Trump wil enkele getrouwen gratie verlenen, inclusief zichzelf

Trump kondigde gisteren aan dat hij zijn vroegere nationale veiligheidsadviseur Michael Flynn gratie verleent. “Ik weet dat je nu echt een fantastische Thanksgiving zult hebben!”, schreef Trump op Twitter. Flynn hangt een gevangenisstraf boven het hoofd wegens het liegen over zijn contacten met de Russische ambassadeur. Minister van Justitie William Barr wilde de zaak tegen Flynn al laten vallen, hoewel deze zelf tegenover de rechter heeft toegegeven dat hij had gelogen. Maar tot nu toe weigerde de rechtbank daarin mee te gaan.

Ook enkele andere vertrouwelingen van Trump die in de netten van speciaal aanklager Robert Mueller terecht zijn gekomen, staan naar verluidt op het gratielijstje van de president. Voornaamste kandidaat: Trump-fluisteraar Roger Stone, wiens celstraf eerder al door de president werd kwijtgescholden. Met een pardon zou zijn strafblad definitief schoon zijn. Trump zinspeelde eerder al op een pardon voor zijn voormalige campagneleider Paul Manafort, die ruim zeven jaar cel kreeg wegens liegen, bankfraude en belastingontduiking.

Ook andere presidenten deelden vlak voor hun vertrek uit het Witte Huis soms omstreden pardons uit. Zo verleende Gerald Ford gratie aan Richard Nixon nadat die wegens de Watergate-affaire had moeten aftreden. George Bush sr. kwam onder vuur te liggen wegens zijn pardon voor zes medewerkers van het Witte Huis die wegens de Iran-contra-affaire waren veroordeeld. Bill Clinton kreeg veel kritiek nadat hij op zijn laatste dag in het Witte Huis Marc Rich, een voortvluchtige oplichter, gratie had verleend. Ook Clintons pardon voor zijn broer Roger, die wegens cocaïnebezit was veroordeeld, viel slecht.

Presidentiële immuniteit 

Ook Trump zou overwegen een pardon te verlenen aan zijn familie, zelfs al liggen er nog geen aanklachten tegen hen. Dat mag waarschijnlijk, omdat de Amerikaanse grondwet nauwelijks grenzen stelt aan de bevoegdheid van de president om gratie te verlenen. Maar het gaat dan alleen om federale misdrijven, niet om zaken die onder de staten vallen. 

Zodra Trump het Witte Huis verlaat, raakt hij zijn presidentiële immuniteit kwijt en doemt voor hem het gevaar op van mogelijke rechtszaken. Zo lopen er verscheidene onderzoeken tegen hem wegens geknoei met de boeken bij zijn vastgoedimperium en het afkopen van pornoactrice Stormy Daniels en een andere vrouw met wie hij een relatie had.

Twee jaar geleden, toen speciaal aanklager Robert Mueller nog bezig was met zijn onderzoek naar de banden tussen het Trump-team en Rusland, beweerde Trump al in een tweet dat hij “volgens talloze rechtsgeleerden het absolute recht heeft mijzelf een PARDON te verlenen”. “Maar waarom zou ik dat doen, als ik niets verkeerds heb gedaan?”, voegde hij eraan toe.

Of de president inderdaad dat recht heeft is nog nooit getoetst door de rechter, omdat geen van Trumps voorgangers ooit heeft geprobeerd zichzelf gratie te verlenen. 

Sommige rechtsgeleerden redeneren dat de president wel dat recht heeft, omdat de grondwet gratieverlening alleen verbiedt in geval van een afzettingsprocedure. Wat de grondwet niet verbiedt, is toegestaan, redeneren zij: de enige restrictie is impeachment. Maar de meeste experts zeggen van niet. Zij verwijzen ook naar een oordeel van het ministerie van Justitie tijdens de Watergate-zaak. Het ministerie kwam toen tot de conclusie dat president Nixon dat niet kon doen, omdat het zou indruisen tegen het rechtsbeginsel dat niemand rechter kan zijn in zijn eigen zaak.

Rechter Amy Coney Barrett

Mocht Trump het toch proberen, dan staat het wel vast dat het Hooggerechtshof zich erover zal moeten buigen. Na Trumps benoeming van de oerconservatieve rechter Amy Coney Barrett hebben de conservatieven een ruime meerderheid in het Hof, maar het is volstrekt onduidelijk hoe ze over deze kwestie zullen oordelen. Tijdens haar hoorzitting in de Senaat weigerde Barrett antwoord te geven op de vraag of een president zichzelf gratie mag verlenen. Daar zou ze pas over beslissen als de zaak voor het Hof komt.

Een minder riskante route voor Trump is een verdwijntruc vlak voor 20 januari, als hij het stokje moet overdragen aan Joe Biden. Hij zou daags ervoor kunnen aftreden, waarna vicepresident Mike Pence het voor een dagje van hem overneemt. Net op tijd om Trump gratie te verlenen.

Dat zou Trump de vernedering besparen dat hij met een pardon voor zichzelf feitelijk erkent dat hij schuldig is aan misdrijven. Maar ook een pardon van Pence geeft hem geen afdoende bescherming tegen allerlei rechtszaken die hem mogelijk boven het hoofd hangen. Hij zou dan wel af zijn van het risico dat hij alsnog wordt vervolgd wegens het belemmeren van de rechtsgang tijdens het onderzoek naar de banden met Rusland. Maar dan nog kan hij in de staat New York worden aangepakt wegens bankfraude of belastingontduiking.