LIVE. "Het wordt psychologisch niet eenvoudig om dit ten volle te accepteren” - Vandenbroucke geeft richtdoel om uit de storm te raken

"Als er iets is dat het virus graag heeft, dan zijn het feestjes, en dan vooral feestjes in wisselende samenstelling van de aanwezigen. Dat moet je absoluut vermijden, en daarom vind ik dat onze buurlanden niet goed bezig zijn." Dat zegt minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (sp.a).

Er werden vandaag geen versoepelingen aangekondigd door het Overlegcomité, benadrukt Vandenbroucke. "Eerder dan versoepelen, worden we strenger. Strenger op buitenlandse reizen, daar moet het gedaan zijn met de laksheid. We raden reizen naar het buitenland ten stelligste af, maar als je vindt dat je dat toch moet doen, moet je in quarantaine als je uit een rode zone komt. En de politie gaat ook contoleren of je dat ook doet", aldus Vandenbroucke.

In Frankrijk, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk worden de coronamaatregelen tijdens de kerstperiode versoepeld, in tegenstelling tot in België. Zo zullen in Duitsland tot tien mensen mogen samenkomen, in het VK drie gezinnen. "Dat is niet verstandig van onze buurlanden", reageert Vandenbroucke. "Want als er iets is dat het virus graag heeft, dan zijn het feestjes, en dan vooral feestjes in wisselende samenstelling van de aanwezigen. Dat moet je absoluut vermijden, en daarom vind ik dat onze buurlanden niet goed bezig zijn."

"Het zal niet eenvoudig zijn voor de mensen om dit ten volle te accepteren." Dat zegt Maarten Vansteenkiste na afloop van de persconferentie. De UGent-psycholoog pleit ervoor om mensen te confronteren met de virologische risico's die een uitzondering met zich mee zou brengen.

"We moeten blijven investeren in communicatie", zegt Vansteenkiste. "Een eenmalige versoepeling toelaten kan een sterk effect hebben op de curve." Grafieken die de gevolgen van een zware uitschuiver op kerst- of oudejaarsavond zouden simuleren, vindt hij dan ook een goed idee. 

Vansteenkiste trekt de vergelijking met iemand die overgewicht heeft. "Als die persoon twee of drie keer per week beweegt, heeft dat relatief weinig effect op het gewicht", legt hij uit. "Maar als hij beslist om te stoppen met bewegen, zullen de kilo's er wel snel bijkomen. Dan pas zie je het effect van onze inspanningen."  

Vansteenkiste pleit ook voor bijkomende psychologische ondersteuning van de bevolking. Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke mikte eerder al op de komst van 1.500 extra psychologen. 

Maar ook tussentijdse doelstellingen zijn meer dan welkom. "Het is als een wielrenner die nog een lange afstand moet klimmen. Waar willen we staan over twee weken, over vier weken? Tijdens de koers staat er toch ook iemand met een bidon?"

Zwembaden, musea en winkels mogen weer de deuren openen vanaf 1 december, zij het onder strikte voorwaarden. Voor Kerstmis zitten er geen versoepelingen aan te komen, er is wel een uitzondering gemaakt voor alleenstaanden: zij mogen hun beide contacten tegelijk zien.

"Op deze manier handelen getuigt van een groot respect voor de zorg", stelt Margot Cloet als gedelegeerd bestuurder van Zorgnet-Icuro. "Het is nu aan de bevolking om de verantwoordelijkheid op te nemen. Door nu nog vol te houden, zullen we hopelijk ook de uitgestelde zorg opnieuw kunnen aanbieden en een derde golf vermijden. Die kunnen we ons niet permitteren."

Premier Alexander De Croo (Open Vld) liet verstaan dat we het geweer pas midden januari van schouder zouden kunnen veranderen. "Ik denk dat we een permanente evaluatie moeten maken van de situatie. Wie weet hebben we midden januari wat meer perspectief rond vaccineren en kunnen we op lange termijn de samenleving terug ontsluiten", besluit Cloet.

De Federatie van Cinema's in België reageert bijzonder ontgoocheld op de verlenging van de verplichte sluiting tot allicht eind januari. "Er is nu specifieke en substantiële steun nodig voor het overleven van de filmsector", zegt secretaris Thierry Laermans. "Anders riskeren we zware rampen."

Laermans benadrukt dat de winterperiode voor de cinema normaal gezien de drukste van het jaar is. "Dat we dan gesloten moeten blijven, is een ongelooflijke economische slag", zegt hij. "We hadden gevraagd om net als in Frankrijk half december weer open te mogen. We begrijpen dat de gezondheidscrisis nog niet voorbij is, maar we hebben bewezen dat een cinemabezoek perfect veilig is. We zijn zwaar teleurgesteld dat het publiek zelfs een klein beetje ontspanning niet gegund wordt."

Laeremans erkent dat er algemene steunmaatregelen gelden waar ook bioscopen een beroep op kunnen doen. Maar die beperken louter de kosten en staan niet in verhouding met de gemiste inkomsten van de komende maanden. "Er is dringend echte hulp nodig", herhaalt hij. 

Voor de reissector kwam het nieuws dat niet-essentiële reizen afgeraden blijven niet bepaald als een verrassing. "De politici hebben enkele straffe uitspraken gedaan, hopelijk volgen nu ook gerichte steunmaatregelen voor onze sector om deze moeilijke periode te overbruggen", zegt Koen Van den Bosch als CEO van de Vlaamse Vereniging voor Reisbureaus.

Van den Bosch wijst er wel op dat gewone vakanties op zich nog altijd kunnen, als reizigers het Passenger Locator Form invullen en zich daarna houden aan de maatregelen. Premier Alexander De Croo kondigde strengere controles aan - onder meer aan de grenzen - om toe te zien op de naleving hiervan. 

Voor toeristen die met een georganiseerde reis naar het buitenland trekken, verandert daarmee niet veel. "Daar golden sowieso al die strenge maatregelen, en de reisbureaus helpen hun klanten bijvoorbeeld om die formulieren in te vullen."

"We moeten nu door die harde realiteit en dan zal de relance volgen", stelt de CEO. "Wij hebben de bevoegde instanties alvast verschillende voorstellen gedaan voor gerichte steun aan onze sector. Want de straffe uitspraken van de politici hebben consequenties voor onze bedrijven, hun werknemers en hun familieleden."

De vaste, wekelijkse markten mogen vanaf dinsdag opnieuw niet-essentiële producten aanbieden. Voor de organisatie van occasionele markten, zoals rommelmarkten, is het echter nog te vroeg. Dat heeft Vlaams minister van Werk en Economie Hilde Crevits (CD&V) gezegd na afloop van het Overlegcomité.

De Vlaamse regering zet 1,2 miljoen euro opzij voor informatie- en sensibiliseringscampagnes rond het nut van een vaccinatie in de coronastrijd. Dat heeft de Vlaamse regering beslist.

De eerste Covid-vaccins zullen wellicht begin 2021 beschikbaar zijn. Om tot een voldoende hoge vaccinatiegraad te komen - die nodig is voor groepsimmuniteit - is het belangrijk om de bevolking correct te informeren en te sensibiliseren.

Er is al afgesproken dat er een Belgische communicatiecampagne komt, maar het zijn de regio's die verantwoordelijk zijn voor de sensibiliseringscampagnes. Hoe die campagnes er zullen uitzien, is nog afwachten. Er komt wel een beheerssysteem om de reacties op de campagnes op te vangen en gepast te beantwoorden.

De Belgische Beauty Federatie wil zo snel mogelijk een overleg met de overheid over de heropening van niet-medische contactberoepen. Uit een peiling blijkt dat één op vier uitbaters van schoonheids- en kapsalons overweegt de boeken neer te leggen als ze in december niet meer kunnen heropenen.

Hun zaken moeten waarschijnlijk tot midden januari gesloten blijven. Volgens de sector zijn er voldoende internationale studies die aantonen dat schoonheids- en kapsalons veiliger zijn dan winkels.

De federatie zegt ook dat het zwaarder getroffen is dan de horecasector. "Er zijn quasi geen mogelijkheden tot take-away of het kopen op afspraak. Onze professionals hebben geen inkomsten. Bovendien bestaan er sectorale steunmaatregelen voor de horeca, waar de niet-medische contactberoepen dan weer geen recht op hebben."

Volgens de federatie vallen ook te veel ondernemers binnen de sector uit de boot. "De gevolgen zijn dramatisch. Zo'n 60 procent van de ondernemers in de sector geeft aan dat ze psychisch lijden en last hebben van angstaanvallen en depressies."

De beslissingen op het Overlegcomité zijn volgens Ignace Glorieux drastisch, maar ook wel moedig. "Het zal vanavond toch even slikken zijn voor veel mensen", aldus de professor sociologie aan de VUB.

"Ik kan me niet voorstellen dat het gemakkelijk is voor de premier of de andere ministers om zulke maatregelen te nemen. Hier maken ze zich ook niet populair mee", aldus de professor. "Het is duidelijk dat we opnieuw in de stroom van de virologen zitten, de tegenstemmen zijn eruit. Dat is terecht, want in september hebben we de riem niet vroeg genoeg opnieuw aangehaald. Daar betalen we nu nog de prijs voor."

Glorieux vermoedt dat veel mensen niet goed zullen zijn van de beslissingen. "Het is niet toevallig dat we in deze donkere periode Kerstmis vieren, dat we in deze donkere periode zelf gezelligheid maken. We zijn intussen ook al negen maanden bezig. Ook ik hunker naar een vol café", aldus de professor.

Social media lossen ook het verlangen naar sociaal contact niet op, klinkt het. "Dit zijn feesten die in onze cultuur belangrijk zijn, het zijn sociale feesten bij uitstek. Het nieuwjaarsfeest is het feest van herbevestiging van sociale relaties."

Alleenstaanden mogen op kerstavond en Kerstmis wel hun twee contacten tegelijk uitnodigen. "Maar die twee mensen moeten zich ook wel kunnen vrijmaken", merkt hij op. "Bovendien moeten zij voor middernacht (het begin van de avondklok; nvdr.) terug thuis geraken. Dat is praktisch niet evident."

Ook vreest hij dat mensen Kerstmis toch zullen vieren met iets meer mensen dan toegelaten. "Maar ik hoop dat er niet massaal zal overdreven worden."

Glorieux wijst op het hoge dodental door het coronavirus in ons land, dat boven de 16.000 ligt. "We zijn daar intussen aan gewend geraakt. Maar als je daar even bij stilstaat, dan zijn die maatregelen wel te verantwoorden."

De professor is positief over de persconferentie door premier Alexander De Croo. "Ik denk dat hij dat goed doet. De premier was af en toe persoonlijk, dat spreekt aan." De persconferentie was wel ook wat langdradig, als in het Nederlands en Frans hetzelfde verteld wordt. "Maar zo appelleert de premier aan het nationaal gevoel", aldus Glorieux. "Hij doet een beroep op ons verantwoordelijkheidsgevoel." 

"Het zal een Kerstmis worden die men zich zal herinneren, maar niet omwille van de gezelligheid. Niemand vindt dit plezant, maar het is nu zo", reageert viroloog Marc Van Ranst. "Dit is alles wat we ons op dit moment kunnen permitteren. Het is zielig als je grote familiefeesten gewend bent, maar het kan niet anders."

Van Ranst vindt het logisch dat er buiten de heropening van de winkels voorlopig weinig verandert. Het is volgens hem ook goed dat de winkels heropenen op een dinsdag en bijvoorbeeld niet op een zaterdag. Hij roept de steden en gemeenten ook op om "moeilijke momenten zoals de koopzondagen" te vermijden.

Ook de heropening van de musea vindt Van Ranst vrij logisch. Dat is een "gecontroleerde omgeving". Musea waren in het voorjaar ook bij de eerste sectoren om opnieuw te heropenen. 

"Musea zijn eigenlijk winkels waar alles te duur is en waar je niks mag meenemen. Het is een plaats waar je kan controleren wie binnenkomt, waar je de doorstroming kan controleren en waar je meestal ook geen grote toeloop hebt."

Er heerst teleurstelling onder de Belgische kappers na de beslissing van het overlegcomité om kapsalons gesloten te houden. De voorzitter van de beroepsvereniging vindt dat de Belgische kappers perfect op een veilige manier de deuren hadden kunnen openen. 

"Onze kappers hebben enorm veel maatregelen getroffen", aldus Jef Vermeulen. "We werken met één klant per keer en met mondmaskers en ontsmettingsmiddel. Dit is een grote teleurstelling." 

De kappersfederatie spreekt ook van oneerlijke concurrentie omdat kappers in de buurlanden wel open mogen gaan. "We verliezen onze klanten aan de buurlanden."

Ook zijn er volgens coiffure.org te weinig steunmaatregelen. "Met de compensatie die onze kappers nu maar krijgen, volgt er een bloedbad. Zeker als we moeten sluiten tot half januari", vertelt Vermeulen. De kappersfederatie hoopt alsnog op een versoepeling voor half januari en wil extra steunmaatregelen. 

"Het is vreemd dat een sector met dezelfde toegevoegde waarde als de farmaceutische sector niet eens vermeld wordt." Zo heeft Matthias De Caluwe van Horeca Vlaanderen bij VTM Nieuws gereageerd op de persconferentie van de overheden. "Het is Black Friday, maar voor onze sector is het Bloody Friday."

"Ik ga ervan uit dat tot 15 januari zeker niets kan", klinkt het. Ook in de eerste lockdown gingen eerst de winkels weer open en dan pas de horeca. "Als er aanpassingen moeten komen aan onze protocollen, kunnen we daarover praten."

De topman van Horeca Vlaanderen riep de overheid ook op om afspraken te maken met buurlanden over gelijke regels. "Dat zou logisch zijn en verwarring vermijden." Ook is nieuw overleg nodig over steunmaatregelen, meent hij. "Tot het einde van het jaar zijn we al een kleine 8 miljard euro kwijt."

Microbioloog Herman Goossens (UAntwerpen) vindt dat de beslissing van het Overlegcomité om tijdens de feestdagen nauwelijks versoepelingen te doen rond sociaal contact de juiste is. "Ik begrijp dat dit voor veel mensen moeilijk is, maar we moeten nog even doorbijten", zegt hij. "De winter moet nog beginnen en het virus verspreidt zich het best in gesloten en slecht geventileerde ruimtes."

Professor Goossens stelt dat op andere vlakken de maatregelen in lijn liggen met de buurlanden en dat het nog wat af te wachten valt hoe de feestdagen daar precies zullen verlopen. "In Nederland heeft men versoepeld en zie je de cijfers opnieuw stijgen, zo zie je maar", zegt hij. "Het virus is erg onvoorspelbaar en tijdens de winterperiode is het veel moeilijker om het weer onder controle te krijgen dan tijdens de lente en zomer. December en januari zijn wat dat betreft moeilijke maanden, ook al omdat er nog andere infectieziektes bijkomen."

Volgens Goossens moeten we ons optrekken aan het goede nieuws rond de vaccins die in aantocht zijn. "Hopelijk worden die resultaten bevestigd en zijn we zo op weg naar een beter volgend jaar", geeft hij aan. "Onze testcapaciteit zal ook groot genoeg zijn om de situatie te beheersen van zodra het virus onder controle is." 

"Laat ons nu eerst afwachten wat de heropening van de winkels voor impact zal hebben. De heropening van de scholen lijkt alvast goed verlopen te zijn, maar we moeten waakzaam zijn. Een derde golf kan de zorg echt niet meer aan. Ik zie de mensen nu al op de toppen van hun tenen lopen en doodmoe zijn. Op een bepaald moment wordt dat te veel."

Het Overlegcomité nam veel strengere maatregelen dan sommige van onze buurlanden. Volgens infectiologe Erika Vlieghe (UAntwerpen) is het nog afwachten wat het effect zal zijn van de soepele regels in de buurlanden. "We moeten zien hoe het bijvoorbeeld in Duitsland evolueert. Mijn collega's zijn er niet gerust in."

Wat de regeringen in België beslist hebben, is volgens Vlieghe ontzettend streng maar ook heel moedig. "Ik volg hen in de ambitie om alles onder controle te houden. Het virus kan perfect overgedragen worden tijdens familiebijeenkomsten. Uitbreiden om met vier of zes of acht aan tafel te zitten, is niet houdbaar."

Buiten blijft de regel van vier gelden. "Als je eerst door het huis moet stappen voor je naar de tuin kunt, kan dat een probleem zijn. Je kan elkaar dus op een veilige manier buiten zien. Laat ons met z'n allen creatief zoeken naar wat nog wel mag."

"Ik ben vooral heel blij dat naar de wetenschap is geluisterd". Dat heeft intensivist Geert Meyfroidt (UZ Leuven) in het VTM Nieuws gezegd.

Volgens Meyfroidt erkent het Overlegcomité dat het nog steeds erg zwaar is in de ziekenhuizen. "We zien wel de dalende trend, maar zitten nog dicht bij de piek van de eerste golf. Het stormt nog stevig in onze ziekenhuizen."

Dat de sociale maatregelen niet of amper versoepeld worden in de kerst- en nieuwjaarsperiode is volgens Meyfroidt "dubbel". "Zeker wij in de zorg die een heel jaar hard gewerkt hebben, snakken naar een kerst in familiekring. Maar we begrijpen ook dat het niet anders kan. Bovendien is het voor mensen in de zorg niet ongewoon om eens een kerst over te slaan."

Het Overlegcomité heeft strenge maatregelen genomen, maar ze zijn echt nodig. Dat zei biostatisticus Geert Molenberghs aan VRT NWS.

"We hadden die strenge maatregelen zien aankomen", reageert Molenberghs. "Het is een zware beslissing en een zware boodschap. We hebben immers veel schrik dat enkele dagen - de week tussen kerst en Nieuwjaar - een zwaar effect zouden hebben. Versoepelen zou een heropflakkering van het coronavirus of zelfs een derde golf met zich kunnen meebrengen."

Molenberghs verwijst ook naar het buitenland. "We hebben waarschuwingen gekregen uit het buitenland. In Canada bijvoorbeeld hebben ze Thanksgiving gevierd en daar is de curve weer opgelopen. Dat willen we hier vermijden."

Volgens de biostatisticus is dit een harde noot. "Maar die zal ons na Nieuwjaar geen windeieren leggen."

800 besmettingen en 75 ziekenhuisopnames per dag, dat wordt dus het streefdoel. "Die cijfers komen uit enkele mathematische modellen die in de voorbije maanden gebruikt zijn om voorspellingen te doen", verduidelijkt epidemioloog Pierre Van Damme. "De positiviteitsratio en een neerwaartse curve zijn daarbij ook nog belangrijke factoren. Half januari zullen de cijfers bekeken worden en tegen 1 februari zou dan beslist kunnen worden om verder te versoepelen."

"Als ik deze maatregelen vergelijk met wat in het buitenland beslist wordt, dan getuigt dit van gezond verstand en politieke moed. We blijven een gigantische inspanning vragen van de mensen, maar we weten waarom we het doen. Onze inspanningen van de voorbije weken mogen nu niet vergooid worden."

"Ik zit hier met gemengde gevoelens", geeft minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke mee. "Ik ben uiterst tevreden met de beslissingen die we genomen hebben, maar we komen natuurlijk wel met een moeilijke boodschap. Als je gezellig met veel mensen samen bent, vindt dat virus het prettig om rond te hoppen. Let er daarom op dat het knuffelcontact altijd dezelfde persoon blijft."

"We zitten nog steeds in de storm. De vraag blijft wanneer we ons op veilige afstand zullen bevinden. De richtcijfers om uit die storm te raken, zijn 800 besmettingen en 75 ziekenhuisopnames per dag. Belangrijke voorwaarde is ook dat de indicatoren daarna moeten blijven verbeteren. Pas op dat moment kan je beginnen versoepelen." Ter info: volgens de recentste cijfers zijn er 2.765 nieuwe besmettingen en 257 ziekenhuisopnames per dag.

Danny Van Assche, gedelegeerd bestuurder van Unizo, is zeer opgelucht dat de winkels op 1 december weer open mogen. "December is immers een zeer belangrijke maand voor alle handelaars en ondernemers. We hebben december dan ook uitgeroepen tot de winkelhiermaand. Zeer blij dat dit ook werkelijkheid kan worden."

Toch heeft de baas van Unizo enkele bedenkingen bij het positieve nieuws. "Minder goed is dat het shoppen verplicht individueel moet gebeuren. Een nieuwe auto of een nieuw salon koop je nu eenmaal niet in je eentje, dat is in elk gezin minstens een aangelegenheid waarover man én vrouw samen hun zeg willen hebben. We denken dat het mogelijk moet zijn om in dergelijke gevallen een uitzondering te maken als een bezoek op voorhand wordt afgesproken."

Uitbaters zullen ook verantwoordelijk gesteld worden om de lange wachtrijen aan hun zaken onder controle te houden. "Verwacht niet van de winkelier dat hij gendarme gaat spelen", klinkt het.

De regering beslist ook om grenscontroles te houden. Er zal onder meer gecontroleerd worden of het Passenger Locator Form ingevuld is. Zo moet in de gaten gehouden worden of quarantainemaatregelen van reizigers uit de rode zone gerespecteerd worden.