“Mijlpaal”: overgrote meerderheid van hiv-positieve Belgen draagt virus niet langer over via seks

Experts vermoedden het al langer, maar de afronding van twee PARTNER-studies leert dat de hoeveelheid van het virus in het bloed zodanig onderdrukt wordt, dat de aanwezigheid van hiv door een klassieke test niet meer vastgesteld kan worden - als dus de medicatie trouw wordt genomen.

Het gevolg van die niet-meetbare aanwezigheid van de viruslading in het bloed is dat het virus niet meer door seksueel contact, zelfs als dat onbeschermd is, overgedragen kan worden.

Een eerste PARTNER-studie gebeurde bij 888 koppels in 14 Europese landen, met één hiv-positieve en één hiv-negatieve partner. In totaal hadden die koppels bijna 60.000 keer seks zonder condoom, maar er werd geen enkele overdracht van het virus vastgesteld. De tweede PARTNER-studie, bij homoseksuele koppels, kwam tot dezelfde vaststelling.

De behandeling is dus het belangrijkste, en daar scoort België bijzonder goed. Er waren in 2018 naar schatting 18.335 mensen die met hiv leven, van wie 91 procent is gediagnosticeerd. 91 procent van de Belgen met hiv weet dus dat ze het virus hebben. Van hen is 92 procent in behandeling, en 94 procent van de hiv-positieven in behandeling heeft zo'n niet-meetbare virale lading. 

Met die cijfers bereikt ons land de 90-90-90-werelddoelstellingen van UNAIDS, en zijn we goed op weg om de 95-95-95-doelstelling voor 2030 te realiseren.

Vorig jaar kende het aantal hiv-besmettingen in ons land voor het eerst sinds 2012 een lichte stijging. Er waren 923 nieuwe hiv-diagnoses, een stijging met 4 procent in vergelijking met 2018. Tussen 2012 en 2018 was er nog een daling, met 28 procent. 

Voor grote conclusies is het te vroeg, maar Sciensano houdt in het oog of die evolutie zich dit jaar doorzet. Er werden vorig jaar overigens meer bevolkingsgroepen getroffen, wat Sciensano doet besluiten dat de hiv-epidemie in België diverser wordt.

De twee sleutelpopulaties, Belgische mannen die seks hebben met mannen (MSM) en heteroseksuele mannen en vrouwen afkomstig uit Sub-Sahara-Afrika, waren vorig jaar goed voor elk 24 procent van de diagnoses. Vooral bij Belgische MSM zet de dalende trend zich verder. Kijkt men naar mannen met een andere Europese nationaliteit, dan is er een stabilisering, maar bij mannen van niet-Europese afkomst is dat een stijging. Het gaat dan vooral om mannen uit Latijns-Amerika en Azië. Bij heteroseksuelen is er een stijging bij zowel mannen als vrouwen afkomstig uit Sub-Sahara-Afrika. Zij vertegenwoordigen 48 procent van de nieuwe diagnoses bij heteroseksuelen.

In de brede Europese regio zijn de cijfers niet erg rooskleurig, merkt WHO Europa intussen op. Van de in totaal 136.000 nieuwe hiv-diagnoses gebeurde 20 procent in de EU, en 80 procent in het oostelijke deel, met landen zoals Rusland en Centraal-Azië. Iets meer dan de helft van de diagnoses gebeurt ook in een laat stadium, wat aantoont dat de teststrategieën niet werken zoals het moet. In de hele regio is het aantal mensen die besmet raakten, zonder dat hiv gediagnosticeerd werd, ook toegenomen.

Sensoa benadrukt dat het nieuws over besmettelijkheid niet het einde betekent van de klassieke preventieboodschap rond het condoom: nieuwe besmettingen gebeuren namelijk vooral door wie zelf niet weet dat hij of zij besmet is. "Maar een goede behandeling maakt wel deel uit van wat combinatiepreventie genoemd wordt", klinkt het. Het gaat dan om veilig vrijen en makkelijk kunnen testen en biomedische initiatieven zoals een snelle opstart van hiv-medicatie.

Naar aanleiding van het nieuws lanceert Sensoa de campagne “Hiv stopt hier”. Het nieuws van donderdag is “een reden te meer om gewoon te doen tegen mensen met hiv”. 

Het stigma dat op hen kleeft is voor mensen met hiv nog altijd het belangrijkste probleem, bleek uit een bevraging van Sensoa. “Een juiste inschatting van risico’s en kennis over hoe het is om te leven met hiv, kan het beeld dat mensen over personen met hiv hebben, bijstellen op een positieve manier en dat is exact wat Sensoa met deze campagne wil doen”, reageert Vlaams minister van Welzijn en Volksgezondheid Wouter Beke.