Echtgenote Djalali: ‘Ik heb geen hoop, enkel diepe ontgoocheling’

Een week geleden belde uw man u om te zeggen dat zijn executie nakend was. Hebt u hem sindsdien nog gehoord? 

Vida Mehrannia: “Nee. Na zijn telefoontje kwam zijn advocaat te weten dat hij naar een gevangenis in Karaj zou worden overgebracht met het oog op zijn executie. Maar volgens informatie uit Iran zit hij nog altijd in eenzame opsluiting in de 209-vleugel van de Evin-gevangenis. Het is nog altijd het plan om hem te executeren. Intussen is het bijna een week geleden dat men ons meldde dat de executie ‘binnen de week’ zou zijn.”

U klinkt erg bedrukt. Is er nog hoop?

“Nee, ik heb geen hoop meer. Ik had veel hoop gesteld in de EU, in België en in Zweden. Ze zeggen altijd wel dat ze hem steunen, maar hij zit al meer dan vier jaar vast. Als ze ondertussen echt een opening hadden gewild, dan was dat toch gebeurd? Nu begrijp ik dat ze veel zeggen, maar weinig doen. Ze moeten alles op alles zetten voor mijn man. Ik ben diep ontgoocheld.” 

Vrijdag is een belangrijke Iraanse atoomwetenschapper uit de weg geruimd, vermoedelijk door Israël. Kan dit een invloed hebben?

“Het is zeer slecht, want nu wil Iran misschien zijn macht tonen. Dat bezorgt ons extra veel stress. Het is zo hard. We denken de hele tijd aan Ahmadreza. Je kunt onmogelijk vatten wat er is gebeurd met mij en mijn dochter sinds dat telefoontje, vorige week dinsdag.” 

Hoe beleven jullie kinderen dit?

“Onze zoon is nog maar acht jaar. We kunnen hem niet alles vertellen, maar hij stelt natuurlijk wel vragen. Hij denkt dat papa in Iran is voor het werk en het land niet kan verlaten door slechte mensen, slechteriken, zoals in een tekenfilmpje. Hij vraagt wanneer zijn papa terugkomt. Vorige week, in dat laatste telefoontje, zei Ahmadreza: ‘Als er iets gebeurt, zeg hem dan dat het een verkeersongeluk was.’ Dat klonk als een afscheid.”

En jullie dochter? Zij is achttien intussen.

“Onze dochter beleeft dit al vier jaar heel bewust. Ze is ontzettend droevig. Ze praat voortdurend over haar vader en vraagt om hulp via de sociale media. Al vier jaar lang wordt mijn man gemarteld in die gevangenis. Er is geen klap in je gezicht nodig om te kunnen spreken van marteling. De eenzame opsluiting en die straf boven je hoofd volstaan. Zo worden ook wij al vier jaar psychologisch gemarteld. Elke zes maanden gaat hij in isolatie. Zo martelen ze ons. Het is zo zwaar. 

“We kunnen ons niet inbeelden dat hij er niet meer zou zijn. Ik slaap amper, na een uur word ik weer wakker, badend in het zweet. Ik hoop dat niemand dit moet meemaken. En ik hoop dat de EU dat begrijpt.”

De Zweedse en Belgische ministers van Buitenlandse Zaken hebben zijn vrijlating gevraagd. Wat kunnen België en de EU nog meer doen?

“Meer druk zetten. De advocaat van mijn man in Iran zegt dat veel afhangt van de relaties tussen Iran en de EU. Veel meer informatie hebben we niet. Ik heb nog niks gehoord van de Europese Commissie. Er zijn wel EU-parlementariërs die contact hebben gehad met Iran in verband met mijn man. Ik sta ook regelmatig in contact met Amnesty International, en ik weet dat zij de Belgische regering hierover aanspreken. Ik ben ook Gerlant en Caroline dankbaar (UZ Brussel-spoedarts Gerlant van Berlaer en VUB-rector Caroline Pauwels, BST). Zij zijn een belangrijke steun voor Ahmadreza.”

VUB-rector Pauwels probeert te geraken tot bij Amerikaans president-elect Joe Biden en vice-president Kamala Harris. Kan dat helpen?

“Dat is zo belangrijk, want de Verenigde Staten hebben veel ervaring met het uitwisselen van gevangenen met Iran. Ik denk dat ze kunnen helpen bij de ruil van Ahmadreza. Frankrijk heeft ook ervaring daarmee, maar de inzet van de EU was onvoldoende tot nu toe. Anders was hij al vrij geweest. Kijk maar naar Kylie Moore-Gilbert (de Brits-Australische onderzoekster die vorige week vrijkwam in een ruil met drie Iraanse gevangenen, BST). 

Darya Safai, een Belgisch Kamerlid met wortels in Iran, zegt dat we Iran onder druk moeten zetten, maar beter geen gevangenenruil doen. ‘Je geeft dan de boodschap dat chantage werkt en dan gaat Iran dit nog vaker doen.’ Wat denkt u?

“Ik ken mevrouw Safai. En ze heeft gelijk. Dat is zo, een gevangenruil is geen goede manier van handelen. Bovendien is het moreel verwerpelijk, want mijn man zit onschuldig vast. Je kan hem dus niet zomaar ruilen met Iraniërs die hier gevangenzitten na een eerlijk proces. Maar als zijn leven in gevaar is, is er geen andere manier. 

“Mijn man zit straks bijna vijf jaar in de cel in Iran. Voor onze familie is het genoeg geweest. Politieke druk, economische druk, een gevangenruil: een van die pistes moet werken. Ik denk dat België een deur moet openzetten. Onze vraag is om hem onmiddellijk vrij te laten.”