20 jaar na de legendarische Nokia 3310: vergane glorie probeert het opnieuw met eigen smartphone

Iedereen kent ze, misschien heb je zelf eentje gehad en misschien ligt die nog ergens in jouw kast: de 3310, de meest iconische gsm van Nokia. Dat toestel, dat meestal in het blauw werd verkocht, was 20 jaar geleden één van de populairste gsm’s ter wereld, lang voor de release van de smartphone. De 3310 was zo populair dat hij nu een cultstatus heeft bereikt. Het toestel was stevig gebouwd en had een batterij die dagen mee kon, wat je nu niet kan zeggen van de gemiddelde smartphone.

Even situeren: wanneer de eerste gsm's in de jaren 90 op de markt komen, springen verschillende technologiebedrijven op de kar. Panasonic, Sony, Ericsson, Motorola en Nokia. Allemaal maken ze toestellen waarmee je kan bellen en sms’en. Want dat was wat de gsm dan kan, meer niet. 

De markt groeit en sommige bedrijven veranderen van strategie. Sony en Ericsson gaan samenwerken. Andere, zoals Philips, stoppen zelfs met de verkoop van de gsm. Zij doen dat omdat de dominantie van één speler, namelijk Nokia, te groot begint te worden. 

In de jaren 90 bestaat Nokia uit twee grote divisies. Aan de ene kant heb je de telecomafdeling die overal gsm-masten bouwt. Aan de andere kant, verkoopt de mobiele poot van het bedrijf gsm’s waarmee je mobiel kan bellen. Die periode is ook heel winstgevend voor de Finse telecomreus omdat de gsm overal in de wereld doorbreekt. 

Nokia gaat het voor de wind. Het merk verkoopt gsm’s als zoete broodjes. Op zijn piek haalt de Finse gsm-bouwer wereldwijd een marktaandeel van meer dan 50 procent, een gigantisch cijfer. Ter vergelijking: Samsung, de grootste smartphonebouwer van dit moment, bereikt ongeveer 20 procent van het publiek. "Het probleem bij Nokia is dat het bedrijf heel sterk groeide, maar de smartphonemarkt groeide veel sterker, en dat besefte men niet bij Nokia", zegt Pieterjan Van Leemputten, technologiejournalist bij Datanews, aan VRT NWS.

Volgens Van Leemputten had Nokia in het begin van de jaren 2000 niet echt een grote concurrent. "Blackberry (dat ondertussen alleen nog maar als merk bestaat, red.) was meer gericht op de zakenman. Dus kon Nokia doen wat het wilde. Het merk was ook heel innovatief, want het bracht gsm's uit met een mp3-speler, camera of rekenmachine. Daarnaast ging Nokia ook de concurrentie aan met draagbare spelconsoles van Nintendo, toen het de Nokia N-Gage uitbracht."

Nokia kan zich in die periode met andere woorden alles permitteren omdat het zo groot is. Die dominantie zorgt ervoor dat het bedrijf zich ongenaakbaar voelt. Daarmee komt ook een zekere arrogantie en die sijpelt door tot in de hoogste regionen van het bedrijf. 

Maar dat is buiten een zekere Steve Jobs gerekend. De man introduceert in 2007  tijdens de Macworld Conference & Expo in San Francisco de smartphone aan de wereld. De iPhone is meer dan een gsm, het is ook een internetbrowser -  zonder fysieke knoppen – waarop je ook apps kan downloaden.

Niet veel later, in 2008, brengt de Taiwanese producent HTC de eerste smartphone (met fysieke knoppen) uit die op Android draait, een besturingssysteem ontwikkeld door een bedrijf dat een paar jaar voordien door Google werd overgenomen. Android zou onder impuls van Google uitgroeien tot het meest gebruikte besturingssysteem ter wereld.

Maar bij Nokia hebben ze dat nog niet begrepen. Terwijl Google en Apple inzetten op een eigen appwinkel (waarmee geld wordt verdiend) voor hun besturingssysteem, blijft Nokia halsstarrig vasthouden aan Symbian, zijn eigen systeem. Meer nog, de toenmalige CEO van de mobiele divisie van Nokia, Anssi Vanjoki, vergelijkt Android met plassen in de broek. “In het begin is het warm, maar nadien koelt het af”, klinkt het. Daarmee wil hij aangeven dat de hype rond Android volgens hem snel zou overwaaien.

Van Leemputten is niet verbaasd dat men toen zo dacht over Android: "Google en Android waren toen nog relatief klein. En Nokia had een systeem dat heel stabiel en betrouwbaar was. Het probleem voor Nokia is dat alles nadien snel is veranderd."

Symbian heeft één groot nadeel: het is een gesloten systeem, waarop je geen apps kan downloaden. Gevolg: smartphoneproducenten kiezen in die tijd massaal voor Android.  

Ondertussen zit Nokia in de hoek waar de klappen vallen en is het een makkelijke prooi voor potentiële overnemers. Toeval of niet, aan de andere kant van de oceaan is de Amerikaanse technologiereus Microsoft op zoek naar een partner die smartphones kan maken voor zijn Windows Mobile. Vrij snel valt het oog op Nokia.

Bekijk hier een reportage die "Terzake" in 2011 maakte over de teloorgang van Nokia (en lees voort onder de video):

De overname van Nokia is vooral een idee van Steve Balmer, de toenmalige, flamboyante CEO van Microsoft. Hij wil zo graag een eigen iPhone. 

Het huwelijk houdt niet lang stand omdat Microsoft een aantal maanden na de overname van Nokia, met Satya Nadella een nieuwe CEO krijgt. Nadella vindt dat Microsoft terug naar zijn corebusiness moet gaan: goede software ontwikkelen voor de bedrijven. 

"Daarnaast heeft Stephen Elop, de man die door Microsoft werd aangesteld om het bedrijf te leiden, Nokia vergeleken met een burning platform (brandend boorplatform, red.). Je wil daarvan zo snel mogelijk af springen", zegt Van Leemputten. Uiteindelijk keldert het aandeel van Nokia en moet het bedrijf duizenden mensen ontslaan.

Wel blijft de telecomtak overeind en groeit die uit tot een grote speler op vlak van gsm-netwerken.

In 2016 steken een aantal ex-medewerkers van Nokia, waaronder Juho Sarvikas, de koppen bij elkaar en creëren ze een nieuw bedrijf: HMD Global. Dat bedrijf mag de naam Nokia gebruiken om smartphones aan de man te brengen. En omdat ze nu niet dezelfde fout willen maken als vroeger, wordt vrij snel beslist om met Google in zee te gaan. Resultaat: een smartphone die enkel met het Android-besturingssysteem werkt. 

Voor de productie van de smartphone, klopt HMD global aan bij de Chinese Foxconn, het bedrijf dat onder meer de iPhone produceert. Nokia HMD maakt ook zogenaamde feature phones (klassieke gsm, red),  waarop je bijvoorbeeld ook Facebook en Whatsapp kan downloaden. 

Volgens Chief Product Officer Juho Sarvikas was het niet evident om terug te kiezen voor de merknaam Nokia: "Hoe beginnen we aan dit nieuw hoofdstuk? De verwachtingen van de mensen waren heel hoog. Nokia had veel fans omdat het merk stond voor kwaliteit." 

In deze video legt Juho Sarvikas uit hoe het was om opnieuw smartphones te maken (lees eronder voort):

Sarvikas beseft dat het nieuwe Nokia niet meer het marktaandeel van weleer zal halen. Bovendien is de smartphonemarkt sterk veranderd en wordt die gedomineerd door Apple, Samsung en Huawei. "We hebben inderdaad veel werk voor de boeg. We proberen niet meer de grootste te zijn, maar we willen luisteren naar onze gebruikers en voor hen de beste smartphone ontwerpen." Sarvikas probeert dat te doen met een goede camera en 5G.  

Volgens Van Leemputten heeft de nieuwe Nokia nog een plaats in de zeer concurrentiële smartphonemarkt. "Omdat ze geen extra software gebruiken, zoals de meeste merken, krijgen ze meteen de nieuwste updates van Android (dat maakt het toestel veiliger voor hackers, red.). Daarnaast verkoopt Nokia ook goedkopere modellen die ideaal zijn voor kinderen en jongeren. En hiermee hoopt het bedrijf dat ze later ook zullen kiezen voor een smartphone van hetzelfde Nokia."

Sarvikas beseft goed dat de tijd van de eerste Nokia 3310 ver achter hem ligt. Wanneer we hem vragen stellen over de fouten die toen werden gemaakt, krijgen we geen reactie. De man wil alleen over de toekomst praten, en die is volgens hem rooskleurig.

"Toen ik jaren geleden in Finland afstudeerde als industrieel ingenieur, kon ik meteen aan de slag bij Nokia. Voor mij was dat een droom die uitkwam. Nu hoop ik dat ik met HMD Global Finse jongeren met dezelfde dromen kan helpen om die bij ons waar te maken", zegt Sarvikas.

In deze video vertelt Juho Sarvikas hoe het was om destijds voor Nokia te werken: