.

Bovendien hebben honderden gezinnen al een gelijkaardige rouwervaring in het voorjaar verteerd. Het verdriet om het afscheid van een dierbare werd noodgedwongen in de kiem gesmoord en wat weken later ligt geen mens er nog van wakker. Door deze dynamiek zitten we intussen met hopen uitgesteld verdriet. Terwijl mensen elkaar na een overlijden in gewone omstandigheden langdurig (fysiek) nabij zijn, is die mantelzorg tot het minimum gereduceerd. Het gevolg: de rouw slaat nog diepere wonden dan ze anders doet. Een compassionate city maakt het verschil door dat gevoel te delen en bespreekbaar en zichtbaar te maken in de samenleving.

Brugge gaat het conform de filosofie van socioloog Allan Kellehear aanpakken. Kellehear onderstreept dat "end of life care" een essentiële sleutel is binnen elke samenleving. Die zorg wordt in een compassionate city idealiter gedragen over beleidsdomeinen en bevolkingslagen heen. Daarom zit het lokaal bestuur in Brugge in aanloop naar het actieplan Compassionate Brugge alvast rond de tafel met sociale organisaties, eerstelijnszorg, bedrijven, onderwijs, noem maar op. In deelgemeente en proefbuurt Sint-Kruis-Brugge gebeurt er een individuele bevraging, naar hoe burgers zelf met de thematiek omgaan. Zijn buren elkaar nabij? Kunnen ze bij elkaar aankloppen om een gevoel van gemis te delen? Is het onderwerp überhaupt bespreekbaar?

Die essentiële vragen en de brede gedragenheid van Compassionate Brugge vormen, parallel met het actieplan, de basis van een doctoraatsonderzoek. Daarvoor slaat de stad dan weer de handen in elkaar met de End-of-Life Care Research Group van VUB en UGent. Zo wordt het gegeven "compassionate community" geen vrijblijvend engagement, maar een bewuste beleidskeuze. Ze schat het meest ingrijpende stuk van het leven – het einde– naar waarde en geeft het de plaats die het verdient.

Bovendien wil Brugge met Compassionate Brugge nog verder kijken dan louter het levenseinde en eventuele bijbehorende palliatieve zorg. Het mededogen – laat dat de breedste vertaling van het begrip "compassionate" zijn – wordt ook prominent waar verdriet en vereenzaming aan de orde zijn. Die vereenzaming piekt sinds de coronacrisis eveneens in heel wat huishoudens. 

Het compassionate netwerk dat in Brugge vorm krijgt, wil daar gericht op inspelen en burgers meer nabij zijn. De eerste stappen werden al gezet met opbelacties en contacten via babbelbuddy’s. Op lange termijn moeten zulke initiatieven de norm worden in de stad, zodat Compassionate Brugge haar inwoners systematisch verbindt en versterkt, wanneer verdriet het leven gaat beheersen.

In wezen draait Compassionate Brugge dus om de meest elementaire vorm van connectie tussen burgers. De coronacrisis dwarsboomt die connectie al maanden. In afwachting van betere tijden wordt op lokaal niveau de voorzet gegeven tot beterschap, zelfs al moeten we nog een poos wachten op de normaliteit waar iedereen naar snakt. 

Brugge engageert zich als compassionate city om meer dan ooit te verbinden en de eerste helft van het woordje samen-leving tastbaar te maken. We gaan samen op weg, conform het gezegde dat bij elk verlies en verdriet geldt: gedeelde smart is halve smart. En hoe meer handen de smart dragen, hoe leefbaarder het leven wordt voor elke nabestaande.

Meer info: www.brugge.be/compassionatebrugge