Verbijstering nadat Sint superverspreider blijkt en 75 besmettingen veroorzaakt, ook in andere wzc’s van dezelfde groep kwam een Sint op bezoek

Burgemeester Wim Caeyers (CD&V) sprak in een eerste berichtgeving van een inschattingsfout van het woonzorgcentrum. “De activiteit was vooraf niet afgestemd met de crisiscel, anders had er een negatief advies gevolgd”, zei hij. Hoewel hij het niet eens was met het bezoek, verzekerde hij wel dat de coronamaatregelen in acht waren genomen.

Wat later bleek echter dat de directie van het woonzorgcentrum geen volledig correcte info had gegeven. Op foto’s is te zien hoe de Sint niet voldoende afstand bewaarde en de bewoners geen mondmasker droegen, terwijl dat wel zo was gecommuniceerd. “Het gemeentebestuur ontving bij het opvragen van informatie de verkeerde gegevens van de directie van woonzorgcentrum Hemelrijck over de omstandigheden waarin de sinterklaasactiviteit plaatsvond. We betreuren dit ten zeerste. Er is sprake van een totaal onverantwoorde organisatie”, liet de burgemeester later verstaan. “De foto’s tonen toch echt wel iets anders dan wat de directie ons verteld heeft. Als zoiets gebeurt, is het beter om helder te communiceren.”

“We beseffen dat de directie dit met de beste bedoelingen heeft georganiseerd en de maatregelen wel trachtte te respecteren. Maar zij moeten toch ook weten hoe moeilijk dat is met die doelgroep van oudere mensen, die bovendien al weken geen bezoek meer hebben gehad of lichte dementie hebben. Ze hadden beter de Sint buiten het gebouw laten rondgaan of een personeelslid gevraagd om Sint te spelen”, oordeelt de burgemeester. “Maar gedane zaken nemen geen keer. Ik zet nu mijn blik vooruit op de komende weken om de situatie zo goed mogelijk op te lossen.”

Inmiddels heeft het rusthuis met ondersteuning van het lokale bestuur, het Heilig Hartziekenhuis en het Vlaams Agentschap voor Zorg en Gezondheid cohorten opgestart om de besmette en niet-besmette bewoners gescheiden te houden. De gelijkvloerse afdeling met dementerende bewoners, waarvan er vijftien besmet zijn, werd georganiseerd als groepscohorte. Voor de besmette bewoners op de eerste en tweede verdieping is er cohortzorg per gang. De meeste besmette bewoners wonen echter in de zorgflats, verspreid over de verschillende verdiepingen. Zij verblijven in quarantaine op hun kamer, waar een sas werd voorzien zodat het personeel op een veilige manier beschermingsmateriaal kan aan- en uittrekken. 

Voorlopig vertonen de meesten van de 61 positieve bewoners geen ziektesymptomen. Een van hen wordt beademd en enkele andere bewoners hebben lichte koorts. Helaas is er de afgelopen 24 uur een bewoner, die reeds palliatieve zorg kreeg, bezweken aan het virus. De niet-besmette bewoners worden meteen getest als ze ziek worden. Ook zal er elke week een preventieve grootschalige testafname gebeuren bij alle niet-besmette bewoners en personeelsleden. De eerstvolgende testafname gebeurt op vrijdag 18 december. De gezondheid van de bewoners wordt op de voet gevolgd, zodat zij bijkomende medische verzorging kunnen krijgen als dat nodig is. “Binnen het Ziekenhuisnetwerk Kempen is er momenteel zeker nog voldoende capaciteit ter beschikking om ernstig zieke bewoners op te nemen”, verzekert de burgemeester. 

Van de veertien personeelsleden die positief testten, vertonen er vier ziektesymptomen. “Op dit moment beschikt het woonzorgcentrum nog over voldoende medewerkers om de zorg te garanderen, mede dankzij het bijkomend inschakelen van interimkrachten en jobstudenten. Daarnaast bekijkt het woonzorgcentrum de komende dagen het aanbod van het Rode Kruis om zogeheten crisis- en noodvrijwilligers in te zetten.” 

“Ik houd mijn hart vast voor wat nog komt. Het worden voor de bewoners wel nog erg donkere dagen nu de feestdagen eraan komen en ze absoluut geen bezoek kunnen ontvangen. Ook het personeel zit in zak en as omdat al hun harde werk van de afgelopen maanden nu overschaduwd wordt door dit spijtige voorval. Mijn gedachten zijn bij hen allemaal”, besluit hij. 

“Hoe dwaas dit initiatief was? Het toont vooral aan hoe onnodig het is om risico’s te nemen”, reageert viroloog Marc Van Ranst. “Dit initiatief is zonder twijfel met de beste bedoelingen genomen, maar blijft onnodig, zeker op uitbraakgevoelige plekken wat woonzorgcentra toch zijn.” Dat bewoners geen mondmasker droegen, en het gegeven van de Sint die mogelijk niet voldoende afstand hield, doet ernstige vragen oproepen. “Eveneens belangrijk in deze is de vraag: hoe goed geventileerd waren de ruimten die de goedheiligman bezocht?”, aldus Van Ranst. “Enkel zo vermijd je een opbouw van aerosolen, waarvan geweten is dat ze het virus eveneens kunnen verspreiden.”

De Sint werd vertolkt door de zoon van een van de bewoners, die tevens regelmatig een handje komt helpen als vrijwilliger. Hij was een vertrouwd persoon voor het woonzorgcentrum dus de directie besloot dat het dan geen kwaad zou kunnen om hem te laten langsgaan om de bewoners een hart onder de riem te steken. De man vertoonde op het moment van het bezoek geen symptomen, maar bleek achteraf wel besmet te zijn én superverspreider van het virus. Hij was ook niet getest voor zijn optreden als goedheiligman. 

Van Ranst wijst er wel op dat vandaag nog op geen enkele manier is bewezen dat de groepsbesmetting daadwerkelijk door de Sint werd veroorzaakt. Eén positieve bewoner of personeelslid in de ruimte kon het virus evenzeer vrolijk overdragen. “Feit is wel dat deze Sint positief testte, én een hoge lading virale partikels in zijn luchtwegen bleek te hebben – met de Sint haalde het WZC dus een typische superverspreider in huis.”

“Alle voorzorgsmaatregelen ten spijt, het blijft onnodig in deze fase waarin het virus nog hevig rondwaart risico’s te nemen. Men had de bewoners rond 6 december ook op een andere manier verstrooiing kunnen bezorgen. Het goede nieuws: er zijn dit jaar geen stoute senioren. Het slechte: er zijn nu 61 kwetsbare mensen ziek geworden, wat wellicht vermeden had kunnen worden.”

Zorggroep Armonea liet ondertussen al weten dat de bewoners inderdaad geen mondmasker droegen, terwijl dat in een eerste berichtgeving wel zo werd gezegd. “De bewoners zaten in hun leefbubbels. Voor hen was het dus niet nodig om een mondmasker op te zetten. Mondmaskers dienen toch vooral om anderen te beschermen. De Sint zelf heeft wel altijd zijn mondmasker opgehad”, zegt Jannes Verheyen, woordvoerder van Armonea. Ook op een foto die op sociale media circuleert, is dat te zien. 

De Antwerpse gouverneur Cathy Berx verklaarde in de ‘Gazet van Antwerpen’ dat de man elke kamer apart bezocht had, maar ook dat spreekt de directie van het woonzorgcentrum nu tegen. “De coronamaatregelen zijn wel gerespecteerd tijdens het bezoek. De Sint is alleen in gemeenschappelijke ruimtes geweest en heeft geen kamers betreden. Bewoners hebben wel cadeautjes gekregen in hun kamer, maar die werden uitgedeeld door de pieten, die gespeeld werden door twee van onze ergotherapeuten. Zij kwamen dus sowieso al in contact met de bewoners”, zegt de woordvoerder. 

“Voor de medewerkers is dit alvast geen leuke situatie”, zegt hij. “Zij hebben de afgelopen maanden hard gewerkt en zijn erg geschrokken door wat er gebeurd is. Dat maakt ook dat zij zeer gemotiveerd zijn om het virus weer buiten te krijgen.” 

Op sociale media regent het negatieve reacties van verontwaardigde familieleden. Niet alleen de beslissing om het sinterklaasfeest te laten doorgaan, maar ook de communicatie achteraf wordt scherp veroordeeld. 

“Ik vind het heel jammer dat we dit via sociale media moeten vernemen. Ze hadden op z’n minst eens kunnen bellen naar een familielid. In de app stond wel een berichtje, maar daar moet je dan toevallig gaan kijken. Daar stond te lezen dat de besmettingen mogelijk gelinkt worden aan het bezoek van Sinterklaas”, zegt Kirsten Bueckenberghs, dochter van een bewoner. 

Op basis van de foto’s, die alleen beschikbaar zijn voor bewoners en familieleden, oordeelt zij ook dat de maatregelen niet voldoende gerespecteerd werden. “Het is spijtig dat de directie de zaak minimaliseert en liegt over het mondmaskergebruik, de afstandsregel van 1,5 meter en dat de Sint alleen in gemeenschappelijke ruimtes is geweest. Ze moeten hun fouten durven toegeven, zeker bij fouten zoals deze.” 

Ook andere familieleden laten hun ongenoegen blijken. Zij hebben de bewoners al weken niet meer kunnen bezoeken, maar de Sint mag dan weer wel langskomen. “Ik denk dat de bewoners meer hebben aan een bezoek van een familielid”, klinkt het. Bovendien kunnen ze niet begrijpen dat de kindervriend dit jaar niet langs mocht gaan op de scholen en verenigingen, maar in het rusthuis wel welkom was en dat terwijl het toch om een groep ouderen gaat, vaak met onderliggende aandoeningen als hartproblemen of diabetes. 

De reacties zijn dan ook niet mild voor de directie. “Hoe halen ze het in hun hoofd om dit wel door te laten gaan? De directie had beter moeten weten. Zij zijn in de fout gegaan en hebben niet gecommuniceerd naar de familie en geen juiste informatie gegeven aan gemeente Mol.” 

Daarnaast krijgt ook de Sint lelijke uitspraken naar het hoofd geslingerd op sociale media. Gemeente Balen, waar de man woont, reageert geschokt en roept op om de beledigingen te stoppen. “De Sint is zelf erg aangedaan van dit voorval en moet dit zelf kunnen verwerken zonder ook nog eens al die commentaren te moeten lezen. Of dit nu verstandig was of niet, laten we in het midden, maar wat er gebeurt op sociale media richting de hulpsint, is niet oké”, klinkt het. De gemeente benadrukt dat de man niet wist dat hij corona had en dat zijn optreden als Sint met de beste bedoelingen gebeurde. “Wij duiden hier geen schuldigen aan, maar iemand publiek aan de schandpaal nagelen, is een vorm van digitaal pesten. Het bestuur is hierin duidelijk: pesten, onder eender welke vorm, kan en mag niet gebeuren.” 

Lees ook: INTERVIEW. Minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) na de ‘toiletrel’: “Ik had niet gedacht dat ik nu al ‘The Washington Post’ zou halen” (+)