‘Geen goede zaak’: Vlaanderen is niet tevreden over Europees klimaatakkoord

Voor de Vlaamse regering-Jambon mochten de Europese klimaatdoelen 2030 omhoog (van -40 procent uitstoot naar -55 procent) op twee voorwaarden. Lidstaten die het goedkoopst en het snelst hun schadelijke uitstoot kunnen verlagen – in de eerste plaats Centraal-Europese landen zoals Polen en Hongarije – moesten de grootste inspanningen leveren. En ‘gebuisde’ lidstaten moesten hun tekort kunnen afkopen. Graag ook via investeringen buiten de Unie.

Die eerste voorwaarde is niet opgenomen in de finale tekst van het akkoord. Of althans niet volgens de Vlaamse interpretatie hiervan. “Uit een eerste analyse blijkt dat de goedkeuring werd gegeven aan een tekst die de Vlaamse kernministerraad maandagochtend nog afwees en amendeerde”, luidt het op het kabinet van Vlaams minister van Klimaat Zuhal Demir (N-VA).

Zelf tweet Demir dat “de Vlaamse vraag naar rechtvaardige spreiding van inspanningen geen gevolg kreeg tijdens de EU-top”. Volgens haar “blijft Vlaanderen achter zonder duidelijke garanties over de verdere uitwerking van de Europese ambitieverhoging – geen goede zaak”.

In onze federale staat wordt een nationaal klimaatstandpunt bepaald door het federale niveau en de deelstaten. Tijdens een conclaaf maandagmiddag werd op vraag van de regering-Jambon vastgelegd dat België zou ijveren voor de twee Vlaamse eisen. Volgens bronnen dicht bij de onderhandelingen heeft Alexander De Croo, die als premier België vertegenwoordigt op de EU-top in Brussel, dit ook gedaan. Maar dus zonder succes – opnieuw: althans in Vlaamse ogen. 

‘Hard onderhandeld’

Vanuit de federale regering wordt namelijk een ander verhaal verteld over het nieuwe klimaatakkoord. Daar klinkt het dat er “hard onderhandeld” is door België de voorbije uren en dagen. De Croo zou de hele nacht, samen met Scandinaven, geijverd hebben voor kostenefficiëntie.

“Alle afspraken die gemaakt zijn met Vlaanderen zitten wel degelijk in het finale akkoord. Er is aandacht voor de verdeling van de inspanningen binnen Europa en er zullen extra mogelijkheden zijn voor lidstaten die hun doelen tegen 2030 zelf niet halen”, reageert een goedgeïnformeerde bron. “Hier wordt een spijtig politiek spel gespeeld door minister Demir.”

In de loop van 2021 moeten het federale niveau en de deelstaten samen beslissen wie wat doet om België te vergroenen richting 2030. Door nu positie in te nemen tegen de verhoging van de ambitie lijkt Demir zich op te maken voor beenharde intra-Belgische onderhandelingen. De lastenverdeling voor de klimaatdoelen 2020 kwam er pas na jarenlang politiek getwist.

Een groene bron: “In het akkoord staat letterlijk dat Europa rekening zal houden met ‘de specifieke nationale omstandigheden waar lidstaten in verkeren’ en dat ‘klimaatdoelen collectief zullen behaald worden, op de meest kostenefficiënte manier’. Dat komt dus overeen met de Vlaamse vraag. Het is misschien niet letterlijk het tekstvoorstel van Vlaanderen, maar een Europees akkoord wordt gemaakt onder 27 lidstaten en niet gedicteerd door een gewest.”

Premier De Croo laat het voorlopig niet aan zijn hart komen. In een tweet reageert hij dat er “een ambitieus klimaatakkoord is, na eensgezinde Belgische klimaatafspraken eerder deze week”. Volgens de liberale premier is “de duurzaamheidsrevolutie ook een technologische revolutie, een economische kans die we als België moeten grijpen”. De klimaatdoelen 2030 zijn een tussenstap naar een volledig klimaatneutraal Europa tegen het midden van de eeuw.

Federaal minister van Energie Tinne van der Straeten (Groen) reageert dat “de afgelopen 10 jaar de warmste ooit gemeten waren” en dat het nu tijd heel dringend is voor “klimaatactie”.

Actie zal er inderdaad nodig zijn. Tegen het voorjaar zal België normaal weten welk traject ons land moet afleggen richting 2030. Wellicht zal het gaan om een vermindering van de uitstoot tussen 40 en 45 procent. Vervolgens moet deze inspanning intra-Belgisch verdeeld worden. Tot slot moeten de verschillende bestuursniveaus hun bestaande klimaatplannen aanscherpen. 

Binnen de Vlaamse regering wordt intussen ook toegegeven dat de kritiek van Demir op de verhoging van de klimaatdoelen “wellicht iets te scherp en te voortvarend” is. Bij coalitiepartner CD&V klinkt het dat De Croo degelijk werk heeft geleverd en dat het glas halfvol lijkt.