In Rusland zijn ze al begonnen met vaccineren: ‘Ik vertrouw mijn regering’
Alsof het om een wedstrijd gaat, is Rusland begonnen met inenten, nog voordat de laatste testfase van het Russische vaccin is voltooid. President Poetin gaf persoonlijk de opdracht om van start te gaan. ‘Onze president heeft een militaire achtergrond. Hij is in staat om mensen dingen te laten doen die gedaan moeten worden.’
Het gebeurt niet elke dag dat er wereldgeschiedenis wordt geschreven in filiaal nummer 3 van polikliniek nummer 2 in een buitenwijk van Moskou. “Ik voel trots”, zegt Ljoedmila Velikonskaja, hoofd van het filiaal. “En kalmte.”
Met een presenteergebaar opent ze de deur van kamer nummer 203. Achter een tafel zitten twee mensen in witte jassen. Op de tafel liggen vijf ampullen met een doorzichtige vloeistof, net ontdooid uit de vrieskast die op min 18 graden Celsius draait.
Dit is Spoetnik-V, het Russische coronavaccin dat nog in de testfase zit, maar door president Poetin toch al in massacirculatie wordt gebracht. Zeventig poliklinieken in Moskou zijn zaterdag begonnen met de injectie van de bevolking.
Allereersten
“Ik ben niet zenuwachtig”, zegt de 58-jarige Irina op een van de twee zachte banken in de wachtkamer. “Ik vertrouw mijn regering.” Ze kreeg vrijdag een sms’je van de Moskouse overheid dat ze een afspraak kon maken, omdat ze als verpleegkundige voorrang krijgt bij de vaccinatie. Dat deed ze onmiddellijk, en dus behoort ze tot de allereerste gelukkigen, zo zegt ze zelf.
De wachtende op de andere bank heeft wel een verklaring waarom Rusland de mondiale primeur heeft. “In andere landen gaat het allemaal langzamer, want daar heb je meer bureaucratie, en misschien zijn ze daar bang voor grote rechtszaken als er bijwerkingen optreden”, zegt informaticadocent Andrej Sjalygin (42). “In Rusland is dat allemaal makkelijker.”
Poetin besloot woensdag niet langer te wachten op voltooiing van de derde testfase van Spoetnik-V, de fase waarin het vaccin voor het eerst wordt getest op een grote groep proefpersonen (40 duizend mensen). Hij gaf opdracht tot een vervroegd vaccinatieprogramma enkele uren nadat de Britse premier Johnson het begin van een vaccinatieprogramma aankondigde in het Verenigd Koninkrijk. Dankzij de spoedinrichting van 70 vaccinatieposten binnen drie dagen, heeft Rusland alsnog de primeur.
Eerst aan de beurt zijn zorgverleners, schooldocenten en andere ambtenaren die op drukke plekken werken, zoals schoonmakers. Op vertoon van paspoort en arbeidsovereenkomst kunnen zij zich gratis laten inenten bij hun polikliniek. Dat kan nu alleen in Moskou, maar in de komende weken ook in andere steden. Voor het einde van het jaar worden er 2 miljoen mensen ingeënt, verwacht de regering.
“Onze president heeft een militaire achtergrond”, zegt arts Ajvar Chamidoellin, verwijzend naar de KGB-jaren van Poetin. “Hij is in staat om mensen dingen te laten doen die gedaan moeten worden.”
Injectiekamer
Chamidoellin is normaal gesproken orthopedisch chirurg, maar is halsoverkop overgeplaatst naar polikliniek nummer 2 voor intakegesprekken met mensen die een vaccin willen. Hij vraagt of ze onlangs andere injecties of longklachten hebben gehad, en of ze van plan zijn om in de komende drie maanden een kind te verwekken. Is het antwoord op een van die vragen ‘ja’, dan gaat de vaccinatie niet door. Mensen jonger dan 18 en ouder dan 60 vallen ook af – de gezondheidsgevolgen voor hen zijn nog te onzeker.
Wie wel door mag naar de injectiekamer, krijgt van Chamidoellin het advies om 42 dagen geen alcohol te drinken, buitenshuis overal een mondkapje te dragen en sociale contacten streng te beperken. Het duurt immers 21 dagen tot een tweede injectie en dan nog eens 21 dagen tot er sprake moet zijn van immuniteit. De Russische producent zegt dat het vaccin in 95 procent van de gevallen werkt. Buitenlandse wetenschappers zeggen dat Rusland te weinig data deelt om conclusies te trekken over het vaccin.
Druk heeft Chamidoellin het nog niet. Halverwege de middag zijn er 30 mensen langs geweest, terwijl er capaciteit is voor 105 vaccinaties per dag. Maar dat heeft volgens hem niet te maken met terughoudendheid onder de bevolking. “Mensen gaan liever niet op de eerste dag, omdat ze misschien denken dat er pers aanwezig kan zijn.”
Bonussen
Zelf heeft Chamidoellin zich al laten inenten tijdens de testfase. “Ik heb een paar dagen verhoging gehad, maar dat is normaal na vaccinaties. Ik heb geen moment getwijfeld aan de effectiviteit.”
Maar peilingen laten zien dat de Russische bevolking er verdeeld over is. Meer dan de helft van Russen is niet van plan zich te laten injecteren met Spoetnik-V, aldus een peiling in eind oktober. Om voldoende proefpersonen te verzamelen, beloofden overheidsinstellingen bonussen aan ambtenaren die zich opgaven voor de testfase.
Ondertussen wordt de Russische zorg verpletterd door een tweede golf die nu al drie maanden blijft aanwellen. In het hele land kampen ziekenhuizen met tekorten aan bedden en artsen. Patiënten liggen soms op gangen of kunnen helemaal niet worden opgenomen. Ook in Moskou zijn corona-afdelingen overvol, expositiehallen zijn ingericht als noodhospitalen. Dit weekend waren er nieuwe besmettingsrecords. De regering meldt 43 duizend coronadoden, maar statistieken laten zien dat er sinds de pandemie sprake is van een oversterfte van 123 duizend mensen.
De regering sluit een nieuwe lockdown uit om de economie te sparen. Schoolgebouwen zijn op veel plekken gesloten, maar cafés, winkels en concerthallen blijven open. Een rapconcert in Sint-Petersburg trok vorige week 20.000 bezoekers.
“Onder mijn collega’s zijn heel veel besmettingen”, zegt Irina, de verpleegkundige in de wachtkamer. “En ik ben al een dame op leeftijd.” Andrej Sjalygin, de andere wachtende: “Het is geen kwestie van trots dat we de eersten zijn met een vaccin. Het is een kwestie van noodzaak.”