Vaccineren van Belgen wordt huzarenstuk: “Organiseer het best per arrondissement of per huisartsenwachtpost”

De positieve berichten over meerdere coronavaccins zorgen voor licht aan het einde van de tunnel. De goedkeuring van de eerste vaccins volgt allicht op heel korte termijn, op 5 januari al wil België starten met inenten. Maar de vaccins tot bij de bevolking krijgen, dat wordt een complexe uitdaging, ook in ons land: laten we iedereen naar één centrale vaccinatieplaats komen, of loopt iedereen langs de eigen huisdokter voor een prikje?

Binnen de denktank Corona Vaccine Distribution buigen Wouter Dewulf, Roel Gevaers (Faculteit Bedrijfswetenschappen en Economie, UAntwerpen), Wim Tiest (eTheRNA immunotherapies NV) en Frank Van Gelder (Pharma.aero) zich over die vraag.

De leden van de denktank gaan ervan uit dat alle eerstelijnsgezondheidswerkers, het ziekenhuispersoneel, het zorgpersoneel en de inwoners van woonzorgcentra ter plekke, in de meer dan 2.000 ziekenhuizen en woonzorgcentra, prioritair zullen worden ingeënt.

Als ook de -14-jarigen buiten beschouwing worden gelaten, moeten in totaal 8.661.000 Belgen worden gevaccineerd. De overheid hoopt dat 80 procent van de mensen zich wil laten inenten. Zo komen de experts op uiteindelijk 6.929.000 te vaccineren Belgen.

“We zouden al die mensen naar de Heizelpaleizen kunnen laten komen”, legt Wouter Dewulf uit. “Logistiek is dat eigenlijk een makkie: het aanvoeren van de vaccins en de hulpmiddelen zoals de naalden is dan erg eenvoudig. Maar iedereen naar Brussel laten komen, is dat verre van. Uit internationaal onderzoek blijkt een duidelijke link tussen een grotere mobiliteitsinspanning en een lage vaccinatiegraad.”

In het tegenovergestelde scenario gebeurt de verdeling van de vaccins via apothekers en huisartsen. Roel Gevaers: “De mensen hoeven zich dan amper te verplaatsen, de wil om zich te laten vaccineren zal groot zijn. Maar logistiek is dit een nachtmerrie: het vereist een doorgedreven planning voor elk van de vele duizenden distributiepunten. De vaccins moeten ook gekoeld vervoerd worden, wat de kosten voor de befaamde last mile enorm gaat doen oplopen.”

Het uiteindelijke scenario zal dus ergens tussenin moeten liggen. De denktank werkte een aantal pistes uit: ze bekeken de verdeling op provinciaal niveau, op arrondissementeel niveau (43 vaccinatiecentra), per huisartsenwachtpost (73) of per postcode (1169). Per scenario werden meerdere parameters in rekening gebracht, zoals de logistieke kosten, de personeelskosten, het eventuele voorraadverlies en de inspanning die de inwoners moeten leveren.

Uit de simulaties blijkt dat de optimale situatie ergens ligt tussen de distributie per arrondissement en die per huisartsenwachtpost. “De logistieke kosten blijven zo beheersbaar en de mobiliteitsinspanning die de mensen moeten leveren, blijft beperkt”, legt Gevaers uit. “Een combinatie van scenario’s is natuurlijk ook mogelijk. Onze berekeningen tonen aan dat dit sowieso een uitdaging wordt, maar dat het een haalbare kaart is. Het blijft echter een huzarenstukje om dit op korte termijn te organiseren.”

Wat bijvoorbeeld ook nog een moeilijk gegeven zal worden, is dat het erop lijkt dat alle vaccins dubbel zullen moeten geïnjecteerd worden, legt Gevaers nog uit aan HLN LIVE. “Dan zal je een soort systeem moeten opzetten waarbij je voor een eerste injectie wordt opgeroepen en je binnen een x-aantal weken nog een tweede injectie moet gaan doen. Dat maakt het vanuit organisatorisch en logistiek oogpunt geen gemakkelijke taak. Het kan dan helpen als je het aantal afleverpunten beperkt tot 40 à 70, want elk vaccin moet dan twee keer geleverd worden op dezelfde plaats.”

Als de EU het licht snel op groen zet, zoals alom verwacht wordt, zal ons land op 5 januari beginnen met vaccineren, bevestigde premier Alexander De Croo (Open Vld) woensdag aan VTM Nieuws. Volgens de eerste minister ligt er een “concreet plan” op tafel om vanaf die datum te kunnen starten. Als de hele vaccinatie-operatie ook tegen dan moet opgezet worden, moet men nú in actie schieten, stelt Gevaers. “Dat is nog maar een paar weken, dus dat is niet vanzelfsprekend.”