Facebook toont betalende advertenties die vaccins en coronamaatregelen in twijfel trekken

De afgelopen weken kregen we een heuse goednieuwsshow van enkele farmabedrijven. Enkele vaccins zitten in de laatste rechte lijn voor ze kunnen worden toegediend. Bovendien liet de Belgische overheid ook weten dat iedere Belg gratis een vaccin zal krijgen. Maar samen met de vaccins kwamen er ook heel wat desinformatie op de verschillende platformen van de sociale media.

De bedrijven achter sociale media – denk aan Twitter, YouTube, Apple, Google of Facebook – maken zich sterk dat ze ingrijpen bij misleidende berichten. Zo zorgt bijvoorbeeld Twitter ervoor dat het eerste resultaat bij zoekopdrachten steeds een link is naar betrouwbare informatie van een overheidsinstantie. YouTube belooft om advertenties van de antivaccinatiebeweging te verwijderen en voegde recent ook informatie over coronavaccins toe onderaan video’s die betrekking hebben op Covid-19 of vaccinatie. En Facebook maakt al jaren gebruik van onafhankelijke factcheck-organisaties. Het verwijdert ook posts of groepen die ingaan tegen de gebruiksvoorwaarden. 

Bovendien willen socialemediabedrijven in de toekomst ook meer samenwerken om de verspreiding van valse informatie tegen te gaan.

Maar het huidige systeem blijkt niet waterdicht. Uit onderzoek van VRT NWS blijkt dat Facebook in ons land de voorbije maanden betalende advertenties aanvaardde die de coronamaatregelen of het nut van vaccinaties in twijfel trekken. 

Zo publiceerde Facebook een advertentie van de Franstalige organisatie “Bon Sens Belgique” waarin stond dat “de epidemie een voorwendsel lijkt om onze burgerrechten in te perken” en “om ons eventueel een vaccin op te leggen dat ontwikkeld is in weerwil van fundamentele veiligheidsregels”.

En dat is niet het enige voorbeeld. Een andere Franstalige Facebook-advertentie van het magazine Nexus, een van oorsprong Australisch medium dat allerlei complottheorieën verspreidt, wou Belgische Facebook-gebruikers overtuigen van de stiekeme rol van Microsoft-oprichter Bill Gates. 

De Nederlandse Facebook-pagina “De Kracht van Waarheid”, die op Facebook geregistreerd staat als “wetenschapper”, kocht al in juli 2020 een advertentie om een petitie tegen het “verplicht vaccineren Covid19” te verspreiden onder Facebook-gebruikers in ons land. 

Daarnaast zijn er ook individuen die betalen om via betalende Facebook-advertenties twijfel te zaaien over het coronavirus of vaccinering. Eerder deze maand gebeurde dat nog door een anonieme blogger die de Franstalige documentaire “Hold-Up” aanprees, een YouTube-video over het coronavirus die boordevol desinformatie zit.

Vaak zijn deze advertenties na korte tijd door Facebook verwijderd, maar voordien bereikten ze al enkele duizenden mensen. Dat geldt bijvoorbeeld voor 4 van de 5 advertenties die aangekocht werden door de Franstalige actiegroep “Transparance-Coronavirus”.

Uit onderzoek blijkt dat zeer actieve anti-vaxgroepen erin slagen om mensen die twijfelen over de betrouwbaarheid van vaccins met desinformatiete overtuigen. Zo steeg in de Verenigde Staten het aantal patiënten met mazelen. 

De Londense NGO Center for Countering Digital Hate (CCDH) publiceerde afgelopen maand nog een vernietigend rapport over de socialemediabedrijven en hun rol in de verspreiding van de “antivaccinatie-industrie”. De ingrepen die Facebook of YouTube ondernemen, beschouwt de organisatie als onvoldoende. 

Socialemediagiganten zijn momenteel vooral gefocust op Engelstalige berichten en video’s. Kleine groeperingen en Nederlandstalige inhoud uit ons land ontsnappen nu vaak aan de aandacht van de techbedrijven. 

Wie surft naar de Facebook-pagina van de vzw Preventie Vaccinatieschade, één van de belangrijkste antivaccinatiegroepen in Vlaanderen, krijgt wel een waarschuwing te zien dat je voor betrouwbare informatie kan surfen naar laatjevaccineren.be, een website van het Agentschap Zorg en Gezondheid van de Vlaamse overheid. 

Diezelfde link verschijnt ook wanneer je op Twitter zoekt naar “vaccin”: “Ken de feiten. Voor betrouwbare informatie over vaccinatie kan je terecht bij de Vlaamse overheid. Surf naar www.laatjevaccineren.be.” 

Maar behalve het plaatsen van dergelijke berichten en het sporadisch labelen of verwijderen van onjuiste claims laten de socialemediabedrijven Belgische groeperingen als Viruswaanzin of Preventie Vaccinatieschade verder grotendeels ongemoeid. Het is dan ook af te wachten of de geplande, meer gecoördineerde aanpak van socialemediabedrijven als Twitter en Facebook daar in de toekomst een oplossing voor brengt.

Een Facebook-woordvoerder reageert als volgt: "Vanaf het begin van de COVID-19 pandemie hebben we extra maatregelen genomen om de verspreiding van misinformatie over het virus te beperken en mensen toegang te geven tot betrouwbare informatie. Verder staan we geen advertenties toe die mensen ontmoedigen om een vaccin te krijgen en we verwijderen deze van ons platform. Onze handhaving zal nooit perfect zijn, en we werken er hard aan deze continu te verbeteren."