‘Het was niet goed. Dat beseft iedereen. Nu is het zaak een derde golf te voorkomen’

Je voelt het aan Jambon: na enkele weken in de luwte wil hij graag eens alles kwijt. De harde kritiek op zijn coronabeleid vindt hij overdreven en iedereen mag het weten. “Sterke Jan, Grote Jan of Dikke Jan: mij interesseert dat allemaal niet. Ik weet dat ik alles heb gedaan om een tweede coronagolf te voorkomen”, benadrukt hij. “Achteraf is het altijd gemakkelijk. Op het moment zelf moet je de zware keuzes maken. Vandaag weer.”

Geen versoepeling voor Kerstmis. Waarom? 

Jan Jambon: “Kerst alleen vieren is niet leuk. Ik heb ook ouders, kinderen en kleinkinderen. Hen niet kunnen omhelzen is verschrikkelijk. Maar we mogen het coronavirus dit cadeau niet geven. Daarvoor liggen nog te veel mensen in het ziekenhuis en raken nog te veel mensen besmet. Niemand wil een derde golf in februari.”

Het worden eenzame feestdagen. 

“Tijdens het Overlegcomité hebben we manieren gezocht om iets te doen voor de meest eenzame en kwetsbare mensen. Alleenstaanden kunnen met kerst twee mensen uitnodigen. Ik vind het spijtig dat we niet meer kunnen doen, bijvoorbeeld voor de ouderen in de woon-zorgcentra. Die kwijnen langzaam weg. Maar het risico is te groot.”

De winkels kunnen wel open? 

“Met strikte coronaregels. De uitdaging zal zijn om de toeloop in de winkelstraten onder controle te houden. Dit wordt een belangrijke taak voor de lokale besturen.”

We mogen het virus niet onderschatten: die les heeft u geleerd? 

“We leren nog elke dag bij over het virus. Maar mijn houding was altijd dezelfde: de fysieke gezondheid van de bevolking staat voorop. Tegelijk moet er aandacht zijn voor het mentaal welzijn. Kijk naar de dramatische cijfers rond zelfdoding, intrafamiliaal geweld en seksueel misbruik. En we mogen onze economie niet uit het oog verliezen. Die driehoek heb ik altijd in mijn achterhoofd.”

Net dit soort afwegingen heeft de tweede golf in België veroorzaakt. 

“Elk Europees land maakt dit najaar een tweede golf door.”

We horen opnieuw bij de zwaarst getroffen landen. Volgens de virologen omdat de politiek te laat heeft ingreep na de zomer.

(Afgemeten) “Sorry, maar we zijn de adviezen bijna altijd gevolgd. Ik kan mij geen Veiligheidsraad of Overlegcomité herinneren waarin de politici rond de tafel beslissingen namen waar de virologen rond diezelfde tafel absoluut niet mee konden leven. We hebben hun voorstellen soms kritisch bevraagd, maar dat lijkt me normaal. Uiteindelijk ben ik minister-president. Anders moeten zij op mijn stoel komen zitten.”

Volgens Marc Van Ranst hebben we ‘domweg geen goed coronabeleid’. 

“Ik begrijp die uitspraak niet. Dan moet Van Ranst aangeven welke adviezen wij zomaar in de prullenmand hebben gegooid? Eerlijk gezegd word ik daar wat kwaad van. Ze hebben altijd veel inspraak gekregen. Achteraf kan je niet plots de politici afvallen in kranten en tv-studio’s.”

In oktober verloor Vlaanderen cruciale dagen: ‘Het huis stond niet in brand’, zei u.

(Zucht) “Een ongelukkige uitspraak, nadien uit de context werd gerukt. Ik wou toen afwachten of de sluiting van de horeca en de restaurants een impact had op de besmettingscurve. Dat was zo afgesproken in het Overlegcomité. Al snel bleek het virus te hard toe te slaan. Waarop we naar een nieuwe lockdown moesten.”

Er zijn dus fouten gemaakt? 

“Luister: het was niet goed. Dat beseft iedereen. Nu is het vooral zaak lessen te trekken en een derde golf te voorkomen. Zelf denk ik dat we maar heel geleidelijk moeten versoepelen. Na de eerste golf hebben we misschien te snel afgebouwd. Dat heeft mensen een fout signaal gegeven: ‘Alles mag nu.’ Er moet ook beter toezicht gehouden worden op coronagevallen die thuis in quarantaine zitten. Vergeet niet: dit gaat om 80 procent van het totaal aantal besmettingen.”

“Eenvoudig is dit niet. We spreken niet over criminelen die je een enkelband omdoet. Een telefoontje kan misschien helpen? Zodat mensen begrijpen: ik moet dit ernstig nemen. In sommige gevallen kan een OCMW-medewerker thuis langsgaan.”

Zal uw ‘zorgakkoord’ een verschil maken voor het uitgeputte zorgpersoneel? 

“We geven het zorgpersoneel een verdiende loonsverhoging en proberen de werkdruk te verlagen. Nu staan we voor de enorme uitdaging om duizenden open vacatures voor de woon-zorgcentra zo snel mogelijk in te vullen. De coronacrisis kan ons hierbij helpen. We gaan een karrenvracht werkzoekenden krijgen. Daarvan moeten we een deel omscholen.”

Volgens Amnesty International zijn tijdens de coronacrisis de mensenrechten ‘overduidelijk geschonden’ in onze wzc’s. 

“Net daarom is het nieuwe zorgakkoord zo belangrijk. Hoe meer handen aan het bed, hoe beter onze ouderen worden verzorgd. Tegelijk is het zo dat Vlaanderen de woon-zorgsector pas in 2014 heeft overgekregen, via de zesde staatshervorming. Die sector was toen zwaar ondergefinancierd door het federale niveau. Bourgeois I heeft een half miljard besteed aan de wederopbouw ervan. Mijn regering legt daar nu nog eens ruim een miljard bovenop.”

Uw imago als ‘goede bestuurder’ ligt intussen aan diggelen. 

“Opnieuw: ik ben daar niet mee bezig. De dag dat collega’s en journalisten je de bijnaam ‘Sterke Jan’ geven, dan weet je: elke tegenstander in de Wetstraat staat klaar om het tegendeel te bewijzen. (Denkt na) In 2015 heb ik de terreurcrisis meegemaakt als minister van Binnenlandse Zaken. Het grote verschil met de coronacrisis was dat er toen een uitgebreid draaiboek klaarlag bij de veiligheidsdiensten. Nu duiken we in het onbekende.”

Vooral N-VA wist zich geen houding te geven. Corona en Vivaldi: 2020 was geen best jaar. 

“We bevinden ons vandaag tussen de systeempartijen en de antisysteempartijen. Maar dat heeft onze positie in de coronacrisis – besturen met gezond verstand – niet beïnvloed.”

Ziet u zichzelf samenwerken met Vivaldi? 

“Ik ben niet uit op een gevecht. Ik ben wel benieuwd hoe het die bonte coalitie zal vergaan met zo’n vaag regeerakkoord. In Vlaanderen kunnen we altijd terugvallen op ons programma van 308 pagina’s. De media hebben er lacherig over gedaan, maar het is de reden waarom ik nog altijd vlot samenwerk met CD&V en Open Vld. Hilde Crevits en Bart Somers tonen zich loyaal aan die tekst.”

U kan de kernuitstap blokkeren door nieuwe gascentrales geen vergunning te geven.

“Vlaanderen is een volwassen rechtsstaat. We gaan de procedures toepassen, punt. Of die ­gascentrales ook een vergunning krijgen, is een andere vraag. Er moet onder andere een milieu-effectrapport komen en hun extra uitstoot is natuurlijk niet onschuldig.”

Bart De Wever is weer herverkozen als N-VA-voorzitter. Staat niemand anders klaar? 

“Als je de beste Vlaamse politicus van deze eeuw in huis hebt, waarom moet je dan nog verder zoeken? Ook ik heb hem gevraagd om langer aan te blijven. In de regeringsvorming is niet alles gelopen zoals verhoopt, dat klopt. Bart heeft dat toegegeven. Maar cruciale fouten zijn er niet gemaakt. Ook niet dat scherpe interview in Terzake. Zelfs al had Bart daar een poeslief interview gegeven: het was om zeep. De liberalen zaten toen al te konkelfoezen met de groenen.”

De Wever blijft niet aan om Theo Francken in bedwang te houden? 

“In het hoofd van journalisten misschien. In werkelijkheid niet. Ik heb destijds het traumatische einde van de Volksunie meegemaakt. Geloof me: dat was een gespleten partij, in al haar geledingen. De N-VA niet. Ik herken daar nog geen begin van. De dag dat N-VA die kant uitgaat, dan stop ik er onmiddellijk mee. En dat ben ik nog niet van plan.” (lacht)