Akkoord over betonstop bereikt: bouwen wordt moeilijker, maar het kan nog

De Vlaamse regeringspartijen N-VA, Open Vld en CD&V hebben een akkoord bereikt over de zogenaamde ‘betonstop’. De beslissing gaat voor alle duidelijkheid niet over de bouwgronden in woongebieden. Wie daarop wil bouwen, kan dat nog steeds doen. Maar er is in Vlaanderen ook twaalfduizend hectare aan woonuitbreidingsgebied, waarvan zo’n tweeduizend hectare in de provincie Antwerpen. Op het gewestplan zijn die gebieden in het rood-wit gearceerd. Het gaat vooral over weiden en akkers, waarvan de mogelijkheid bestaat om er ooit bouwgrond van te maken.

Wie daar plannen voor heeft, moet die misschien opbergen. “We hebben beslist dat een woonuitbreidingsgebied niet meer zonder een grondig debat mag worden omgezet naar woongebied”, zegt Vlaams parlementslid Koen Van den Heuvel (CD&V). “Nu kan dat vaak heel eenvoudig gebeuren door een beslissing van het schepencollege. Maar in de nieuwe regeling kan het alleen via de opstelling van een Ruimtelijk Uitvoeringsplan (RUP) of een vrijgavebesluit. Dat betekent dat er altijd een debat moet zijn in de gemeenteraad en dat er altijd openbare onderzoeken moeten gebeuren waarbij bijvoorbeeld het natuurbehoud wordt afgewogen tegen het bouwen van extra woningen.”

Waardeverlies wordt volledig vergoed

Het wordt dus moeilijker om woningen in woonuitbreidingsgebied te bouwen, maar het wordt niet onmogelijk. Als een gemeentebestuur beslist om woonuitbreidingsgebied daarentegen om te zetten in open ruimte, kan dat veel geld kosten. “In dat geval verliest de grond aan waarde. De eigenaars zullen voor dat waardeverlies 100% worden vergoed. Dat geld komt van de gemeentebesturen”, zegt Koen Van den Heuvel.

Die volledige vergoeding is nieuw. Tot hiertoe kregen eigenaars slechts een gedeelte van het waardeverlies uitbetaald, en het gebeurde niet automatisch. In de nieuwe regeling wordt het geld wel automatisch toegekend. “Ambtenaren van landscommissies zullen het waardeverlies schatten”, zegt Koen Van den Heuvel. “Ze houden daarbij rekening met enkele principes, bijvoorbeeld dat binnengebieden die niet aan een rijbaan liggen, minder waard zijn dan gronden die wel een goede ontsluiting hebben.”

Gemeentes kunnen wachten tot 2040

Veel gemeentebesturen zitten krap bij kas. Zullen ze wel bereid zijn om vergoedingen aan eigenaars te betalen om zo open ruimte te creëren? “Dat kan zeker, want veel gemeentes zullen hun klimaatdoelstellingen willen halen”, zegt Koen Van den Heuvel. “Maar ze kunnen ook beslissen om woonuitbreidingsgebieden te behouden en er dus niks mee te doen. Als een zone in 2040 nog steeds woonuitbreidingsgebied is, maakt de Vlaamse overheid voor die gebieden een Gewestelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan. Het is de intentie dat de overheid daar dan open ruimte van maakt. Vanaf 2040 wordt het waardeverlies aan grondeigenaars door de Vlaamse overheid betaald.”

De nieuwe regeling gaat volgend voorjaar officieel in, als het huidige akkoord definitief is goedgekeurd door het Vlaams Parlement.