Duitsland trekt aan noodrem in ultieme poging virus te stoppen en gaat vanaf woensdag in harde lockdown: scholen en winkels dicht

Merkel en de federale regering wilden de lockdown liever al op dinsdag laten beginnen aangezien er geen dag meer te verliezen valt, maar de deelstaten achtten dat juridisch en praktisch niet haalbaar. Burgers moeten opvang voor hun kinderen vinden, bedrijven moeten maatregelen nemen, overheden moeten zich voorbereiden. 

Gisterenavond lekte al een groot deel van de plannen uit, en die werden door bondskanselier Merkel op een persconferentie bevestigd. De contactbeperkingen blijven zoals ze zijn: maximaal vijf personen uit twee huishoudens, kinderen onder de 14 jaar niet meegerekend. Tijdens de kerstdagen van 24 tot en met 26 december wordt er wel een versoepeling mogelijk gemaakt in de deelstaten waar het aantal besmettingen laag is. 

Er mogen dan maximaal tien personen uit meerdere huishoudens elkaar ontmoeten op voorwaarde dat het gaat om leden van de kernfamilie (broers en zussen, geen neven en nichten). In dat geval wordt ook gevraagd het aantal contacten in de vijf tot zeven dagen voor het kerstfeest zo veel als mogelijk te beperken en een zogenaamde “beschermingsweek” aan te houden. De versoepeling geldt niet op oud- en nieuwjaar.

De scholen gaan eveneens vanaf woensdag dicht, en dat ook tot minstens 10 januari, al kan er wel virtueel les gegeven worden. Hoe dat in de praktijk wordt omgezet, hangt van de regelingen van de deelstaten afzonderlijk af. Aan werkgevers zal gevraagd worden zo veel als mogelijk thuiswerk toe te laten of indien mogelijk betaald verlof in te plannen voor werknemers met kinderen. 

“De maatregelen van 2 november waren niet voldoende”, aldus Merkel. “Nadat we de exponentiële groei een tijd konden stoppen, kennen we sinds enkele dagen weer stijgende cijfers en exponentiële groei. We hebben op dit moment te veel doden te beklagen, en ook het gezondheidssysteem is zeer sterk belast. We moeten terug naar 50 gevallen per 100.000 inwoners in de laatste 7 dagen.”

Volgens de minister-president van de grote deelstaat Beieren gaan de scholen dicht omdat “het risico op besmettingen er zeer hoog is, dat tonen nieuwe studies”. In heel Beieren komt er een avondklok van 21 tot 5 uur. "We doen dit niet omdat we dat willen. We doen dit omdat we dat moeten.”

Ook de detailhandel moet dicht. Supermarkten en andere levensnoodzakelijke zaken zoals apotheken blijven wel open. Hetzelfde geldt voor natuur- en diervoedingswinkels en diervoederwinkels. Tuincentra en bouwmarkten, die tijdens de lockdown in het voorjaar openbleven, moeten nu wel dicht, net als zaken voor lichaamsverzorging en kappers. 

Berlijn en de deelstaten zijn het ook eens over een alcoholverbod in de hele openbare ruimte. Daarmee verdwijnen de kraampjes met bijvoorbeeld glühwein, waar veel mensen nu samen en vaak niet op 1,5 meter afstand van elkaar blijven hangen. Dit om toch een beetje kerstgevoel te hebben en omdat de horeca dicht is (alleen afhalen en bezorgen is toegestaan).

Kerkdiensten kunnen doorgaan mits de afstandsregel en mondmaskerplicht in acht wordt genomen en er niet gezongen wordt. Berlijn stelt ook voor dat bezoekers zich vooraf moeten registreren als er meer mensen worden verwacht dan er in de kerk passen.

Niet-noodzakelijke reizen, zowel binnen- als buitenlands, worden ten strengste afgeraden. Wie uit het buitenland Duitsland binnenkomt, moet ten minste vijf dagen in quarantaine.

Aanleiding voor de harde maatregelen zijn de recordaantallen die de laatste dagen worden gemeld door het Robert Koch Instituut (RKI), de Duitse tegenhanger van Sciensano. Vrijdag ging het om 598 coronadoden en ruim 29.000 nieuwe besmettingen, gisteren om 28.438 nieuwe besmettingen en 496 nieuwe overlijdens, en vandaag om bijna 22.000 besmettingen en 351 overlijdens.

Daardoor stijgt de zevendaagse incidentie voor heel Duitsland nu naar 181,4 terwijl de Duitse drempel op 50 ligt. In sommige deelstaten ligt dat cijfer bovendien boven de 200 en in het zwaar getroffen Saksen zelfs op meer dan 400 (ter vergelijking: in België ligt dat cijfer op 134). Bron- en contactonderzoek is in ruim 75 procent van de gevallen niet meer mogelijk en dus vrezen experts dat het virus niet meer onder controle is.

Door het groeiende aantal patiënten lopen ook sommige ziekenhuizen tegen hun grenzen aan. Daardoor groeit ook de druk op de politiek om met aanvullende maatregelen te komen. Er wordt deze voormiddag naar verwachting vooral gesproken over de sluiting van winkels in de aanloop naar de kerstvakantie. De staten stemden begin november al in met een gedeeltelijke lockdown, waardoor alle bars, restaurants en recreatiefaciliteiten moesten sluiten, terwijl winkels en scholen open bleven. Die maatregelen hebben dus echter te weinig uitgehaald. 

De maatregelen gelden in principe tot 10 januari. Een eventuele verlenging wordt op 5 januari besproken. “Vandaag kunnen we nog niet zeggen hoe de situatie er in januari zal uitzien”, aldus Merkel.

Ook komt er een verbod op de verkoop van vuurwerk. Daarnaast komen er zones waar het afsteken van vuurwerk verboden is. Dit  om extra belasting van ziekenhuizen door vuurwerkslachtoffers te voorkomen. 

In corona-hotspots met meer dan 200 nieuwe besmettingen per 100.000 inwoners in een week willen deelstaten met een SPD-leider (Berlijn, Brandenburg, Bremen, Hamburg, Nedersaksen, Mecklenburg-Voor-Pommeren en Rijnland-Palts) uitgaansbeperkingen als aanvullende maatregel. De CDU-deelstaten (Noordrijn-Westfalen, Hessen,  Saarland, Saksen, Saksen-Anhalt en Sleeswijk-Holstein) willen een strengere avondklok.

Duitse wetenschappers adviseerden de politiek in de herfst al om te focussen op Nieuw-Zeeland en Oost-Aziatische landen. Die wisten het coronavirus in te dammen met een harde lockdown van drie weken, waarna de zevendaagse incidentie (aantal nieuwe besmettingen per 100.000 inwoners in een week) weer onder de kritische bovengrens van 50 gevallen zakte en contactonderzoek van de besmettingsbronnen mogelijk maakte. Desondanks bleef een harde lockdown in Duitsland uit.

Pas afgelopen week leken de deelstaten de ernst van de situatie in te zien. Dat na een oproep tot een harde lockdown door het wetenschappelijk instituut Leopoldina (scholen vanaf maandag dicht, niet-levensnoodzakelijk winkels van 24 december tot minstens 10 januari) en een emotionele boodschap van bondskanselier Merkel. Als we nu te veel contacten hebben en straks blijkt dat het de laatste kerst met opa en oma was, dan hebben we iets verkeerd gedaan, zo klonk het eerder deze week.

Deelstaatleiders rolden de afgelopen dagen over elkaar heen met aankondigingen van strengere maatregelen, waaronder een avondklok en de sluiting van scholen en winkels. Dat kunnen ze in principe allemaal zelf beslissen - eind oktober werd met Merkel afgesproken dat ze strengere maatregelen nemen in corona-hotspots, maar minister van Binnenlandse Zaken Horst Seehofer had de afgelopen dagen aangedrongen op gelijklopende maatregelen in heel Duitsland. Ook minister van Volksgezondheid Jens Spahn benadrukte vorige week dat landelijke maatregelen nodig zijn. “We vergeven het onszelf nooit als deze kerst vooral een feest voor het virus is.”

Wie zijn de Vlaamse vaccintwijfelaars? Jana (35) vertelt waarom ze geen vaccin wil (+)

Hoe ‘beste leerling van de klas’ Duitsland de controle verloor over het virus (+)

Halen we 5 januari ondanks problemen bij Pfizer? Wat kunnen we leren van de Britten? Experts beantwoorden belangrijke vragen over onze vaccinatiestrategie (+)