De man die in 1993 de Colombiaanse drugsbaron doodschoot: ‘Pablo Escobar was een psychopaat’

Pablo Escobar had Colombia de totale oorlog verklaard. Duizenden Colombianen zijn hierdoor gestorven. Hoe is het zo ver kunnen komen?

Hugo Aguilar: “Pablo Escobar heeft in de jaren 70 en 80 zijn cocaïnehandel en rijkdom zonder veel tegenwerking kunnen uitbouwen. Pas eind jaren 80 heeft de Colombiaanse staat ervoor gekozen om met kolonel Hugo Martinez aan het hoofd van de operatie “bloque de busqueda” de strijd aan te gaan tegen Escobar. Tegen dan had Escobar al een ongelooflijk breed netwerk uitgebouwd. Op alle niveaus van de maatschappij had hij mensen omgekocht. Ik werd binnen de operatie bloque de busqueda aangesteld als verantwoordelijke voor het informatienetwerk en voor de politionele en militaire operaties die uitgevoerd werden in Medellin. We waren met 1.200 politieagenten en werden ondersteund door de DEA en de CIA (de Amerikaanse Drug Enforcement Agency en Central Intelligence Agency, red.). 

“In het begin streden we echter blind. We hadden geen enkel idee waar Escobar verbleef, hij was ons steeds te snel af. De moordenaars van Escobar en de elite van politie en leger bestreden elkaar met bruut geweld. Er vielen ontzettend veel slachtoffers. Er waren dagen bij dat we 300 slachtoffers op een dag moesten betreuren. Escobar slaagde er keer op keer in nieuwe mannen te rekruteren die voor hem wilden vechten. Uiteindelijk is Escobar in 1991 met de overheid gaan onderhandelen. Zo is hij erin geslaagd om president César Gaviria ervan te overtuigen om hem te laten opsluiten in de luxegevangenis bijgenaamd ‘de kathedraal’. De oorlog is toen gestopt en onze groep is uit elkaar gevallen.”

Waar ging u toen heen?  

“Ik werd naar Argentinië gestuurd. Gedurende twee jaar werkte ik daar op de ambassade van Colombia. Totdat de Colombiaanse staat doorhad dat Escobar vanuit zijn gevangenis bleef verdergaan met zijn drugshandel en met het corrumperen van mensen. De Colombiaanse overheid wou hem in juli 1992 overbrengen naar een militaire gevangenis, maar Escobar wist deze informatie vooraleer ze hem kwamen ophalen, waardoor hij op het moment van de overplaatsing kon ontsnappen. Op dat moment besloot de Colombiaanse overheid om de leden van de elitegroep weer samen te roepen. Vanaf dat moment besloten we om niet alleen een militaire oorlog te voeren, maar hem ook op economisch en politiek vlak aan te vallen. Net zoals Escobar, begonnen we mensen op alle niveaus van de maatschappij te vragen om in ruil voor geld informatie aan ons te bezorgen. De oorlog was enorm bloedig en brutaal, maar na verloop van tijd ontstonden er zwakke punten in zijn netwerk. 

“Op een bepaald moment slaagde Escobar er ook in om in ons elitenetwerk te infiltreren. Escobar gebruikte drie manieren om ons voor te zijn. Hij had informanten bij de overheid in Bogota, bij politie en leger en tot slot in de wijken zelf. Zo wist hij steeds te ontsnappen. Meestal slaagden we erin om Escobar binnen een oppervlakte van drie vierkante kilometer te lokaliseren. We gingen dan met 3.000 politieagenten op hem af, enkele politiehelikopters incluis, en sloten deze oppervlakte volkomen af. Toch slaagde Pablo Escobar er steeds in om te kunnen ontsnappen. De zoektocht naar Osama bin Laden in Afghanistan was een grapje naast alle inspanningen die we hebben geleverd om Escobar te pakken te krijgen. Vergeet niet dat we bij al onze stappen die we ondernamen steun kregen van de CIA en de DEA.”

Op 2 december 1993 schoot u Pablo Escobar dood. Hoe komt het dat deze operatie wel gelukt was?

“Ik moet zeggen dat president Gaviria na meer dan een jaar oorlog tegen Escobar er genoeg van kreeg. Hij wist dat onze elitegroep geïnfiltreerd was en besloot om iedereen te vervangen. Op dat moment waren wij met onze inlichtingendienst net met een doorbraak bezig. Ik ben dan naar de president gegaan en heb hem gevraagd om nog twee weken langer te mogen werken. Ik had namelijk een priester ontmoet die bijkluste als radiopresentator. Per toeval had hij de frequentie die Escobar gebruikte om te communiceren ontdekt. Daarnaast hadden we een jonge politieagent in onze ploeg die er in slaagde om aan de hand van de radiosignalen van satelliettelefoons de locatie van de beller vrij exact te bepalen. Ik vroeg ook nog een extra voorwaarde aan de president: ik wou geen traditionele politie- of legerinval met helikopters, tanks en honderden politieagenten. Ik vroeg toestemming om met een klein commando met enkele eliteagenten deze aanval te mogen uitvoeren. 

“De achillespees van Pablo Escobar waren zijn vrouw, zoon en dochter. Escobar had aan de Colombiaanse staat gevraagd om zijn familie uit Colombia te halen. De Colombiaanse staat is hier op ingegaan door aan te bieden om zijn familie naar Duitsland te brengen. Maar dat was een valstrik; het was op voorhand geweten dat ze bij aankomst in Duitsland terug naar Colombia zouden moeten vliegen. De volgende stap was om zijn familie in het hotel Tequendama in Bogota te plaatsen. Heel deze hotelkamer was volgeplaatst met afluisterapparatuur. Zo waren we te weten gekomen dat Escobar op 2 december met zijn zoon ging telefoneren. Ik heb de avond ervoor met mijn team van 23 mannen samengezeten en gezegd dat wij de volgende dag Escobar zouden doden. De schrik zat er goed in. Iedereen wist dat één foutje ons fataal kon worden. Andere commandanten verklaarden ons voor gek en zeiden dat Escobar onze families zou vermoorden. Die avond heb ik al mijn mannen de toestemming gegeven om in de winkel Exito cadeaus te kopen voor hun familieleden. We schreven allemaal een brief naar onze familie, net alsof we gingen sterven. Op dat moment wisten we niet of we deze operatie zouden overleven.” 

Wat gebeurde daarna? 

“De volgende dag slaagde mijn politieagent erin om aan de hand van Escobars telefoongesprek met zijn zoon zijn verblijfplaats exact te lokaliseren. Het was in een buitenwijk in Medellín. We reden er in verschillende auto’s naartoe. We waren allemaal in burger gekleed, maar hadden voor de zekerheid twee kogelvrije vesten over elkaar aangetrokken en hadden daar nog extra ijzer onder gestoken. We hadden geluk dat ze in het huis naast dat van de schuilplaats van Escobar aan het werken waren. Ze waren daar beton aan het gieten en de betonmolen maakte veel lawaai. Toen ik tegen die werkmannen zei: ‘Op de grond; politieoperatie tegen Escobar’, waren er sommige mannen die in de verse beton gingen liggen om zich te verstoppen. Mijn mannen hadden zich tegen dan overal strategisch opgesteld. Vervolgens moesten we nagaan hoe we de deur zouden openbreken. Met een bom of met menselijke kracht. In onze ploeg zat een kolos van 2 meter 3 en 150 kilogram. Ik vroeg of hij de deur wou openbreken, maar hij was zo bang dat hij mij smeekte ‘om iets anders te gebruiken’. We hebben dan een hamer gebruikt en daarmee de deur kapotgemaakt. Escobar hoorde dit niet door het lawaai van de betonmolen.”

“Toen ik aan de special forces het signaal gaf dat ze mochten binnenstormen, draaide ik mij om, maar ik zag enkel mensen die zich verstopt hadden. Alleen politieagent Barragan stond naast mij. Normaal gezien mocht ik als commandant van deze operatie niet als eerste binnengaan, maar er zat niets anders op. Ik ben op onderzoek gegaan in de gang, woonkamer en keuken, maar er was niemand. Boven hoorde ik wel iemand telefoneren. Toen ik de trap opliep, ontdekte Escobar mij. ‘Er is hier iets aan de hand’, hoorde ik hem zeggen, en hij smeet de telefoon neer. Escobar schoot vier keer met zijn pistool. Bij het ontwijken van deze kogels ben ik gevallen en dan is Escobar naar een andere kamer gelopen om te proberen het huis uit te vluchten.”

Die vluchtpoging mislukte.

“Barragan en ik volgden hem naar deze kamer. Met mijn pistool schoot ik hem recht in zijn hart. Barragan schoot een kogel door zijn hoofd, die boven zijn linkeroor naar buiten is gevlogen. Escobar is ter plaatse gestorven. Hij is op het dak van het huis van de buren gevallen en nog een stukje naar beneden gerold. Toen hij op dat dak is gevallen, zijn mijn mannen als gek op hem beginnen te schieten. Wel 300 kogels hebben ze afgevuurd. Ik heb nog moeten roepen dat ze moesten stoppen met schieten omdat de kogels afketsten op de muur waar achter wij verstopt zaten. Na het vuurgevecht zag ik Escobar liggen zoals we hem nu kennen van de foto die toen door een DEA-agent is getrokken. Hij had zijn pistool in zijn rechterhand en een ander pistool in een heupzakje. Ik ben op het dak gesprongen, heb zijn pistool uit zijn hand geschopt – je weet maar nooit dat een gewonde persoon nog terugschiet – en heb dan zijn hoofd omhoog getrokken om te zien of het Escobar wel was. Hij was die laatste maanden zo hard verdikt en had zo’n lange baard gekregen, dat ik hem bijna niet meer herkende, maar ik had de foto’s van Escobar wel duizend keren gezien, waardoor ik zeker was dat hij het was. Ik heb dan de radio genomen en geroepen: ‘Viva Colombia, Pablo Escobar is dood!’ Met een kleine groep mannen waren we er in geslaagd om Escobar te doden. Achteraf beseften we wel dat mocht hij toen over meer bodyguards beschikt hebben, de operatie niet gelukt zou zijn.”

Escobar werd lange tijd als de Robin Hood van Colombia gezien. Het geld dat hij verdiende aan de cocaïnehandel, gaf hij uit aan arme boeren. Tot op heden wordt hij in verschillende series en feuilletons geromantiseerd. Hoe gevaarlijk was hij?

“Colombianen die in aanraking kwamen met Pablo Escobar, hadden slechts twee keuzes: ofwel werkte je voor hem ofwel werd jij of je familie vermoord. Zo wist hij van mij waar mijn vrouw boodschappen ging doen, waar mijn kinderen naar school gingen, enzoverder. Hij heeft een keer naar mij gebeld en gezegd: ‘Ik geef ieder lid van jullie operatie 15 miljoen dollar en jullie werken voor mij.’ We waren op dat moment met zo’n 1.500 mensen actief. Ik heb hem toen gezegd: ‘Ik moet je geld niet hebben; ik ga je arresteren en je laten boeten voor wat je Colombia en de wereld hebt aangedaan. Je bent een psychopaat.’ Daarna had ik de telefoon neergelegd. Nadien belde hij mij terug en zei hij mij: ‘Daar is je vrouw nu, daar zijn jouw zoon en dochter, daar is je moeder, daar zijn je zussen...’ Hij wist exact waar al mijn familieleden op dat moment waren. ‘Wel: daar, daar en daar bevinden jouw familieleden zich’, antwoordde ik en legde toen onmiddellijk de telefoon neer.”

“Nadien belde hij mij opnieuw en zei hij: ‘Er is een oorlog aan de gang tussen de Colombiaanse staat en Pablo Emilio Escobar Gaviria. Laat mijn vrouw en kinderen hier buiten!’ Drie dagen later had hij al zijn familieleden elders een schuilplek gegeven. Op deze manier voerde Pablo Escobar ook met politici en andere hooggeplaatste ambtenaren een psychologische oorlog. Je moet weten dat ik voor mijn ogen politieagenten heb zien sterven, omdat een moordenaar van Escobar was uitgestuurd om een wagen vol dynamiet voor het politiekantoor te laten ontploffen. Ik heb lijken, armen en benen in het rond zien springen. Ik kan je verzekeren dat als je dan telefoon krijgt van deze psychopaat om te horen dat hij je familie zal komen vermoorden, je enkele nachten geen oog dicht doet.”

Welke technieken gebruikte Escobar nog om zijn doel te bereiken?

“Escobar gebruikte mooie vrouwen om mannen te misleiden. Zo stuurde hij een topmodel af op een politieagent, waarna deze agent naar een plaats ging om dit meisje opnieuw te bezoeken. In plaats van een leuke ontmoeting, werd hij vastgegrepen door mannen die zijn handen aan één auto en zijn voeten aan een andere auto bonden, waardoor deze persoon in twee stukken werd gereten. Op een andere dag zag ik op de politiekazerne een bloedmooie vrouw met een kleine, lelijke agent. Ik vroeg aan haar: ‘Wat doe jij met zo’n man?’ ‘Hij is mijn vriend’, zei ze, waarna ik ermee dreigde haar naar haar ouders te brengen als ze de waarheid niet vertelde. ‘Pablo Escobar heeft aan mij en aan andere topmodellen gevraagd om politieagenten van je eenheid te versieren en hen mee te nemen naar een avondfeest’, gaf ze toe. ‘Daar zullen ze eten en drank met vergif krijgen.’ Gelukkig kon ik net op tijd al deze vrouwen wegsturen, maar je kan je al de reactie van mijn mannen voorstellen.”

Hoe zou u Pablo Escobar definiëren?

“Zonder enige twijfel was Pablo Escobar een van de grootste psychopaten die de wereld gekend heeft. Hij kon naar een dorp gaan en 500 huizen gratis wegschenken, maar van zodra hij zag of dacht dat iemand hem verraden had, vermoordde hij die persoon of zijn familie. 

“Op een dag kwam er een topmodel naar onze kazerne. Ze vertelde me dat er in een chique wijk in Medellín een feest zou gegeven worden waarop Pablo Escobar ook aanwezig zou zijn. Als goede gastheer had hij topmodellen uitgenodigd om de gasten te entertainen. In ruil hiervoor kregen deze vrouwen, goud, auto’s of goedkope appartementen. Het topmodel wist ons te vertellen dat Escobar om 1 uur ’s nachts zou arriveren. Ik heb toen de president en de minister van Defensie gecontacteerd. Vanuit Bogota kreeg ik de opdracht om rond 12 uur ’s nachts binnen te vallen en een huiszoeking uit te voeren. Uiteraard moest ik de bevelen op deze manier opvolgen en uiteraard is Escobar die avond niet meer komen opdagen. Hij wist onmiddellijk dat een van de vrouwen hem verraden had. Als gevolg daarvan heeft Escobar die nacht de opdracht gegeven om 49 vrouwen te vermoorden. De vrouw die ons de informatie had gegeven en haar familie, hadden we bescherming gegeven en overgebracht naar de VS. Escobar heeft deze vrouwen niet alleen laten vermoorden, maar eerst laten verkrachten en vervolgens in stukken laten snijden. De volgende dagen vonden we verspreid over heel Medellin stukken van deze vrouwen terug. Ergens in een park lag een hoofd, in een vuilnisbak van een school een hand... 

“Een andere keer zijn we erin geslaagd om huiszoekingen te doen bij informanten van een sloppenwijk in Medellín. We hadden de mannen gewaarschuwd om niet terug naar huis te gaan, omdat we wisten dat Escobar wraak ging nemen. Maar een heleboel mannen keerde toch terug naar huis. Escobar heeft hen allemaal vermoord en in stukken gesneden. Kan je je voorstellen dat je dan naar zo’n wijk moet gaan om daar meer dan honderd lijken in de vuilnisbakken te gaan zoeken? En helaas zijn er zo duizenden gruwelverhalen te vertellen.”

Hoe kijkt u daarop terug? 

“Wat Escobar de Colombiaanse bevolking heeft aangedaan, is nog erger dan de gruweldaden van IS in Syrië. Dat je in een oorlog elkaar neerschiet, valt te begrijpen, maar doelbewust mensen en hun familieleden vermoorden en in stukken snijden is van een ander kaliber. Op een bepaald moment had Escobar aan een van zijn huurmoordenaars het bevel gegeven om een auto met 2000 kilogram dynamiet voor het politiekantoor in Bogota te laten ontploffen. Dat zou half Bogota van de kaart geveegd hebben. Zijn huurmoordenaar heeft uiteindelijk 500 kg dynamiet gebruikt, wat nog steeds resulteerde in een enorme ravage. Escobar heeft hem vervolgens teruggeroepen en vermoord. Nog een karaktertrek van Escobar was dat hij elke avond met een mooie maagd van vijftien jaar naar bed wou gaan. Deze meisjes werden door oudere dames van straten geplukt. Wie op zijn avances inging, kreeg goud, een auto of een klein appartement. Wie weigerde, werd samen met haar ouders vermoord.”

De familie Escobar beweert dat Pablo al zijn geld tijdens de oorlog opgebruikt heeft. Wat denkt u hierover?

“Op zijn hoogtepunt beschikte Pablo Escobar met zijn Medellín-kartel over 80 procent van de wereldwijde drughandel. Hij verdiende minstens 60 miljoen dollar per dag. Escobar had generaals, commandanten, paramilitairen, politici, rechters, bankiers, commandanten van de guerrilla en paramilitairen aan zijn zijde. Zonder twijfel had hij ook connecties in het buitenland, zoals in Cuba, Zwitserland en Argentinië. De VS hebben geprobeerd om zijn fortuin bloot te leggen, maar botste op grenzen. Er is geen twijfel over het feit dat een groot deel van het fortuin van Escobar in Cuba zit. De kans dat we hierover de waarheid gaan weten, is echter bijzonder klein. Neem nu de dood van Escobar alleen al. Ik heb hem samen met mijn collega Barragan gedood, maar toch bestaan hier al verschillende versies over. Volgens zijn familie had hij zelfmoord gepleegd en volgens sommigen was het een andere agent die hem had doodgeschoten. Rond Pablo Escobar zullen altijd mysteries blijven hangen.”