Alle 27 Europese staatshoofden en regeringsleiders hebben donderdagavond het licht op groen gezet voor de Europese meerjarenbegroting 2021-2027 en het coronaherstelfonds, samen goed voor 1.800 miljard euro. De Hongaarse en Poolse premiers Viktor Orban en Mateusz Morawiecki hebben dus hun veto’s opgeheven.
Orban en Morawiecki stortten de EU vorige maand in een crisis toen ze njet zeiden tegen het meerjarig financieel kader van de Unie én tegen het coronaherstelfonds (NextGenerationEU). Ze deden dat omdat ze niet opgezet waren met het nieuwe rechtsstaatmechanisme.
Op de top lag donderdag een compromisvoorstel klaar, dat werd uitgewerkt door Europees voorzitter Duitsland. De tekst verduidelijkt dat het rechtsstaatmechanisme enkel gelinkt is aan de bescherming van de Europese begroting en dat de procedure objectief en onpartijdig is en alle lidstaten gelijk behandelt.
Om 19 uur kwam donderdag de bevestiging dat alle 27 leiders – dus ook Orban en Morawiecki – het licht op groen hebben gezet voor de meerjarenbegroting en het herstelfonds. De verklaring die nu aan het rechtsstaatmechanisme wordt toegevoegd, werd dus ook aangenomen. ‘Nu kunnen we starten met de implementering en met de heropbouw van onze economieën’, twitterde Charles Michel.
Hoe de verklaring precies geformuleerd is, is nog niet bekend. Voor de top van start ging vroegen de leiders van de Benelux-landen, dus ook Belgisch premier Alexander De Croo, om meer uitleg. Ze wilden zich er onder meer van verzekeren dat het mechanisme door het compromis met Boedapest en Warschau niet afgezwakt wordt en dat het zo snel mogelijk van start gaat.
‘We hebben gewonnen’
Het compromis dat de Europese leiders donderdag gesloten hebben wordt door de premiers van Polen en Hongarije als een overwinning geclaimd.
Volgens de Poolse eerste minister Mateusz Morawiecki gaat het zelfs om een ‘dubbele overwinning’. ‘Enerzijds kan de Europese begroting van start gaan en daaruit zal Polen 770 miljard zloty (174 miljard euro) ontvangen. Anderzijds zijn we van deze fondsen verzekerd omdat het conditionaliteitsbeginsel met erg precieze criteria beperkt werd.’ Dat beginsel is het zogenaamde rechtsstaatmechanisme, dat in financiële sancties voorziet voor lidstaten waar de principes van de rechtsstaat geschonden worden.
Ook de woordvoerder van de Hongaarse premier Viktor Orban zei in een reeks tweets dat ‘we gewonnen hebben’: ‘We hebben kunnen voorkomen dat begrotingsmaatregelen gebruikt werden om Hongarije beslissingen op te dringen die het niet wil’.
Orban en Morawiecki lieten donderdagavond hun veto tegen de meerjarenbegroting en het herstelfonds vallen omdat de andere leiders akkoord gingen met een verklaring die aan het rechtsstaatmechanisme wordt toegevoegd. Daarin staat dat het mechanisme enkel gelinkt is aan de bescherming van de Europese begroting en dat de procedure objectief en onpartijdig is en alle lidstaten gelijk behandelt. De Europese Commissie zal ook een draaiboek opstellen waarin de procedure wordt toegelicht.
