Vorige maand was wereldwijd de warmste novembermaand ooit gemeten, Europa beleefde absolute recordherfst

Copernicus is gelinkt aan de Europese Unie en werd opgericht om de weer- en klimaatevolutie - Europees en wereldwijd - nauw op te volgen, en beleidsmakers en bedrijven zo een duidelijk beeld te brengen van de evolutie in het kader van eventuele maatregelen. De laatste cijfers voor de voorbije maand november zijn opnieuw opvallend: het blijkt de warmste november ooit gemeten te zijn. 

Dit keer was de marge ook niet zo klein als dat anders wel eens is. November 2020 bleek 0,13 graden Celsius warmer dan de vorige mijlpaal, die werd gezet in 2016 en geëvenaard werd vorig jaar. 

De maand november bleek 0,77 graden warmer dan het gemiddelde voor de periode 1981-2010. Die afwijking, de zogenoemde temperatuursanomalie, is heel hoog: ze komt op de vierde plaats op een lijst van afwijkingen voor welke maand dan ook. Alleen februari en maart 2016 en februari 2020 waren "extremer" met, toen ook, veel te warme temperaturen voor het langjarig gemiddelde. 

"Het is een heel stevig record", zegt meteoroloog David Dehenauw van het KMI. "En het is zeer opvallend omdat we eigenlijk in een periode van La Niña zitten, met lagere zeewatertemperaturen in het tropische deel van de Grote Oceaan." 

0,77 graden lijkt misschien niet veel, maar voor temperatuursdata op wereldvlak zijn de verschillen sowieso veel kleiner, en weegt zelfs een tiende van een graad relatief zwaar. Ter vergelijking, de voorbije maand oktober was wereldwijd de op twee na warmste, de opwarming van ons klimaat zet zich dus heel duidelijk voort. 

In grote delen van de wereld was het warmer dan normaal in november. Noorwegen bijvoorbeeld evenaarde de warmste november ooit, en ook Zweden en Finland hadden een warme november. De opwarming gaat nu eenmaal sneller in de koudste gebieden. Zo is ook de rode zone in de Alpen te interpreteren. 

Uitzonderlijk warm was het ook in grote delen van Siberië en Alaska, en op het Tibetaanse plateau. In de Verenigde Staten beleven de staten Arizona, New Mexico en Florida een bijzonder warm jaar: het gemiddelde van januari tot oktober was het hoogste tot nu toe.

De wereldwijde temperatuursafwijkingen voor de maand november zijn duidelijk te zien op onderstaande kaart van Copernicus (blauw betekent onder het gemiddelde, hoe roder, hoe warmer). 

Voor Europa zelf was november geen absoluut 'record', de maand komt wel op een gedeelde tweede plaats op een lijst van warmste novembers ooit. Toch lag de temperatuur 2,2 graden boven het langjarig gemiddelde van 1981 tot 2010. 

Copernicus heeft ook de algemene cijfers berekend voor de hele weerkundige herfst (september tot en met november) en die 'scoorde' wél nooit zo hoog. De gemiddelde temperatuur lag 1,9 graden boven het gemiddelde 1981-2010. De vorige uitschieter, die van de herfst van 2006, werd daarmee met 0,4 graden extra van het bord geveegd. 

De onderstaande grafiek toont de afwijking van de gemiddelde temperatuur tegenover de periode 1981-2010. De laatste tien jaar lag die altijd boven dat gemiddelde (rode balkjes).  

2020 wordt een van de warmste jaren uit de geschiedenis van de mensheid. Het Wereld-Meteorologisch Instituut (WMO) denkt dat 2020 in de top 3 van warmste jaren ooit komt sinds de metingen begonnen in 1850.  

Carlo Buontempo, directeur van de Copernicus-dienst voor klimaatverandering, noemt de nieuwste cijfers "in lijn met de klimaatverandering" maar vraagt specifieke aandacht voor de noordpool, waar de opwarming zich aan sneltempo doorzet, "onrustwekkend" zegt hij.. Intussen beleven delen van Australië, dat nog maar net aan de zomer begint, een hittegolf waarbij 48 graden Celsius werd opgetekend in Andamooka, eind november. 

Sydney en delen van de deelstaat New South Wales beleefden zelfs al een warme periode midden-november, met temperaturen rond 40 graden. (hoofdfoto en foto onder). Op Fraser Island gingen dan weer grote stukken bos in vlammen op. Buontempo hoopt dat de laatste cijfers beleidsmakers kunnen aansporen om verder actie te ondernemen.