Duitsland vanwege oplopende besmettingen en sterfte vanaf woensdag in ‘harde lockdown’

“We zijn tot handelen gedwongen en handelen nu ook”, zei Angela Merkel zondag in een persconferentie onomwonden. En: “De tot nu toe genomen maatregelen waren onvoldoende.” Merkel, die er al maanden geen geheim van maakt dat ze de in samenspraak met de zestien deelstaten besloten regels te soepel vindt, hield eerder deze week in de Bondsdag een indringend pleidooi voor meer maatregelen en discipline en waarschuwde voor “een laatste Kerst met onze opa’s en oma’s”.

Haar appèl lijkt vruchten te hebben afgeworpen, want nog nooit sinds het begin van de coronajaartelling werden de deelstaten het zo snel eens over nieuwe beperkingen. Nog geen twee uur na het begin van het crisisberaad op zondagmorgen, was de kogel door de kerk.

Het verloop van de Duitse coronacurve is de laatste tijd vergelijkbaar met de Nederlandse. Na een tijd van stabilisatie op hoog niveau stijgt ook in Duitsland het dagelijkse aantal besmettingen weer duidelijk. Het door Merkel dit najaar vastgestelde streefgetal van maximaal 50 per 100.000 inwoners wordt in het hele land ruimschoots overschreden, het landelijke gemiddelde was de afgelopen week 169.

Wat de Duitsers vooral zorgen baart is toename van het aantal sterfgevallen. Tot oktober stierven in Duitsland relatief veel minder mensen aan het virus dan in andere Europese landen, maar sinds een paar weken is het Duitse sterftepercentage hoger dan dat in België of Nederland.

Wat niet wegneemt dat de Duitse lockdown een vergelijkbare ingreep in Nederland een stap dichterbij brengt. Premier Mark Rutte heeft meermaals gezegd bij het uitstippelen van het coronabeleid goed naar de Duitse buren te kijken.

En dus gaat Duitsland terug naar de lockdowntoestand van dit voorjaar, waarin het openbare leven grotendeels wordt bevroren. Vanaf 16 december zijn alleen noodzakelijke winkels geopend. Behalve supermarkten en apotheken zijn dat tankstations, slijterijen, kiosken, banken, postkantoren, dierenwinkels, fietsenmakers én kerstboomverkooppunten. In de openbare ruimte geldt een alcoholverbod, onder andere om collectief glühwein-slempen te voorkomen.

Thuis mogen mensen gasten uit één ander huishouden ontvangen waarbij het totale aantal aanwezigen maximaal 5 mag zijn, kinderen van jonger dan 14 jaar vallen niet onder deze regel.

Op Kerst mogen mensen bij wijze van uitzondering vier volwassen familieleden ontvangen met hun kinderen. Opvallend is dat er niet nagedacht lijkt over mensen die de feestdagen met vrienden willen doorbrengen. Tijdens de jaarwisseling zijn de regels daarentegen extra streng: behalve een vuurwerkverbod geldt op straat ook een samenscholingsverbod.

In het Duitse straatbeeld was de afgelopen weken duidelijk te zien dat de bevolking de pandemie minder serieus nam dan in het voorjaar. In winkels en openbaar vervoer heerste een bijna gewone drukte en de politie rolde regelmatig illegale feestjes op, zondag nog een personeelsfeest in een kinderdagverblijf in Dortmund.

Meer dan dit voorjaar dringt het virus ook in Duitsland binnen in verpleeghuizen. In de zwaarst getroffen gebieden, zoals de deelstaat Saksen, is de toename van de oversterfte onder zestigplussers opvallend. Een verklaring daarvoor is dat op het Saksische platteland vaak drie generaties onder één dak wonen, net als bijvoorbeeld in de zwaar getroffen gebieden van Italië.

Gedragswetenschappers wijten dat ten dele aan de zogenaamde ‘preventieparadox’. Duitsland doorstond de eerste virusgolf fluitend, wat bij een deel van de bevolking tot de verwachting heeft geleid dat het deze winter ook met een sisser af zou lopen.

Tijdens de persconferentie zondagmorgen kreeg Angela Merkel ook de vraag of ze met terugwerkende kracht spijt had dat ze niet eerder strengere regels had afgedwongen. Ze antwoordde dat “dit niet het moment was om terug te kijken”. Ook vooruitkijken wil de kanselier maar in beperkte mate. De huidige regels gelden “in elk geval tot 10 januari”, zo staat er in de gezamenlijke verklaring van de deelstaten, maar zo nodig ook langer.