Begrijp de hype: 10 dingen die u moet weten over K-pop

1. Klein begin

Zuid-Korea had tot begin jaren 90 amper een moderne popcultuur. ­Seo ­Taiji and ­Boys waren de eersten die met verschillende popstijlen kwamen aanzetten: ze zongen zeem­zoete ­schlagers, rapten in de stijl van ­Cypress Hill en dansten zoals alle boybands dansen. Met amper drie songs die vandaag op Spotify boven de 100.000 beluisteringen uitkomen, zijn ze naar K-pop­normen onbetekenend geworden. Maar hiphop zit nog steeds in alle kieren en spleten van het genre. Zowat elke groep zingt én rapt. Voor de survival-talentenshow Show Me the Money – een afvalrace met alleen hiphop­artiesten – schreven zich in 2019 23.000 kandidaten in. Dit jaar is er ook de survival­show Do You Know Hip Hop bijgekomen, met alleen Zuid-Koreaanse hiphopsterren van vroeger.

2. De eerste megahits

In de jaren vóór en na ­‘Gangnam Style’ van PSY (2012) duiken BoA, Rain, ­Seven, f(x), ­BIGBANG, ­2NE1, ­Wonder Girls, 2PM en vele, vele anderen op. Fanbases worden in Zuid-Korea, Japan én China opgebouwd. Van de boyband ­EXO zijn er bijvoorbeeld twee versies, met verschillende leden: EXO K zingt in het Koreaans, EXO M zingt dezelfde liedjes in het Mandarijnenchinees.

3. Kunstmatig

Jongens en meisjes die K-popster willen worden, staan allemaal voor ­dezelfde uitdaging: hun zang moet loepzuiver zijn, de aankleding onberispelijk, de dans­choreografie superstrak, de overgave even groot als die van klassieke muzikanten die de Koningin Elisabethwedstrijd willen winnen. Er zijn drie grote entertainmentgroepen bij wie je kunt proberen binnen te geraken als trainee. Sommigen beginnen al op hun elfde. Er zijn er die al na een paar maanden in een door de bedrijven samengestelde popgroep worden opgenomen. Anderen doen er tien jaar over of gaan uiteindelijk iets anders doen. De trainees worden – zoals Umi Defoort in De slimste mens zei – kunstmatig samengezet met andere supersterren in wording.

4. ‘Produce 101’

Uit de 101 door de bedrijven geselecteerde trainees worden in de survivalshow Produce 101 in een periode van tien weken door het publiek – en dus niet door een jury – de meisjes of jongens gekozen die de nieuwste K-popsensatie moeten worden. Uit het eerste seizoen in 2016 kwam de meisjesgroep I.O.I. voort, het uitverkoren elftal van 2017 waren de jongens van ­Wanna ­One.

Dat is meteen een belangrijk verschil met ons Idool: hier wordt niet één ster gekozen, maar een groep van elf winnaars. En 101 deelnemers zien zingen en dansen tijdens de pauze van een grote Koreaanse honkbalwedstrijd hééft iets. Ondertussen doet het Korea Institute for Corporate Reputation de klok rond aan data-analyse. Daaruit bleek dat Wanna One in 2018 beter scoorde dan BTS en EXO, maar toch werd de groep ondertussen ontbonden.

5. Manipulatie

De K-popfan deed méér dan een streamingabonnement nemen en stemmen. Het publiek werd the nation’s producer genoemd: zíj kozen wie bij wie paste en bepaalden beeld, sfeer en concept van de gezongen songs. De toegewijde fans vormden ook online-allianties: tijdens de uitzendingen bleven ze feedback geven terwijl de ranking van de deelnemers constant werd geüpdatet. De deelnemers kregen overigens niet alleen punten voor hun performances, er werd ook onderzocht hoe ze reageerden als een 30.000 dollar kostende camera op de grond stukviel.

Terwijl Produce 101 intussen ook in China en Japan een succesvol format was geworden, bleken stemre­sultaten niet te kloppen, en leerden ontgoochelde fans dat ze als the nation’s producer toch lang niet alles bepaalden. De organisatie moest manipulatie toegeven. De voor het programma essentiële sponsors vielen weg. Het publiek raakte op het format uitgekeken.

6. Babystemmetje

In Light Up the Sky, de nieuwe Netflix-­docu over BLACKPINK, staan de vier meiden van de meest succesvolle K-pop­girlband ­centraal: ­Lisa komt uit Thailand, ­Jenny woonde lang in Nieuw-Zeeland, ­Rosé groeide op in Australië, alleen ­Jisoo is geboren én getogen in Seoel. Hun leven stond jarenlang – of zoals één van de meisjes zegt: ‘veertien uur per dag, dertien dagen aan een stuk, dan één rustdag’ – in het teken van de zorgvuldig afgelikte perfectie. En dan hadden ze al die jaren nog amper contact met hun familie ook.

De docu zit vol nogal zielige momenten. Tijdens een ongemakkelijke persconferentie zegt één van de meisjes: ‘Hou asjeblieft van ons.’ Jennie ziet zichzelf – in oude beelden van vijf jaar ver in haar opleiding – een bluesrocksong zingen en zegt: ‘Ik zong toen veel donkere songs. Soms vraag ik me af: ‘Waar ben ik mee bezig?’’ Rosé, die we ’s nachts soms haar eigen muziek zien maken, mag in de studio heel even een paar akkoorden spelen op de piano: ‘Ik zing altijd liedjes van anderen. Dan leen ik hun ­emoties. Hier spreek ik eindelijk zelf. Ik lijk wel een baby die voor het eerst zingt.’ Haar stem klinkt helaas ook als die van een baby.

7. ‘The Album’

De ­machine BLACKPINK mocht al op platen van ­Dua ­Lipa en ­Lady ­Gaga meedoen. Als ze samen ‘Hit you with that ddu-du ddu-du’ zingen, komt dat áán. Op het ­compacte The Album staan hooks, hooks en nog eens hooks. De features zijn van ­Selena ­Gomez en ­Cardi B – die laatste komt hier niet met de viespeukerij aanzetten die we van haar gewend zijn. The Album kan er best mee door. In een recensie zouden wij in een vrolijke bui zelfs bij tweeënhalve ster kunnen uitkomen.

8. Carl Gustav Jung

Single, smash, single, hit, en tussendoor van ‘Old Town Road’ van Lil Nas X een ‘Seoul Town Road Mix’ maken: op die manier is de jongensclub van BTS al een paar jaar de grootste klepper. Bij het maken van het eerder dit jaar verschenen Map of the Soul: 7 moeten producers in hun plaats gedacht hebben: ‘Nu moeten we een persoonlijker, ingewikkelder verhaal vertellen, daar zitten de fans op te wachten.’ Hoe verklaar je anders dat in de songs van Map of the Soul wordt verwezen naar de schaduwtheorie van de psycholoog Carl ­Gustav Jung? Kort door de bocht: je schaduw integreer je maar best in je doen en laten in plaats van hem naar het ­onderbewuste te verbannen. Heel raar allemaal! Maar gelieve BTS met dat soort detailkritiek gerust te laten, want ze zitten te tellen in hoeveel landen ze met hun gloednieuwe plaat Be op één staan.

9. Schandalen

Alsof het slavendrijverssysteem met de trainees niet volstond, vielen twee sterren in 2019 van hun voetstuk. Jung Joon-young filmde vrouwen terwijl hij seks met hen had en deelde de beelden met zijn vrienden. En ­Seungri moest uit de groep BIGBANG stappen omdat hij prostituees regelde voor mannen die wilden investeren in zijn bedrijf en die mannen daarna chanteerde met de opnames. Verschillende vedetten hebben ook zelfmoord gepleegd omdat ze de druk niet meer aankonden.

Veel minder erg: onlangs stond Weibo – het ­Chinese Twitter – in rep en roer omdat één van de meisjes van BLACKPINK de ­panda Fu ­Bao – een welpje dat in Zuid-Korea werd geboren uit een pandakoppel dat door China aan de Koreanen was geschonken – zonder handschoenen had aangeraakt ­tijdens het maken van hun reality­show.

10. Trump in Tulsa

Herinnert u zich de lage opkomst bij het ­eerste campagne-evenement van Donald Trump in juni van dit jaar? Wel, het waren K-popfans die massaal kaartjes voor de rally in Tulsa hadden gereserveerd, maar nooit zijn opgedaagd. Een campagne­adviseur van Trump liet eerst weten dat er meer dan een miljoen tickets waren aangevraagd, terwijl in het stadion maar plaats was voor 19.000 mensen. De zaal bleef uiteindelijk voor zowat de helft leeg. 

© Humo