Beslist België eindelijk? Met vaccins alleen komen we er niet, we hebben vaccinaties nodig

Bijna een vol jaar is de wereld in de greep van Covid-19. Het besef is quasi overal doorgedrongen dat we om mensenlevens te redden en het zorgsysteem overeind te houden, verregaande maatregelen nodig hebben die een enorme impact hebben op onze vrijheden, onze manier van leven en hoe we met elkaar omgaan, en onze mentale gezondheid. 

Want met halve maatregelen komen we er niet, of zoals minister Vandenbroucke het onlangs zei: “Zachte heelmeesters maken stinkende wonden.” Alle hoop is gevestigd op de verschillende vaccins die in ontwikkeling zijn. 

Op dat vlak viel de voorbije weken goed nieuws te rapen: zowel de vaccins van Moderna en Pfizer/BioNTech, als het vaccin van AstraZeneca deden het zeer goed in verschillende studies. Hun goedkeuring zou er veel sneller kunnen komen dan initieel verwacht. Ook over andere vaccins zijn er veelbelovende geluiden te horen en wereldwijd is men bezig met de voorbereiding van de uitrol van de vaccinatieprogramma’s. 

Inderdaad, het is belangrijk zich te realiseren dat de vele miljoenen vaccins die in fabrieken liggen, in depots van de overheid of in diepvriezers in ziekenhuizen géén levens redden – die vaccins moeten toegediend worden, bij voorkeur zo snel mogelijk.

De landen om ons heen zijn volop bezig met de organisatie van hun vaccinatiecampagnes. In Nederland wil men tegen maart 2021 3,5 miljoen mensen vaccineren, waarbij voorrang gegeven wordt aan 60-plussers, mensen die tot een medische risicogroep behoren en mensen die instaan voor zorg van risicopatiënten en coronapatiënten. Er zijn al 25 miljoen veiligheidsnaalden aangekocht en ook de speciale diepvriezers voor het bewaren van het Pfizer-vaccin worden niet vergeten. 

Duitsland zal vanaf december over het hele land honderden vaccinatiecentra inrichten (in Berlijn onder meer in twee voormalige vliegvelden en een wielerstadion). Het Rode Kruis deed in de stad Ulm zelfs al een test om te zien of het mogelijk is om 120 mensen per uur te vaccineren. 

In het Verenigd Koninkrijk is men volop bezig met de planning en zal er gevaccineerd worden in de duizenden lokale vaccinatiecentra én in grote locaties zoals stadions; de volgorde van vaccinatie werd er reeds vastgelegd. 

Alhoewel ook in deze landen veel zaken nog onduidelijk zijn, is de filosofie zoals die verwoord werd door de Duitse minister van Volksgezondheid Jens Spahn, duidelijk: “Als er coronavaccins toegelaten en beschikbaar zijn, maar de organisatie voor het massale inenten is nog niet op orde, dan valt dat niet uit te leggen aan de bevolking.”

De situatie in België lijkt momenteel helaas minder duidelijk. Er is een advies van de Hoge Gezondheidsraad (9 juli) waarin de prioritaire doelgroepen voor vaccinatie geïdentificeerd worden. Er werd een Taskforce Vaccinatiestrategie opgericht en zeer algemene principes (o.m. dat de vaccinatie vrijwillig en gratis is en dat prioritaire groepen zullen worden bepaald op basis van wetenschappelijke adviezen en maatschappelijk debat) werden door de Interministeriële Conferentie Volksgezondheid vastgelegd op 16 november. 

Het vertrouwen van de politiek in deze Taskforce is groot, want minister Vandenbroucke ging zover om de “weddenschap” aan te gaan dat ze deze grote logistieke operatie tot een goed einde zal brengen en verklaarde “Als het niet lukt, mag u op mij schieten.” 

Uiteraard worden ook Belgische politici en experts geconfronteerd met onzekerheden en weten zij momenteel niet - net zoals hun collega’s in onze buurlanden - welke vaccins (en hoeveel) er wanneer zullen zijn. Toch leeft de indruk dat we op dit vlak achterop hinken t.o.v. van onze buurlanden en dat we in vergelijking met hen een stuk minder ver staan in de concrete uitwerking. De uitspraak van Margot Cloet (bestuurder van Zorgnet-Icuro) gisteren (“De vaccinatie wordt een heel grote logistieke klus. Ik weet niet of we daarop al goed voorbereid zijn.”) en de waarschuwing van Tom Van Hemelryck (CEO van PRG Central Europe, een bedrijf dat in Berlijn twee vaccinatiecentra bouwt) dat tussen de beslissing tot bouwen en uitvoering makkelijk twee maanden zitten, zijn daar duidelijke illustraties van. 

Het opzetten van een efficiënte vaccinatiecampagne én de communicatie daarover is ongelooflijk belangrijk om verschillende reden. De eerste en voor de hand liggende reden haalde ik hierboven al aan: vaccins op zich helpen ons niets vooruit, ze moeten ook toegediend worden. 

Een tweede reden is dat een succesvolle vaccinatiecampagne de enige sleutel is tot het definitief verslaan van dit virus. Het alternatief is van lockdown naar lockdown sukkelen met alle gevolgen vandien voor de economie en ons dagelijks leven. De tweede golf heeft duidelijk gemaakt dat we ons, in afwezigheid van een vaccin, niet erg veel vrijheid kunnen permitteren. 

De recente maatregelen van de federale overheid m.b.t. wat kan en niet kan tijdens de komende feestdagen maken dit pijnlijk duidelijk. Zoals de expertengroep “psychologie en corona” onlangs nog duidelijk maakte, kijken we allemaal uit naar het moment waarop de vaccinaties kunnen starten, maar omdat we daarover zelf geen controle hebben putten we er weinig motivatie uit. Ik ben er echter van overtuigd dat de bevolking moed kán putten uit en motivatie kán vinden in concrete (en eerlijke) informatie over de op handen zijnde vaccinaties. 

Dit is dan ook een oproep aan de verschillende overheden in ons land om de voorbereiding van de vaccinatiecampagnes een versnelling hoger te schakelen en om daarover op regelmatige basis te communiceren met de bevolking. Het wordt dringend tijd dat de overheden  in ons land uitleggen hoe ze dit plannen aan te pakken en de bevolking op regelmatige basis een update geven over de stand van zaken. 

Dit zou bijvoorbeeld deel kunnen gaan uitmaken van de persconferenties van Sciensano, zal helpen om de vaccin-aversie die bij sommigen aanwezig is te counteren en zal de bevolking bijkomend motiveren om de maatregelen die in afwachting van vaccinatie noodzakelijk zijn, te blijven opvolgen.