Samenwerken loont: Europa heeft bijna 2 miljard doses voor 450 miljoen mensen
De Europese Commissie heeft woensdag een zesde contract gesloten met een coronavaccinproducent, deze keer met het Amerikaanse Moderna. Alles bij elkaar zijn de lidstaten nu verzekerd van 1.385 miljoen vaccindoses.
Nauwelijks opgemerkt in het leed en tumult van de coronapandemie, voltrekt zich in Brussel een kleine revolutie. Hoewel zorg een nationale bevoegdheid is, werken de lidstaten soepel samen bij het inkopen van coronavaccins. Dat is geen onverwacht ontwakende EU-liefde maar welbegrepen eigenbelang: lidstaten worden tegen elkaar uitgespeeld als ze ieder voor zich de strijd om de vaccins aangaan.
Woensdag sloot de Europese Commissie een zesde contract met een coronavaccin-producent, deze keer met het Amerikaanse Moderna. Alles bij elkaar zijn de lidstaten nu verzekerd van 1.385 miljoen vaccindoses plus een optie op nog eens 580 miljoen. Als de vaccins effectief zijn - ze moeten nog worden goedgekeurd door het Europees Geneesmiddelenbureau EMA in Amsterdam - is dat voldoende om de 450 miljoen EU-burgers te beschermen.
Niet op één paard wedden
Het eerste contract sloot de Commissie in augustus met AstraZeneca, 300 miljoen doses en een optie op nog eens 100 miljoen. Daarna volgden Sanofi-GSK (300 miljoen doses), Johnson & Johnson (200 miljoen, plus optie op nog eens 200 miljoen), BioNTech-Pfizer (200 miljoen, plus optie 100 miljoen), CureVac (225 miljoen, plus optie 180 miljoen) en nu dus ook Moderna (160 miljoen). De onderhandelingen met Novavax lopen nog. De lidstaten wedden bewust niet op één paard: als het vaccin van die ene producent niet effectief blijkt, zit de EU in grote problemen.
Met de contracten krijgen de lidstaten voorrang bij de aankoop van de miljoenen doses van de vaccins zodra die door de EMA veilig en effectief zijn bevonden. Voor dat ‘voorrangsrecht’ heeft de EU tot nog toe 2,15 miljard euro betaald, geld uit het EU-budget. Een onderverdeling per bedrijf wil de Commissie niet geven, het gaat om bedrijfsgevoelige informatie.
Productiecapaciteit
De 2,15 miljard euro wordt gebruikt voor het opzetten en uitbouwen van productiecapaciteit bij de fabrikanten, niet voor de ontwikkeling van de vaccins zelf. De financiële steun zorgt ervoor dat de productie onmiddellijk kan starten zodra de EMA het vaccin op de markt toelaat. Zonder die steun zouden de producenten pas na de goedkeuring beginnen met het opschalen van hun productiecapaciteit. Terwijl de nood hoog is en er wereldwijd miljarden doses nodig zijn.
De Commissie benadrukt dat het om een risicodragende investering gaat: als een vaccin uiteindelijk ineffectief of schadelijk blijkt (te veel bijwerkingen), is de Unie haar geld kwijt. Voor de goedgekeurde vaccins moeten de lidstaten vervolgens gewoon betalen, daar is de 2,15 miljard euro niet voor bedoeld. Afhankelijk van het vaccin zijn er een of meerdere doses per burger nodig, daarom opteert de EU voor bijna 2.000 miljoen doses voor de 450 miljoen EU-burgers.
Onderhandelingen
Het Europees Parlement wilde in september meer inzage over de besteding van de EU-gelden. Welk bedrijf krijgt wat? Wat is de prijs die lidstaten betalen voor de verschillende vaccins? De parlementariërs kregen die informatie niet. Niet alleen vanwege de belangen van de bedrijven, het schaadt ook de onderhandelingspositie van de EU als Pfizer weet hoeveel de Unie aan CureVac betaalt. Een betere aanmoediging voor de vaccinproducenten om hun prijzen op elkaar af te stemmen, is nauwelijks denkbaar.
De Commissie onderzoekt of het mogelijk is de parlementariërs vertrouwelijk te informeren. De vaccinprijs en verdeling van de EU-gelden is overigens wel bekend bij de lidstaten. De onderhandelingen worden immers gevoerd door een team van Commissie-experts en nationale deskundigen uit 7 lidstaten.
Stuurgroep
De onderhandelaars leggen verantwoording af tegenover een stuurgroep waarin alle 27 EU-landen zijn vertegenwoordigd. De stuurgroep bepaalt met welke bedrijven de EU in zee wil gaan. De criteria daarvoor (farmaceuten met een goede reputatie; prijs; vestigingen in Europa) zijn vastgelegd in de vaccinstrategie die de Commissie in juni presenteerde.
De verdeling van de vaccins over de lidstaten gebeurt naar rato van de bevolkingsomvang. Ons land heeft zich inmiddels verzekerd van 25 miljoen vaccins.