Nee, het tijdperk Trump is nog lang niet voorbij

Het politieke nieuws zou niet meer zo doodvermoeiend zijn als Joe Biden werd gekozen, beloofde Barack Obama tijdens de campagne voor zijn voormalige vicepresident. Je zou dan gewoon je leven kunnen leiden, zonder zorgen om een president die per tweet dreigt met een nucleaire aanval op Noord-Korea, plannen smeedt om Groenland te kopen of video’s verspreidt van mensen die ‘white power!’ scanderen. Maar hoe graag veel Amerikanen inmiddels van al het trumpiaanse drama af willen zijn, aan zijn provocatiestroom komt voorlopig geen einde.

Hij mag dan niet willen toegeven dat hij de verkiezingen heeft verloren, door regeringsbronnen die met Amerikaanse media spraken, weten we dat Trump plannen maakt voor zijn leven na het presidentschap. Hij legt stilletjes de basis voor nóg een presidentscampagne. Het idee: in 2024 het Witte Huis gewoon terugveroveren. Begin deze maand zei Trump het tijdens een kerstfeestje van de Republikeinse partij hardop. “Het zijn vier geweldige jaren geweest. We proberen nog eens vier jaar te doen. En anders zie ik jullie over vier jaar.”

Schijnwerpers op zichzelf

Gaat hij dat echt doen? The New York Times meldt dat sommige vertrouwelingen Trump aanmoedigen het land vooral twee jaar lang te laten gissen. Anderen menen dat Trump nog vóór de inauguratie van zijn opvolger een nieuwe campagne zal beginnen – of dat hij zelfs op de dag dat Biden wordt ingezworen een aankondiging zal doen, om de schijnwerpers op zichzelf gericht te houden. In kringen rond Trump worden ‘voorlopige’ plannen gemaakt voor een rally op 20 januari, de dag van Bidens inauguratie. Trump is niet van plan daar bij te zijn.

Wat Trump in gedachten heeft, mag. De Amerikaanse grondwet stelt dat niemand meer dan twee keer tot president kan worden gekozen. Maar nergens staat dat het om twee aaneengesloten termijnen moet gaan. Het lukte maar één man na een verloren herverkiezingscampagne terug te keren naar het Witte Huis. Grover Cleveland werd president in 1884, verloor in 1888, en werd in 1892 herkozen.

Het verschil met Trump: in alle drie de verkiezingen haalde hij de meerderheid van de stemmen (hij verloor de middelste in het kiescollege). Trump kreeg bij beide verkiezingen minder stemmen dan zijn opponent.

Miljoenen bewonderaars

Toch is nieuwe deelname niet heel vergezocht: met meer dan 74 miljoen stemmen kreeg Trump vorige maand meer steun dan welke verliezer ook. Zijn achterban is nog even sterk, zeker in de Republikeinse partij. Dat is ook precies de reden dat de rechtse columnist Eddie Scarry hem in The Washington Examiner met klem afraadt zich weer verkiesbaar te stellen. “Trump kan afscheid nemen van zijn ambt met miljoenen bewonderaars. Hij kan gaan genieten van die roem, geld verdienen met een boek, op tv zeggen wat hem bezighoudt en hij hoeft zich nooit meer zorgen te maken over daadwerkelijk regeren. Er is een betere baan en leven voor hem aan de horizon.”

Een ding is zeker: alleen al met het idéé dat hij zich mogelijk opnieuw verkiesbaar stelt, trekt Trump de aandacht waar hij al decennia zo naar verlangt. In zijn vorige leven als projectontwikkelaar deed hij zich soms voor als zijn eigen pr-medewerker, om zijn naam maar in de New Yorkse kranten te houden. Proefballonnetjes over een campagne in 2024 bereiken hetzelfde.

Bijkomend voordeel: alle speculatie stelt hem in staat om geld te blijven inzamelen.

Na de verloren verkiezingen haalde hij al 170 miljoen dollar op voor het zogenaamde ‘verdedigingsfonds’ dat hem zou moeten helpen de uitslag aan te vechten. Maar wie de kleine lettertjes leest in de stroom aan campagnemails, ziet dat het grootste deel van het geld gaat naar zijn politiek actiecomité Save America. Dat kan het uitgeven aan toekomstige campagnes en er schulden van het campagneteam mee betalen.

De potentiële comeback van Trump verlamt vooralsnog de Republikeinse partij. Als hij echt een nieuwe gooi naar het presidentschap doet, kan een nieuwe generatie Republikeinen de campagneplannen wel in de ijskast zetten. Wie het tegen Trump opneemt, loopt het risico zich de toorn van zijn fanatieke achterban op de hals te halen.

Donateurs en medewerkers zullen vermoedelijk afwachten of Trump inderdaad weer meedoet, voordat ze hun medewerking verlenen aan een uitdager. Trump, schreef Marc Thiessen in The Washington Post, heeft de loyaalste achterban van alle Amerikaanse presidenten in de moderne geschiedenis. “Geen weldenkende Republikein zou het tegen hem opnemen.”

In de partijtop schaarden diverse senatoren zich al achter het idee van nog een termijn voor Trump. De Republikeinen die genoemd worden als kansrijke presidentskandidaten, houden zich daarentegen op de vlakte. Senator Marco Rubio bijvoorbeeld, die het in 2016 al eens probeerde. De senator uit Florida wilde alleen zeggen dat Trump favoriet zou zijn, mocht hij het nog eens proberen. Over de wenselijkheid van zo’n scenario zei hij niets. Senator Tom Cotton uit Arkansas, die ook presidentiële ambities heeft, gaf überhaupt geen commentaar.

Maar hebben Republikeinse kiezers over vier jaar nog wel trek in een 78-jarige verliezer? Trump haalde vorige maand voor de tweede maal minder stemmen dan zijn tegenstander in de presidentsverkiezingen. Dat hij over vier jaar wél de meerderheid van de VS achter zich zou kunnen krijgen, lijkt dus niet zo waarschijnlijk. 

Zeker gezien de juridische problemen die hem wachten. Vooral in zijn voormalige thuisstaat New York kan Donald Trump rechtszaken verwachten. Justitie doet daar onderzoek naar zijn financiële handel en wandel in zijn vorig leven als projectontwikkelaar. Ook betalingen aan een pornoster in de campagne van 2016 hebben de aandacht – mogelijk overtrad Trump daarmee de kieswet. En er zijn financiële complicaties. Trump zal ruim 400 miljoen aan schulden moeten terugbetalen of herstructureren, bleek uit belastingpapieren die The New York Times eerder dit jaar op de kop tikte.

Zijn nichtje Mary Trump is klinisch psycholoog en vermoedt mentale stoornissen bij haar oom. Zij denkt dat de speculaties over nóg een campagne vooral grootspraak zijn. “Ik denk dat dit in eerste instantie een idee was dat hem werd aangedragen om zijn gekwetste ego te kalmeren, nadat hij zo enorm verloor van president Biden”, zei ze in de populaire ochtendshow The View. “Ik denk dat hij zich eraan vastklampt als een manier om zijn relevantie te behouden.”

Politiek pensioen

Als Trump niet nog een campagne begint, ligt het voor de hand dat hij een mediakanaal begint. Dat idee bestond ook vier jaar geleden al. Een variant van ‘Trump TV’ zou het tegen Fox News kunnen ­opnemen, dat in de ogen van aanhangers niet loyaal genoeg is nu verslaggevers netjes melden dat Biden de verkiezingen heeft gewonnen.

In een peiling van Politico gaf 53 procent van de Republikeinen aan dat ze opnieuw op Trump als presidentskandidaat zouden stemmen bij de voorverkiezingen van 2024. Mike Pence had de voorkeur van 12 procent van de deelnemers. Nummer drie was een ander centraal figuur uit de afgelopen vier jaar: Donald Trump junior.

Als de president kiest voor een pensioen in zijn resort in Florida, zou zijn oudste zoon het stokje kunnen overnemen. Over de politieke ambities van zus Ivanka is al veel gespeculeerd, nu ze een paar jaar ervaring heeft opgedaan als adviseur van haar vader. Maar of ze zich ook kandidaat zou stellen, valt te bezien: ze liet aan vrienden eerder doorschemeren dat ze uitkijkt naar een terugkeer naar haar oude leven.

Donald Junior heeft zich daarentegen vol vuur in de politieke wereld gestort. Aanvankelijk belandde hij op het lijstje van speciaal aanklager Robert Mueller, omdat hij een ontmoeting had georganiseerd tussen het campagneteam van zijn vader en een Russische advocaat die informatie over Hillary Clinton beloofde. Maar het afgelopen jaar werd hij een van de effectiefste boodschappers voor zijn vader. Trumpiaans in zijn liefde voor complottheorieën en provocatie maar dan gedisciplineerder, jonger en gelikter dan de president. “Geen verwaterde versie van Trump, maar juist een gedestilleerde,” oordeelde The New York Times al eens.

Donald Junior schreef met Triggered en Liberal Privilege al twee politiek geladen boeken, vaak de opmaat naar een campagne. Zijn liefde voor jagen en wapens valt goed bij Trump-aanhangers op het Amerikaanse platteland. Hij zou de leiding willen overnemen bij wappenlobby­groep NRA, een invloedrijke organisatie op rechts. Trump junior vertelde een groep wapenliefhebbers een keer dat hij in elk geval overweegt een poging te doen gouverneur van New York te worden. Voltijds terugkeren naar het vastgoedbedrijf van zijn vader lijkt hem in ieder geval ‘saai’, zei hij toen. “Ik ben besmet geraakt met het politieke virus.”