Parlementsverkiezingen in Venezuela beloven nóg meer macht voor president Maduro
Vandaag gaan in Venezuela de stembureaus open en kunnen ruim 20 miljoen Venezolanen een nieuw parlement kiezen. Huidig parlementsvoorzitter en zelfverklaard interim-president Juan Guaidó is geen kandidaat en roept de bevolking op om de verkiezingen te boycotten. De Verenigde Staten, bondgenoten in Latijns-Amerika, en de Europese Unie bestempelen de verkiezingen als frauduleus en zullen de resultaten niet erkennen. Het Venezolaanse parlement is de enige instelling die niet in handen is van het Maduro-regime. De socialistische regeringspartij PSUV zal het nu hoogstwaarschijnlijk heroveren.
De vorige parlementsverkiezingen in Venezuela werden vijf jaar geleden overtuigend gewonnen door de oppositie en zo kwam er een einde aan 17 jaar chavistische hegemonie. (Nicolás Maduro’s voorganger Hugo Chávez kwam in 1998 aan de macht in Venezuela.) Maar ook al domineert de oppositie het parlement sinds 2015, haar macht bleef louter symbolisch. Het Venezolaanse Hooggerechtshof hield alle wetgeving tegen en in 2017 ontnam president Maduro het parlement alle bevoegdheden en droeg die over aan een constitutionele vergadering die loyaal is aan de regering.
In mei 2018 werd president Maduro herverkozen, maar volgens de oppositie waren de verkiezingsresultaten vervalst. Sindsdien staat Maduro internationaal onder druk om af te treden. Begin 2019 riep parlementsvoorzitter Juan Guaidó zichzelf uit tot interim-president, met de steun van de Verenigde Staten, verschillende Latijns-Amerikaanse landen en Europese lidstaten.
Maar twee jaar later zit Nicolás Maduro nog altijd stevig in het zadel, geruggesteund door Cuba, Rusland, China, en Iran. De frontale aanvalsstrategie van Guaidó heeft gefaald, zelfs de Amerikaanse president Donald Trump raakte z’n vertrouwen kwijt. Guaidó heeft geen regimewissel kunnen forceren. Pogingen tot staatsgrepen zijn mislukt, Amerikaanse huurlingen zitten in Venezolaanse gevangenissen. Guaidó’s mentor en partijgenoot Leopoldo López is eind oktober in het diepste geheim naar Spanje gevlucht.
Intussen zijn al 5 miljoen Venezolanen op de vlucht, de grootste exodus ooit in Latijns-Amerika. Venezuela blijft crisissen opstapelen, Amerikaanse sancties duwen het land nog verder de afgrond in. Zelfs in tijden van corona toont de VS geen genade. De sancties zouden al aan tienduizenden Venezolanen het leven gekost hebben. Venezuela heeft de VS aangeklaagd voor misdaden tegen de mensheid bij het Internationaal Strafhof in Den Haag.
De laatste tijd wordt Venezuela geteisterd door enorme brandstoftekorten omdat de VS alle export van benzine en diesel naar Venezuela verboden heeft. Oliemaatschappijen die toch brandstof zouden leveren of verruilen tegen ruwe olie, riskeren zelf zware sancties. Iran schoot te hulp, maar verschillende olietankers op weg naar Venezuela zijn in beslag genomen.
De frontale aanvalsstrategie van Juan Guaidó heeft gefaald, Maduro nog stevig in het zadel
Bij het Strafhof in Den Haag stapelen ook de aanklachten tégen Venezuela zich op. In september kwam daar nog een lijvig rapport bij van de VN-Mensenrechtenraad over executies, verdwijningen en foltering van al wie niet in de pas loopt van het regime. De VN houdt president Maduro en zijn regering verantwoordelijk voor die grove schendingen van de mensenrechten. Zelfs bij het Venezolaanse openbaar ministerie loopt een onderzoek tegen het brutale geweld van de FAES (Fuerza de Acciones Especiales), de speciale politie-eenheden van Nicolás Maduro.
Meer en meer is het gewone volk slachtoffer van staatsterreur. Er is sprake van een golf van repressie tegen linkse activisten die zich afkeren van de huidige regering. Er gaan bloedstollende verhalen rond over het neerslaan van boeren- en arbeidersprotesten. Die revoltes worden brutaal de kop ingeslagen, wat de verontwaardiging nog groter maakt.
Flink wat chavistas hebben het gehad met die repressie, de corruptie en de vriendjespolitiek van het regime. Ook de neoliberale bocht die Maduro genomen heeft om de crisis te bezweren slaat wonden bij de revolutionaire Venezolanen. Zij vinden dat Maduro het sociale project van Hugo Chávez verloochent. De opzichtige rijkdom van een nieuwe elite binnen de legertop en het staatsapparaat -de "boligarquía" in de volksmond (een samenvoegsel van Bolivariaanse revolutionairen en oligarchen)- is pervers in een land waar honger dagelijkse kost is.
Liever stemmen dan kogels
Er wordt gezegd dat het regime meer schrik heeft van de linkse dan van de rechtse oppositie. Die oppositie uit eigen rangen staat electoraal nog in de kinderschoenen maar is wel een nieuwe variant in het politieke spectrum. Tegelijk was de politieke versplintering nooit zo groot. In totaal schuiven 107 politieke partijen liefst 14.400 kandidaten naar voor. Er zijn 277 zetels te verdelen. 37 partijen steunen Guaidó in z’n boycot van de verkiezingen. Maar een heleboel rechtse partijen nemen wél deel aan de verkiezingen. Met de slogan "Liever stemmen dan kogels" keren ze Juan Guaidó de rug toe. Guaidó’s pleidooi voor een militaire interventie door de VS en z’n uitgesproken steun voor de Amerikaanse sancties zijn bij veel Venezolanen in het verkeerde keelgat geschoten. En als hij nu z'n voorzitterschap kwijtraakt, valt ook z'n legitieme aanspraak op het interim-presidentschap weg.
President Maduro belooft te vertrekken als de oppositie wint. Hoogmoed voor de val? Neen, want hij loopt amper risico op verlies. Maduro's zoon, Nicolás Ernesto, wordt ongetwijfeld één van de nieuwe volksvertegenwoordigers. Op 5 januari 2021 worden ze beëdigd, twee weken later is Joe Biden aan zet in de Verenigde Staten. Het Venezolaanse vraagstuk zal alleen maar complexer geworden zijn.
