Vandaag vonnis over dood 2-jarige Mawda: wie staat er terecht en waarom precies?

Eén jaar met uitstel vraagt de aanklager voor de agent die het dodelijke schot loste waardoor Mawda om het leven kwam. Voor de vermoedelijke chauffeur van het busje, die eerder al werd veroordeeld, wordt 10 jaar effectief gevraagd. Voor de derde beklaagde, een vermoedelijke mensensmokkelaar, vraagt de aanklager 7 jaar cel. Of ze schuldig worden bevonden en welke straf ze daarvoor krijgen, weten we vandaag.

De nacht van 16 op 17 mei 2018. Rond 1.20u ziet een patrouille van de federale wegpolitie uit Namen een verdachte witte bestelwagen met valse nummerplaten op de parking van Hulplanche, op de E42. De agenten zijn daar voor een controle op illegale transmigratie. Zeven minuten later vertrekt de bestelwagen weer. Intussen is ook een tweede patrouille aangekomen. De agenten besluiten om de bestelwagen te dwingen bij de volgende afrit de snelweg te verlaten, zodat ze een controle kunnen doen. Eén politiewagen gaat links naast de bestelwagen rijden, de andere ervoor. Ze maken de bestuurder duidelijk dat hij afrit 14 moet nemen.

Dat lijkt ook eerst te lukken.  Maar op het ogenblik dat de eerste politiewagen de afrit neemt, wijkt de bestelwagen uit naar links. De tweede politiewagen moet mee uitwijken om niet geramd te worden, en botst tegen een andere auto. Daarop begint een achtervolging over de E42. De politiemensen roepen versterking op. Die moet uit Henegouwen komen, want al na enkele kilometers rijden ze de provinciegrens over.

Tijdens de achtervolging slaan de inzittenden van de bestelwagen de achterruit aan diggelen. Ze gooien voorwerpen naar buiten, en houden kinderen voor het raam. Volgens de agenten houden de inzittenden een kind half uit het raam naar buiten. De bestuurder zigzagt intussen over de E42.

Bekijk de analyse van onze justitiereporter Caroline Van den Berghe in "Het Journaal":  (lees daaronder verder)

De communicatie tussen de achtervolgende politieploegen verloopt intussen stroef. De radio’s van de wegpolitie van Henegouwen zijn recent opnieuw ingesteld, waardoor de agenten er niet in slagen om rechtstreeks te communiceren met hun collega’s uit Namen. Alle gesprekken verlopen via de centrales.  

Op een bepaald ogenblik komt een auto van de wegpolitie van Henegouwen naast het busje rijden. De agenten tonen hun wapens, maar de bestuurder van de bestelwagen stopt niet. Daarop lost de agent die niet aan het stuur zit een schot. Volgens zijn advocaat wilde hij de linkervoorband van het busje stukschieten, maar werd hij uit evenwicht gebracht omdat zijn collega net op dat moment een ruk aan het stuur gaf. De kogel raakt niet de band, maar doorboort de wang van de tweejarige Mawda. De Koerdisch-Iraakse peuter zit samen met haar ouders en broertje in het busje.

(lees verder onder de foto)

Iets over 2 uur, na een achtervolging van een halfuur komt het busje tot stilstand op een parking in de buurt van Bergen (Mons). Er blijkt een dertigtal mensen in te zitten, die hopen om in het Verenigd Koninkrijk te geraken. Volgens de ouders duurt het dan nog 20 minuten voor de ambulance aankomt. Die brengt Mawda nog naar het ziekenhuis, maar tevergeefs. Het meisje overlijdt aan de kogelwonde. De ouders mogen niet mee in de ambulance: samen met de andere migranten en vluchtelingen worden ze meegenomen voor verhoor. Ze moeten de nacht in de cel doorbrengen.

(lees verder onder de foto)

Na hun verhoor worden de ouders weer vrijgelaten. Net als alle andere aanwezigen in het busje trouwens. De meesten verdwijnen spoorloos, zonder dat op dat ogenblik al duidelijk is welke rol ze precies gespeeld hebben. Later kunnen twee mensen weer opgepakt worden: twee Irakezen van wie het gerecht vermoedt dat de ene de mensensmokkelaar was die alles regelde en de andere aan het stuur zat. Zij ontkennen dat, al is van de vermoedelijke bestuurder wel DNA gevonden op het stuur en de versnellingspook van de bestelwagen.

Na de dood van Mawda komt er een onderzoek van het Comité P, dat toezicht houdt op de politie. In een rapport van januari 2019 stelt het Comité P vast dat er communicatieproblemen waren die nacht, en dat het niet duidelijk is of de politieploeg uit Henegouwen - die het dodelijke schot loste - wist dat er migranten en kinderen in het busje zaten. De toezichthouder merkt ook op dat het aan politiemensen sterk wordt afgeraden om te schieten op de banden van een rijdend voertuig, net omdat het risico op doden of gewonden te groot is. Ook het tonen van een wapen is geen erkende techniek. 

Achteraf bleek ook dat de Franse politie eerder al een zender op de bestelwagen had geplaatst, waardoor die gevolgd kon worden. Dat gebeurde in het kader van een onderzoek naar mensensmokkel. De federale gerechtelijke politie van Oost-Vlaanderen was daarvan op de hoogte, maar de wegpolitie wist dat niet.

Twee en een half jaar na de feiten staan drie mensen terecht. De politieman die het dodelijke schot loste, wordt aangeklaagd voor onopzettelijke doding. Hij kan daarvoor 3 maanden tot 2 jaar en een geldboete krijgen. Voor de aanklager volstaat een straf van 1 jaar voorwaardelijk. De vermoedelijke chauffeur en mensensmokkelaar staan terecht voor kwaadwillige belemmering van het verkeer met de dood tot gevolg. De mogelijke straf daarvoor is veel zwaarder: 20 tot 30 jaar cel. Ook voor hen wordt geen maximumstraf gevraagd, wel 10 en 7 jaar cel.

De ouders van Mawda vinden de aanklacht tegen de politieman trouwens te laag. Zij wilden hem terecht laten staan voor (opzettelijke) doodslag of voor slagen en verwondingen met de dood tot gevolg. Maar daar is het gerecht niet op ingegaan.

(lees verder onder de foto)

De zaak lokt al van bij het begin veel reactie uit. In de eerste plaats in de politieke wereld. Maar de laatste dagen hebben ook verschillende internationale beroemdheden zich via de actiegroep "Justice 4 Mawda" over de zaak uitgesproken, om gerechtigheid voor Mawda te eisen. Bij hen de Britse zangers Peter Gabriel en Roger Waters (van Pink Floyd),Tom Morello van de Amerikaanse groep Rage against the Machine en de Britse regisseur Ken Loach.