Vrouw als mentor slecht voor academische carrière volgens studie, "Foute veronderstellingen en analyses", zeggen critici

De studie van onderzoekers van de New York University in Abu Dhabi vergeleek ruim 200 miljoen wetenschappelijke publicaties, filterde daaruit de onderzoekers die eraan meewerkten en lijstte hen op in "junior-onderzoeker" en "mentoren". Op basis daarvan gingen ze na hoe vaak de opgelijste onderzoekers nadien nog werden geciteerd door collega-wetenschappers. Dat citatiecijfer werd door de studie gebruikt als maatstaf voor succes in hun latere academische carrière.

Volgens het onderzoek worden junior-onderzoekers die vaak met vrouwen als mentoren gewerkt hebben in hun latere carrière minder vaak geciteerd. Dat negatieve effect zou volgens de studie nog groter zijn als de junior-onderzoeker zelf ook een vrouw is.

Ook vrouwelijke mentoren zouden "getroffen" worden in hun latere carrière. Als ze als mentor optreden van vrouwelijke junior-onderzoekers daalt ook hun aantal verdere citaties drastisch. Het onderzoek concludeert daaruit dat je best geen vrouwelijke mentor neemt als je een academische carrière wil uitbouwen.

De studie zet veel kwaad bloed in de wetenschappelijke gemeenschap. Verschillende academici en onderzoekscentra vragen zelfs aan Nature Communications om de studie in te trekken. "In het belang van de wetenschappelijke gemeenschap en van de reputatie van Nature Communications moet u de paper intrekken", schrijft de Amerikaanse neurobioloog Leslie Vosshall in een open brief aan het vakblad. "Het is uw ethische plicht."

Lees de open brief in onderstaande tweet en lees daaronder verder:

Ze haalt onder meer aan dat verschillende peerreviewers, collega-wetenschappers die studies controleren voor ze worden gepubliceerd, ernstige opmerkingen hadden bij de manier waarop het onderzoek was gevoerd. "Geen enkele van die bezorgdheden lijkt te zijn verwerkt in de uiteindelijke paper", schrijft ze. "De eindconclusie is gebaseerd op foute veronderstellingen en foute analyses."

Als argumenten worden aangehaald dat het aantal citaties geen goede maatstaf is voor een succesvolle academische carrière en dat de relatie tussen mentoren en junior-wetenschappers slecht werd gedefinieerd. Andere critici wijzen er dan weer op dat de studie mogelijk is beïnvloed door de plaats waar ze is uitgevoerd: Abu Dhabi is de hoofdstad van de Verenigde Arabische Emiraten, niet bepaald een vrouwvriendelijk land.

De Amerikaanse bioloog Sarah Davies verzamelde dan weer meer dan 1.000 getuigenissen van onderzoekers die net hun academische carrière te danken hebben aan een vrouwelijke mentor. Davies verwijst in een reactie aan Science ook naar een studie die enkele jaren geleden in het wetenschappelijke tijdschrift Nature is verschenen. Daaruit bleek dat mannen veel vaker dan vrouwen eerder werk van zichzelf citeren in hun studies.

Tegelijk blijkt uit ander eerder onderzoek dat vrouwelijke onderzoekers minder geciteerd worden dan even goed gekwalificeerde mannelijke onderzoekers. Die twee laatste zaken samen zouden het lagere aantal citaties van wetenschappers met vrouwelijke mentoren uit de omstreden studie kunnen verklaren. Het toont bovendien aan waarom het aantal citaties geen goede maatstaf is voor een succesvolle academische carrière.

Ook het Vlaams Instituut voor Biotechnologie meldt in een statement dat ze "verbolgen" zijn dat "dergelijke beweringen hun weg hebben gevonden naar een gerespecteerd wetenschappelijk tijdschrift als Nature Communications". "Deze studie combineert ernstige methodologische tekortkomingen en foute veronderstellingen om tot onzorgvuldige conclusies te komen", klinkt het verder bij het VIB.

"De auteurs lijken te suggereren dat een vrouwelijke mentor schadelijk is voor de toekomst van vrouwelijke wetenschappers. Dit is beledigend voor vrouwelijke wetenschappers, vrouwen in het algemeen en vergroot discriminatie en vooroordelen tegenover vrouwen in de wetenschap." Het VIB vraagt aan het vakblad om de paper in te trekken.

De Standaard stipt aan dat de kritiek op de studie breed is opgemeten op de website van de Amerikaanse Vereniging voor Wetenschap AAAS. Wellicht niet toevallig de uitgever van het vakblad Science, de rechtstreekse concurrent van de verschillende Nature-uitgaves.

Tegelijk zijn er ook voorstanders van de studie die aangeven dat "discussies nu eenmaal de wetenschap vooruithelpen" en dat er "zonder kritiek geen wetenschap mogelijk is". Sommige voorstanders wijzen er verder op dat een deel van de kritiek eerder anekdotisch is en niet zozeer op de wetenschappelijke methodes die gebruikt zijn.

Intussen geeft Nature Communications zelf aan dat ze "de vele kritiek op het studie hebben ontvangen, die gaan bestuderen en werken aan een antwoord".