Regeringen hakken straks knoop door: wat weten we al over vaccinatiestrategie en welke scenario's liggen op tafel?

België heeft op dit moment 22.800.000 vaccins besteld bij 5 producenten, waarvan er 3 (Pfizer/BioNTech, AstraZeneca en Moderna) hun vaccin zo goed als klaar hebben. Als het Europees Geneesmiddelenagentschap en zijn Belgische tegenhanger (FAGG) de vaccins goedkeuren, dan zouden de eerste landgenoten begin januari gevaccineerd kunnen worden. Als de vaccins tenminste op tijd arriveren.

Bekijk het verslag uit "Het Journaal" hier en lees voort onder de video:

Een aantal vaccins zullen in ons land geproduceerd worden, maar de meeste komen uit het buitenland en zullen hier eerst moeten worden opgeslagen. Omdat de vaccins bewaard moeten worden bij koude temperaturen (het vaccin van Pfizer/BioNTech bij - 80 graden Celsius), zijn er niet veel plaatsen waar dat kan gebeuren. 

Vaccinoloog Pierre Van Damme van de Universiteit Antwerpen (UA) ziet verschillende mogelijkheden: “Een belangrijke speler is de Brusselse firma Medista, die gespecialiseerd is in het vervoer van medisch materiaal. Zij zijn het gewoon om vaccins te stockeren en hebben daar speciale ruimtes voor.  Daarnaast zijn er heel wat vaccinproducenten in ons land (Janssen, Pfizer,  GSK). Ook zij kunnen coronavaccins stockeren en zullen er bovendien ook zelf produceren. Daarnaast bekijken we of er ook vaccins kunnen worden opgeslagen in ziekenhuizen. Een aantal van hen heeft genoeg koelcapaciteit  om vaccins tijdelijk te bewaren tot ze verdeeld kunnen worden.” 

Hoe de verdeling van de coronavaccins zal gebeuren, is nog niet duidelijk.  Aan de UA is een denktank opgericht (Corona Vaccine Distribution) die 3 scenario's heeft bestudeerd.

In een eerste scenario worden de vaccins verdeeld aan de huisartsen, die ze ook toedienen. In een tweede scenario worden de vaccins toegediend in één centraal vaccinatiecentrum per provincie. In het laatste scenario gebeurt de vaccinatie in speciale vaccinatiecentra in de arrondissementen, of in huisartsenwachtposten waar verschillende artsen samenwerken. 

Het eerste scenario zou voor de meeste mensen het makkelijkste zijn. Maar toch is het volgens de denktank moeilijk te realiseren. "Mensen hoeven zich doorgaans niet ver te verplaatsen om naar hun huisarts te gaan", licht Roel Gevaers van de denktank toe. "Maar qua organisatie is het scenario niet haalbaar. De meeste vaccins worden geleverd in verpakkingen van 125 stuks die allemaal koel bewaard moeten worden. De meeste artsen hebben daar geen geschikte opslagruimte voor. Bovendien moet je de vaccins dan verdelen over duizenden adressen, wat qua transport nauwelijks te organiseren valt. Het risico dat er in dit scenario zaken foutlopen, is gewoon te groot."     

In het tweede scenario laat je mensen naar een centraal vaccinatiecentrum in de provincie komen. Het heeft als voordeel dat de vaccins maar verdeeld moeten worden over een beperkt aantal plaatsen, waar meteen ook de geschikte opslaginfrastructuur kan worden uitgebouwd. 

Maar in dat scenario schuilt ook een gevaar. "Uit studies blijkt dat mensen afhaken als ze zich voor een vaccin 15 tot 20 kilometer moeten verplaatsen", zegt Roel Gevaers. "Voor wat het coronavaccin betreft, komt daar nog bij dat mensen die afstand twee keer moeten afleggen. Want ze moeten na een eerste vaccinatie nog eens terug voor een tweede (de meeste coronavaccins worden toegediend in 2 dosissen, red.). Voor veel mensen is dat te veel. Je dreigt dus te eindigen met een lage vaccinatiegraad."

Het derde scenario is volgens de denktank het meest realistische. "Als je per arrondissement een vaccinatiecentrum inricht of werkt met huisartsenwachtposten, dan heb je maar een 40-tal punten nodig die met vaccins moeten worden bevoorraad",  rekent Gevaers voor. "Die centra of huiswachtenposten uitrusten met de nodige infrastructuur is geen al te groot probleem. Bovendien blijven ze voor de meeste mensen bereikbaar. Het scenario heeft dan ook onze voorkeur." 

Beluister het gesprek met transporteconoom Roel Gevaers in "De wereld vandaag" over de distributie van de vaccins (en lees voort onder de audio):

De vaccins zullen in de huisartsenpraktijken (-wachtposten) en vaccinatiecentra worden toegediend door huisartsen en verpleegkundigen.

Maar om honderdduizenden landgenoten te vaccineren zullen er veel handen nodig zijn. Het Wit-Gele Kruis biedt alvast hulp aan. De organisatie is gespecialiseerd in thuisverpleging en wil al haar verpleegkundigen een opleiding aanbieden om coronavaccins te kunnen toedienen. De meesten onder hen zijn al vertrouwd met vaccins. Maar om coronavaccins toe te dienen moeten er speciale richtlijnen gevolgd worden. 

Via de opleiding hoopt het Wit-Gele Kruis dat haar medewerkers klaar zullen zijn om te kunnen bijspringen als dat nodig is. 

Vandaag bepaalt de Interministeriële Conferentie Volksgezondheid  waarschijnlijk welke bevolkingsgroepen als eerste het coronavaccin krijgen toegediend.

Viroloog Steven Van Gucht (Sciensano) schetst het verwachte scenario: "Bewoners en personeel van woonzorgcentra komen als eerste aan de beurt, net als het medisch personeel in de ziekenhuizen. Daarna volgen de 65-plussers en mensen met ernstige gezondheidsproblemen. De rest van de bevolking volgt later. Het hele vaccinatieproces gaat hoe dan ook maanden in beslag nemen. In het beste geval zal een groot deel van de bevolking tegen de zomer gevaccineerd zijn. Maar alles hangt af van wanneer de bestelde vaccins precies beschikbaar zullen zijn."

Bekijk hieronder interviews uit "Het Journaal" met minister Frank Vandenbroucke (SP.A) en viroloog Steven Van Gucht.