De ontwikkeling van de verschillende vaccins overtreft tot nu toe alle verwachtingen. De Amerikaanse farmareus Pfizer liet afgelopen week weten dat zijn experimentele vaccin 95 procent effectief is. Ook Johnson&Johnson, Sanofi-GSK en AstraZeneca zijn al vergevorderd in de ontwikkeling van hun vaccins. Zo bleek maandag dat het coronavaccin dat ontwikkeld werd door de universiteit van Oxford en AstraZeneca minstens 70% doeltreffend is.

De Europese Commissie onderhandelde al over contracten met een aantal farmagiganten. Dat maakt het makkelijker voor ons land om in te tekenen op een bestelling. Zo heeft België momenteel al zeker een contract met drie farmabedrijven: AstraZeneca, Pfizer, Johnson&Johnson. Het contract met farmabedrijf Moderna is nog niet ondertekend. De Europese Commissie heeft slechts de verkennende gesprekken afgesloten met Moderna.

De berekening

Ons land heeft dus al zeker drie verschillende vaccins die niet allemaal op dezelfde manier werken. Dat maakt het moeilijk om exact te berekenen hoeveel Belgen er in totaal ingeënt kunnen worden met een coronavaccin. Van het farmabedrijf Johnson&Johnson en Pfizer kopen we telkens vijf miljoen doses. Let op: dat betekent niet dat 10 miljoen Belgen gevaccineerd kunnen worden met deze twee coronavaccins. Iemand die het Pfizer-vaccin krijgt, moet twee keer ingeënt worden. Dat betekent dat 2,5 miljoen Belgen het vaccin van Pfzier zullen krijgen. De som van Pfizer en Johnson&Johnson is dus gelijk aan 7,5 miljoen gevaccineerde Belgen.

Oxford-AstraZeneca maakte maandag bekend dat hun vaccin minstens 70% doeltreffendis. Afhankelijk van de dosering loopt die doeltreffendheid op tot ongeveer negentig procent. Hierdoor is het nog niet duidelijk hoe de 8 miljoen dosissen die ons land zou kopen precies verdeeld zullen worden.

Het Moderna-vaccin, ook met een effectiviteit van 95 procent, zal twee keer 80 miljoen dosissen leveren aan Europa. De Europese Commissie is nog steeds in onderhandeling met de Amerikaanse farmaceut Moderna, maar onderhandelt niet per land. Ze onderhandelen over een totaal volume voor Europa. Daarna worden die verdeeld op basis van het bevolkingsaantal per land.

Logistiek

In tegenstelling tot de vaccins van Moderna en Pfizer/BioNTech, heeft het vaccin van AstraZeneca wel een voordeel op het vlak van distributie. Terwijl de andere twee vaccins op vriestemperatuur moeten worden bewaard (dat van Pfizer zelfs bij een ­temperatuur van min 80 graden Celsius), volstaat voor dit vaccin een gewone koelkast, wat het gemakkelijker maakt om te vervoeren en op te slaan, zeker in minder ontwikkelde landen.

Op dit moment is de werkgroep vaccinologie van coronacommissaris Pedro Facon aan het uitwerken hoe en waar de vaccins opgeslagen zullen worden. Aangezien het Pfizer-vaccin in Puurs wordt geproduceerd, vallen de logistieke vraagtekens voor de distributie in België mee.

Het AstraZeneca-vaccin is bovendien goedkoper, benadrukt ceo Pascal Soriot. Zo’n tien keer goedkoper, zelfs. Met een kostprijs van ongeveer 3 euro, in tegenstelling tot de ruim 30 euro van Pfizer. In België zal het vaccin gratis en niet verplicht zijn.

In december op de markt?

Als alles goed gaat, kunnen de coronavaccins van Pfizer en Moderna tegen midden december een voorwaardelijke vergunning krijgen. Dat heeft Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen afgelopen donderdag aangekondigd. Het gaat om de eerste stap in het op de markt brengen van een vaccin. Of we dan in december al kunnen beginnen met te vaccineren, hangt van twee zaken af. Ten eerste: zijn de bedrijven er zelf klaar voor? Kunnen de producenten tegen dan op grote schaal de vaccins maken en leveren? Volgens Ugur Sahin, de ceo van BioNTech, dat samen met Pfizer een vaccin ontwikkelde, zou dat in december al mogelijk zijn. Ook bij Moderna lieten ze weten op december te mikken. ‘In het begin zouden de vaccins in kleine hoeveelheden op de markt komen’, verklaarde Ursula von der Leyen. ‘Daarna komen er grotere hoeveelheden.’

Ondertussen worden de lopende studies rond de vaccins nauwlettend in de gaten gehouden. Mochten er dan problemen opduiken qua efficiëntie of mogelijke bijwerkingen, zal dat het proces vertragen.

Wie krijgt voorrang?

Wie eerst het vaccin krijgt, zal worden bepaald op basis van wetenschappelijke adviezen en een maatschappelijk debat. ‘Het lijkt evident dat je voorrang geeft aan wie werkt in ziekenhuizen en woonzorgcentra’, zegt minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke. ‘Ook oudere mensen hebben – zoals bij het griepvaccin – voorrang.’ Hoe dan ook moet er nog heel wat uitgeklaard worden, want de eerste ladingen vaccins zullen wellicht in kleine hoeveelheden worden geleverd.

Daarnaast hoopt minister Vandenbroucke dat minstens 70 procent van de Belgische bevolking of zo’n 8 miljoen mensen zich in de loop van volgend jaar zal laten vaccineren. Dat aantal is nodig voor de doeltreffendheid van de vaccinatiecampagne.