“Covid-19 heeft een geur”: deze snuffelhonden kunnen het coronavirus detecteren

Op een landelijk bedrijventerrein, een paar kilometer van het Britse Milton Keynes, staan in een helder verlichte kamer vier metalen bekers. Eén daarvan bevat een zogenaamde ‘trainingsgeur’. Labrador Billy komt de kamer binnen gewandeld gevolgd door zijn trainer Jess. De hond snuffelt aan alles -meubels, mensen en de bekers- terwijl hij wild in het rond kwispelt met zijn staart. Als hij aan de beker met de trainingsgeur ruikt, geeft de andere trainer Jayde, met een klikgeluid aan dat de hond geslaagd is. Billy wordt beloond met zijn favoriete speeltje, een rubberen bal, en een compliment. “Brave jongen”, luidt het trots.

Het is niet meteen duidelijk hoe goed Billy is. Vond hij de geur echt? Of maakte Jayde gewoon een geluid toen Billy snuffelde aan het juiste bekertje? Het is nog maar de tweede trainingssessie, maar de trainers - Jess, Jayde en Mark- hebben hoge verwachtingen van Billy. Na nog een paar oefeningen, wordt het duidelijk dat hij snel de juiste beker vindt. 

Claire Guest, een gedragspsycholoog die een grote interesse heeft in de relatie tussen mens en hond, richtte Medical Detection Dogs op. Ze leidt er honden op om het coronavirus op te sporen. Het begon allemaal toen een vriendin van Claire haar vertelde over haar Dalmatiër die steeds opnieuw aan een van haar moedervlekken snuffelde. De vriendin ging naar de huisarts, liet de moedervlek verwijderen en kreeg te horen dat ze een kwaadaardig melanoom had. 

“Vanaf dat moment wilde ik bewijzen dat honden kanker en andere ziektes kunnen ruiken”, zegt Claire aan ‘The Guardian’. Ook zij trok naar de huisarts nadat een hond tijdens een van de trainingen zich voortdurend vreemd gedroeg in haar buurt. “Om een lang verhaal kort te maken. Ik kreeg de diagnose borstkanker in een vroeg stadium”, getuigt Claire.

Dankzij de geurreceptoren die in het reukslijmvlies zitten, kunnen we geuren onderscheiden en onthouden. Wij hebben een schamele 5 miljoen receptoren, honden tot wel 300 miljoen. Die zijn ook nog eens drie keer meer gevarieerd, zodat een hond erg complexe geursignalen kan ontcijferen.

De afgelopen jaren kreeg ze onverbiddelijk te maken met scepsis uit verschillende hoeken. Claire refereert aan een wetenschappelijke studie uit 2004, gepubliceerd in het toonaangevende wetenschappelijke tijdschrift BMJ, waarin wordt aangetoond dat honden blaaskanker kunnen detecteren. Eerder werkte Claire al samen met professor James Logan aan de London School of Hygiene & Tropical Medicine en professor Steve Lindsay van de afdeling biowetenschappen van Durgham University, aan een succesvol project waarbij honden getraind worden om malaria op te sporen. Toen het coronavirus uitbrak, ging Claire opnieuw aan de slag met Logan en Lindsay. 

James Logan werkt al twintig jaar in ziektebestrijding en heeft net als Claire een grote interesse in geuren die gelinkt kunnen worden aan een ziekte. “Er zijn historische rapporten van medische professionals die mensen diagnosticeerden door er gewoon aan te ruiken”, vertelt hij. “In documenten staat te lezen dat gele koorts naar een slagerij zou ruiken en tuberculose naar oud bruin brood.” Logan verduidelijkt dat virussen zelf geen geur produceren. “Maar wanneer het virus onze cellen heeft geïnfecteerd, kan dit een domino-effect hebben op verschillende systemen in het lichaam. Daardoor kunnen geurtjes vrijkomen via onze huid en adem. De kans was dus erg groot dat het coronavirus ook een duidelijke geur zou produceren.”

Toen de pandemie begon, nam Logan contact op met Claire. Ook de Britse regering raakte betrokken en maakte ongeveer 546.000 euro vrij voor het onderzoek. Logan verzamelde monsters van mensen die positief testen, zowel de symptomatische als de asymptomatische gevallen. Er werden sokken, T-shirts en mondmaskers van de patiënten naar het team van Logan gestuurd. Vervolgens kwamen de stalen terecht bij Medical Detection Dogs om te zien of de honden konden bevestigen dat Covid-19 een geur heeft. “Sommige mensen omschrijven het als een zoete geur”, aldus Logan.

In een volgende fase wandelen de honden langs een rij met metalen bekers. Een van die bekers bevat een positief monster. Niet alleen de honden zijn niet op de hoogte welke beker zo’n monster bevat, maar ook bepaalde trainers van Medical Detection Dogs niet. Als de hond lang snuffelt en stilstaat bij de beker met het positieve monster, dan is de oefening geslaagd.

“Natuurlijk zijn we niet van plan om klinische tests te vervangen”, verduidelijkt Logan. “We gebruiken honden graag in heel specifieke omstandigheden, waar veel mensen samenkomen. Luchthavens, sportstadions, treinstations, universiteiten en verzorgingstehuizen”, klinkt het. Volgens Gast zou het dan ook erg nuttig zijn om honden in te zetten op dergelijke plekken om besmette mensen op het sporen. 

Momenteel zijn de onderzoekers nog niet in de fase waarin ze hun resultaten helemaal kunnen vrijgeven. Van zodra er voldoende gegevens zijn, zullen de resultaten gepubliceerd worden. Vooraleer dat het geval is, moeten er eerst verschillende onafhankelijke beoordelingen gebeuren. De trainers en onderzoekers zijn alvast positief over de eerste fase van de studie. 

“Er bestaat geen twijfel dat het coronavirus een geur heeft en dat honden het kunnen detecteren”, besluit Logan. De honden zullen binnen enkele maanden trainen in verschillende omstandigheden: buiten, in wachtrijen en op een luchthaven. “We zijn benieuwd hoe ze zullen reageren in een situatie waarin ook andere afleidingen zijn”.